Τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος για την εγγραφή της μάχης για το κλίμα στο πρώτο άρθρο του γαλλικού συντάγματος ανακοίνωσε στις 14 Δεκεμβρίου ο Πρόεδρος Μακρόν. Είχε προηγηθεί τετράωρη διαδικτυακή συνεδρίαση με τα μέλη της Σύμβασης Πολιτών για το Κλίμα. Ήταν η τρίτη συνεδρίαση, με τη συμμετοχή του Προέδρου, των 150 πολιτών που επιλέχθηκαν με κλήρωση στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας Μακρόν τον Απρίλιο του 2019 (μια αρχική διεκδίκηση των «Κίτρινων Γιλέκων») να καταθέσουν συγκεκριμένες προτάσεις για τον νόμο για το κλίμα. Όπερ και εγένετο. Φέτος τον Ιούλιο οι πολίτες κατέθεσαν 149 προτάσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Η εξαγγελία για δημοψήφισμα ήταν η απάντηση Μακρόν στις κορυφούμενες επικρίσεις που δέχεται η πρωτοβουλία του, καθώς οι προτάσεις συναντούν ισχυρές κυβερνητικές αντιδράσεις.
Πλέον ο Πρόεδρος δέχεται πυρά κριτικής ότι δεν τηρεί τις οικολογικές του δεσμεύσεις τόσο από μέλη της επιτροπής των πολιτών όσο και από οικολογικές οργανώσεις, όπως η WWF ή η Greenpeace, που εξέφρασε την απογοήτευσή της λέγοντας ότι ο Μακρόν «έλαμψε με μια κενή περιεχομένου παρέμβαση» και παρατηρώντας ότι «κώφευσε» στα επιχειρήματα των πολιτών «επιλέγοντας να επιμείνει στις θέσεις του».
Σε ό,τι αφορά τα μέλη της επιτροπής των πολιτών, οι απόψεις διίστανται. Ένα από τα πιο γνωστά μέλη της, ο οικολόγος ακτιβιστής και σκηνοθέτης Σιρίλ Ντιόν, που έχει καταθέσει διαδικτυακή έκκληση για «να σωθεί η Σύμβαση των Πολιτών», συγκεντρώνοντας ήδη 335.000 υπογραφές, καλώντας τον Μακρόν να τηρήσει τις υποσχέσεις του. Σε συνέντευξή του στη Monde, μεταξύ άλλων ο Ντιόν περιγράφει αυτό που ίδιος ονομάζει το «ξήλωμα του πλεκτού» των προτάσεων των πολιτών, όπως την «εγκατάλειψη της δημιουργίας ενός εγκλήματος οικοκτονίας» ή την απόρριψη της πρότασης για προσωρινό μορατόριουμ για το δίκτυο 5G. Στον αντίποδα βρίσκεται ο Γκρεγκουάρ Φρατί, επίσης μέλος των 150 πολιτών και συνιδρυτής της «Ένωσης των 150», που βλέπει φως στο τούνελ: «Είναι αλήθεια ότι υπάρχει η εντύπωση ότι τα πράγματα δεν προχωράνε. Υιοθετούνται προτάσεις, αλλά η εμβέλειά τους περιορίζεται. Παρ’ όλα αυτά, βλέπω το ποτήρι μάλλον μισογεμάτο».
Από την πλευρά της, η Αν Μπρινγκό του Δικτύου Κλιματική Δράση, που λειτουργεί ως «ομπρέλα» οργανώσεων που δραστηριοποιούνται κατά της κλιματικής κρίσης, δηλώνει ότι υπολογίζει πλέον στους βουλευτές «για να γίνει το κείμενο των προτάσεων φιλόδοξο και να αποκτήσει νόημα». Μερικές από τις προτάσεις για τις οποίες αμφιταλαντεύεται η κυβέρνηση σχετίζονται, όπως παρατηρεί η Μπρινγκό, με την υποχρέωση ανακαίνισης των ιδιωτικών κατοικιών από το 2024, την απαγόρευση διαφημίσεων αυτοκινήτων που ρυπαίνουν ή την προώθηση του σιδηρόδρομου. «Μερικές φορές στη Γαλλία είναι πιο φθηνό να πάρει κανείς το αεροπλάνο απ’ ό,τι το τρένο, αν και το αεροπλάνο ρυπαίνει πολύ περισσότερο» προσθέτει η ίδια, εξηγώντας ότι η σκέψη είναι για μαζική επένδυση στο τρένο και μείωση στο 5,5% του ΦΠΑ στα εισιτήρια. «Όμως προς το παρόν η κυβέρνηση είναι αντίθετη». Ο Μακρόν υπεραμύνεται πάντως των επιλογών του, θυμίζοντας ότι «κανείς δεν έκανε τα τελευταία χρόνια όσα εγώ».
Το μόνο σίγουρο είναι πάντως ότι ο δρόμος για τον φιλόδοξο νόμο για το κλίμα είναι μακρύς, σπαρμένος με πολλές και ποικίλες «νάρκες», ενδοκυβερνητικές αντιπαραθέσεις, ανταγωνισμούς, πιέσεις κάθε είδους, από μικρά και μεγάλα συμφέροντα. Ποιος είπε ότι η άμεση δημοκρατία, και δη για ένα τόσο σύνθετο όσο και επείγον ζήτημα όπως η κλιματική κρίση, είναι εύκολη υπόθεση είτε για μια κυβέρνηση, είτε για την οικολογική κοινότητα και τους πολίτες;
* Η Ρένα Δούρου είναι μέλος της Π.Γ. του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία, εκπρόσωπος για θέματα Κλιματικής Αλλαγής
