Δηλώνει «βαθιά Ευρωπαία» και ως τέτοια συντάχθηκε με τον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., καθώς δεν μπορεί να αποδεχθεί μια κυβέρνηση «που μας κάνει να ντρεπόμαστε» με τις υποκλοπές και «που επί της ουσίας μας απομακρύνει συστηματικά και συνειδητά από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι». Η νομικός Ζωρζέττα Λάλη εργάστηκε 35 χρόνια στις Βρυξέλλες ως στέλεχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για θέματα Κοινωνικής και Εργασιακής Πολιτικής της Ε.Ε. Και σήμερα κοσμεί την 8η θέση του ψηφοδελτίου Επικρατείας του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
Επειτα από 35 χρόνια στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τι είδατε στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και αποφασίσατε να συνταχθείτε μαζί του; Ποιο είναι το μείζον πολιτικό διακύβευμα για την Ελλάδα;
Η πείρα δεκαετιών επαγγελματικής μου ζωής στις Βρυξέλλες, συχνά σε θέσεις σοβαρής ευθύνης, καθώς και η συνεργασία και η επικοινωνία μου με πολλές και διαφορετικές ελληνικές κυβερνήσεις μου έμαθαν ότι αυτό που έχει σημασία στο τέλος είναι η βούληση για ευρωπαϊκές λύσεις και η ουσία. Η ουσία λοιπόν είναι ότι στην πιο δύσκολη ευρωπαϊκή στιγμή της Ελλάδας, ο ΣΥΡΙΖΑ -με όλες τις αντιφάσεις, τα λάθη και τις αδυναμίες του και παρ’ όλες τις δυσκολίες, εσωτερικές και εξωτερικές, που αντιμετώπισε- επέδειξε την πολιτική δύναμη και την κυβερνητική επάρκεια που ήταν και είναι αναγκαίες για τη διατήρηση της πατρίδας μου σε ευρωπαϊκή πορεία και, μέσα στην ευρωπαϊκή αυτή πορεία, σε μια προοδευτική κατεύθυνση. Και στο πλαίσιο αυτό επέλυσε και μια διαφορά είκοσι επτά χρόνων με τη Βόρεια Μακεδονία που προάσπισε τις ελληνικές θέσεις και έδωσε ευρωπαϊκή προοπτική σε μια περιοχή στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας που πήγαινε από το κακό στο χειρότερο. Προφανώς, ο αγώνας αυτός έχει δρόμο μπροστά του και μένουν πολλά να γίνουν και για τη χώρα, και εντός του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία. Αλλά από αυτό το μετερίζι θα δοθεί.
Να προσθέσω επίσης ότι δεν είναι δυνατόν μια βαθιά Ευρωπαία σαν και μένα να αποδέχεται μια κυβέρνηση που επί της ουσίας μας απομακρύνει συστηματικά και συνειδητά από το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Που, μολονότι κυβέρνησε σε ένα μεταμνημονιακό περιβάλλον, με το χρέος ρυθμισμένο -χάρη στον ΣΥΡΙΖΑ- και με το Σύμφωνο Σταθερότητας σε αναστολή, έχοντας μεγάλα δημοσιονομικά και πολιτικά περιθώρια να διορθώσει ή να βελτιώσει πολλά προβλήματα στο κράτος, στους θεσμούς και στην οικονομία, επέλεξε να κινηθεί σε μια άλλη κατεύθυνση. Μια κυβέρνηση που μας κάνει να ντρεπόμαστε για τις κυβερνητικά οργανωμένες υποκλοπές ακόμη και πολιτικών αρχηγών, για την τελευταία θέση στην Ε.Ε. στην ελευθερία του Τύπου, για τα πλήγματα σε ένα ήδη αδύναμο Κράτους Δικαίου, για τη βαθιά κοινωνική αδιαφορία που κατά μακάβρια εμβληματικό τρόπο βιώνουμε και με την κατάρρευση του ΕΣΥ και για τη μεγαλύτερη από ποτέ και από παντού αύξηση της ακρίβειας χωρίς αντιμετώπιση της αισχροκέρδειας.
Εντάχθηκα στον ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., του οποίου το κύρος, όπως και του προέδρου του, είναι υψηλότατο στην Ε.Ε., για να βρεθούμε ξανά σε πορεία σύγκλισης με την Ευρώπη και το πολιτικό, κοινωνικό, δημοκρατικό κεκτημένο της.
Επικαλούμενος την ευρωπαϊκή σας εμπειρία, θα ήθελα να ρωτήσω πώς εισπράττουν στο εξωτερικό το σκάνδαλο με τις υποκλοπές και όσα γίνονται με το Κράτος Δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έγινε περισσότερο ή λιγότερο Ευρώπη;
Είναι γνωστό, από επίσημα χείλη, ότι η Ε.Ε. -περιλαμβανομένων μελών της Επιτροπής, όπως και του Κοινοβουλίου- και γνωρίζει, και μάλιστα άριστα, και έχει ήδη αρχίσει να επισημαίνει το έλλειμα δημοκρατίας και διαφάνειας και στη χώρα μας. Περιορίζομαι να υπενθυμίσω ότι το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (που ελέγχει την ύπαρξη διαφθοράς και ατασθαλιών στη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων) κατατάσσει την Ελλάδα του Μητσοτάκη στην ίδια υποστάθμη με την Πολωνία, την Ουγγαρία, τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, όλο και μακρύτερα από αυτό που είναι και που θέλει να είναι η Ευρώπη.
Το κράτος στην Ελλάδα συχνά περιγράφεται ως ο «μεγάλος ασθενής». Υπήρξατε διευθύντρια της task force στην Ελλάδα τα δύσκολα μνημονιακά χρόνια. Μπορεί να αναταχθεί; Και με ποιες πολιτικές;
Οι δυσκολίες είναι βαθιές και οι διαρθρωτικές αδυναμίες έχουν ρίζες και στην κοινωνία, και στον ιστορικό χρόνο. Η εμπειρία και η όποια γνώση απέκτησα ως επικεφαλής της task force στην Αθήνα με οδήγησε στη βασική σκέψη ότι η πρώτη, θεμελιώδης και βασική προϋπόθεση για αναταχθεί το κράτος είναι η έντιμη και ισχυρή πολιτική βούληση γι’ αυτό. Τα άλλα έπονται. Η εμπειρία από το «επιτελικό» κράτος -στην ουσία από τη συγκέντρωση της εξουσίας στα χέρια μιας μικρής ομάδας περί τον πρωθυπουργό, με παράλληλη αποδυνάμωση των θεσμικών μηχανισμών ελέγχου ιδίως κατά την περίοδο του lockdown- απέδειξε ότι όχι απλώς δεν υπήρξε η βούληση να αναταχθεί το κράτος από την κυβέρνηση, αλλά, αντιθέτως, έγινε συστηματική προσπάθεια να υποταχθεί στην τελικά ανάλγητη, αλαζονική πρωθυπουργική καμαρίλα, με τα γνωστά αποτελέσματα: τις παρακολουθήσεις, τη διαφθορά ακόμη και κυβερνητικών βουλευτών, την καλπάζουσα ακρίβεια που βασίζεται στην ανεξέλεγκτη αισχροκέρδεια, την επίθεση σε ανεξάρτητες φωνές της δημοσιογραφίας και σε αληθινά ανεξάρτητες Αρχές και βέβαια την απελπιστική αναποτελεσματικότητα στον εκσυγχρονισμό υποδομών (πέραν της ψηφιακής διακυβέρνησης) και την επιμονή σε πελατειακές πρακτικές, που το μέγεθός τους μετρήσαμε με νεκρούς στα Τέμπη.
Η Ευρώπη σήμερα βρίσκεται σε σταυροδρόμι; Ποια είναι τα διλήμματα και ποιες οι προοδευτικές απαντήσεις που μπορούν να δοθούν;
Η παράνομη και αιματηρή ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι τεταμένες σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, η στρατηγική ανάγκη για ενεργειακή αυτονομία, οι ισχυρές τάσεις κοινωνικής και περιφερειακής οικονομικής απόκλισης, τις οποίες μάλλον ενίσχυσε παρά μείωσε το ευρώ, οι ισχυρές πιέσεις για διεύρυνση, αλλά και οι σοβαρές ενδείξεις θεσμικής αδυναμίας της Ε.Ε. και η άνοδος ισχυρών ευρωσκεπτικιστικών ρευμάτων στις τάξεις της κυβερνητικής Δεξιάς σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες είναι μερικές βασικές παράμετροι του πλαισίου μέσα στο οποίο η Ευρώπη καλείται να λάβει τις κρίσιμες για την επόμενη περίοδο της ιστορίας της αποφάσεις.
Είναι καθήκον των προοδευτικών δυνάμεων της Ευρώπης να συμβάλουν στη συγκρότηση μιας Ένωσης με ενισχυμένο διεθνή ρόλο, στρατηγικά αυτόνομη, που να κινείται στη βάση ενός έντιμου διατλαντικού διαλόγου. Μια τέτοια Ευρώπη προϋποθέτει σημαντικά βήματα σε σχέση με την κοινωνική δικαιοσύνη, τη Δημοκρατία, τη βιώσιμη ανάπτυξη με δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ατζέντα και την ενίσχυση του Κράτους Δικαίου. Μια Ευρωπαϊκή Ένωση ικανή να αντιμετωπίσει το προσφυγικό-μεταναστευτικό αποτελεσματικά αλλά και στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, με μια δίκαιη συμφωνία μετανάστευσης και ασύλου και μια νέα ευρωτουρκική συμφωνία.
Το ότι πρέπει να συμφωνούν 27 τόσο διαφορετικές χώρες δυσκολεύει τη λήψη αποφάσεων και δίνει την εντύπωση αδιαφανούς και δυσκίνητου συστήματος. Οι χώρες του ευρώ όμως είναι ο βαθύς πυρήνας της Ένωσης και αυτές πρέπει να παραμείνουν η κινητήριος δύναμή της. Γι’ αυτό η Ε.Ε. πρέπει γρήγορα να δώσει απαντήσεις στη λειτουργία της Ευρωζώνης με έμφαση την οικονομική και κοινωνική σύγκλιση των χωρών της. Πρέπει, σ’ αυτό το πλαίσιο, να υπάρξει μια αναθεώρηση του Συμφώνου Σταθερότητας στην κατεύθυνση της πρότασης που υπέβαλε ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. στην Επιτροπή. Παράλληλα, πρέπει να υπάρξουν βήματα προς την κατεύθυνση της δημοκρατικής θωράκισης της Ε.Ε. και να διευρυνθούν τα πεδία πολιτικής στα οποία απαιτείται ενισχυμένη πλειοψηφία. Ασφαλώς στο θέμα της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) η Ελλάδα και η Κύπρος πρέπει να εξασφαλίσουν απτές εγγυήσεις για ενσωμάτωση των θέσεών μας στις ευρωτουρκικές σχέσεις για να συναινέσουν σε μια τόσο σημαντική θεσμική αλλαγή.
