Είναι απολίτικες εκλογές ή -πλαγίως- οι πιο πολιτικές; Εννοώ τις εσωκομματικές του ΚΙΝ.ΑΛΛ. Η ανάπτυξη πολιτικού λόγου ήταν μάλλον πενιχρή ως προς την ιδεολογική διάσταση, την περιγραφή πολιτικού σχεδίου, με μικρές, αόριστες νύξεις για την «ιδιαιτερότητα» του χώρου, την ανάγκη «αναγέννησης», χωρίς όμως ιδεολογικούς προσδιορισμούς. Η χειραφετητική δυναμική ενός σχηματισμού συναρτάται με ευδιάκριτες πολιτικές επιλογές, με μεγάλες πολιτικές χειρονομίες, όχι με ανάκληση αναμνήσεων ή απλή απενεργοποίηση συνειρμών.
Γιατί η προσπάθεια που επιχειρείται να διακοπεί η συνειρμική σύνδεση του ΠΑΣΟΚ με την κρίση του 2010 είναι βέβαια απολύτως κατανοητή, αλλά δεν νομίζω ότι μπορεί να συντελεστεί απλώς με αλλαγή της εικόνας αρχηγού. Ο ιδεολογικός αναπροσδιορισμός είναι κάτι που η «τεχνική της εξουσίας» και ο εμπειρισμός απεχθάνονται ή θεωρούν πολυτέλεια μπροστά στη ζώσα πραγματικότητα και την εξουσία. Έχει όμως αποδειχτεί ιστορικά ότι ο ιδεολογικός αναπροσδιορισμός (και στη διανοητική και στη συναισθηματική εκδήλωσή του) συνθέτει και αποσυνθέτει παρατάξεις.
Μεγάλο τμήμα του κόσμου αγάπησε τον Ανδρέα Παπανδρέου γιατί συμπύκνωσε καίρια το μικροαστικό φαντασιακό, την παραγωγική του ταυτότητα, αλλά και το πολυετές απωθημένο του μισού ελληνικού λαού ο οποίος ήταν «αποσυνάγωγος» από την πολεμική, προδικτατορική Δεξιά. Αγάπη μεν, αλλά επί ενός κοινωνικά, αισθητικά και παραγωγικά υπαρκτού περιεχομένου.
Σε επίπεδο προσωπικού στιλ, ύφους, υπήρξαν διαφορές μεταξύ των υποψηφίων, με διαφορετικά επίπεδα καλλιέργειας και γλώσσας. Έχουν εντοπιστεί και αναλυθεί από την κειμενογραφία. Εκείνο ίσως που έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον είναι ότι μια ιδιάζουσα, παραδοσιοκρατική διακήρυξη, ουσιαστικά «να ξαναγίνουμε εκείνο που ήμασταν», πήρε τη θέση μιας επεξεργασμένης σύγχρονης διατύπωσης με νέους, κοινωνικά ενεργούς, όρους. Σχεδόν δεν υπήρξε κουβέντα που να αναλύει την αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος, τις ιδεολογικές δεσπόζουσες, τον προσδιορισμό προτεραιοτήτων. Κυριάρχησε ένα είδος περιγραφικού λόγου, χωρίς επεξεργασμένο εννοιολογικό υπόστρωμα. Αυτό περιθωριοποίησε τις απόπειρες να τεθούν από ορισμένους υποψηφίους σημαντικά επίδικα, όπως π.χ. της παραγωγής ή της στρατηγικής (και όχι των μικροπρόθεσμων ταχτικών).
Ο πολιτικός χαρακτήρας που, σχεδόν, έλειψε κατά τη διαδικασία ήρθε από το «εξωτερικό», από τη συναγερμική κυβερνητική ενδοχώρα. Η αγχώδης πίεση να προ-δεσμευτούν οι υποψήφιοι ότι δεν θα συμπράξουν με το ΣΥΡΙΖΑ ήταν κυρίαρχη. «Πείτε ό,τι σας καπνίσει (ποσώς μας ενδιαφέρει), αλλά δεσμευτείτε στο αντιΣΥΡΙΖΑ μέτωπο». Κάπως έτσι ήταν τοποθετημένο. Ενώ αυτό (το να αφαιρέσεις από τον αντίπαλό σου πιθανούς συμμάχους) είναι μια εξόχως πολιτική διεκδίκηση, τα εργαλεία με τα οποία προσπαθούσαν κυβερνητικοί να το εκμαιεύσουν ήταν απολύτως εξωπολιτικά.
Έχω γράψει πολλές φορές ότι με την πολυετή συστηματική επικοινωνιακή εργασία έχουν προσπαθήσει να δημιουργήσουν σε τμήμα ψηφοφόρων έναν «αυτοματισμό» στη συνάρτηση του ΣΥΡΙΖΑ με το αυτόδηλα κακό. Στις ανακεφαλαιώσεις της πολιτικής θητείας του ΣΥΡΙΖΑ που κάνουν οι αντίπαλοι θα ακούσεις τα εξής: «βοσκοτόπια», «μεσαία τάξη», το «τρίτο πιο βαρύ και αχρείαστο Μνημόνιο» «100 δισεκατομμύρια αύξηση χρέους» «παρεμβάσεις στη Δικαιοσύνη», «ηθικό πλεονέκτημα της Αριστεράς που κατέρρευσε».
Έχουν πια χαθεί τα ίχνη των «κατηγοριών», έχει αποδειχτεί η απόλυτη αναλήθειά τους, μένει όμως η σκληρή επιφάνεια των σημασιών τους. Η επανάληψη (κάτι που λείπει από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ, ο οποίος ανεβάζει ένα καραμπινάτο θέμα, αλλά σε ελάχιστο χρόνο το ξεχνάει), η συστηματική, επίμονη προβολή όχι των αδυναμιών, αλλά γενικών ηθικών κατηγοριών (όπως στα παραδείγματα που προανέφερα) συγκροτεί ένα πλέγμα υποβαθμίσεων, όχι κριτικής. Η κυβερνητική τεχνική είναι η αξιακή υποβάθμιση του αντιπάλου της, όχι η απόκρουση της επιχειρηματολογίας του. Παλιό κόλπο να εξουδετερώνεις αξιακά τον «εχθρό» ώστε ό,τι και να πει να είναι προ-υπονομευμένο. Με αυτό το απεχθές εργαλείο, της «ηθικής» περίφραξης, προσπαθούν να δεσμεύσουν τον χώρο του ΠΑΣΟΚ, ΚΙΝ.ΑΛΛ., σε μια δεισιδαιμονική αποστασιοποίηση από τον ΣΥΡΙΖΑ. (Θα συνεχίσω)
