Η έκρηξη στα κέρδη των δύο ελληνικών εταιρειών διύλισης που σημειώθηκε κατά το εννεάμηνο 2022, μεσούσης της ενεργειακής κρίσης, επιβεβαιώνει ότι και αυτός ο κλάδος της ενέργειας αποκομίζει «ουρανοκατέβατα» κέρδη από τις συνθήκες που επικρατούν στις διεθνείς αγορές και την αύξηση της κατανάλωσης, σημαντικό μέρος των οποίων μπορεί και πρέπει να επιστραφεί στην κοινωνία, η οποία υποφέρει από την ακραία ακρίβεια στην ενέργεια και όχι μόνο.
Μέσα στον Νοέμβριο οι δύο όμιλοι Helleniq Energy (ΕΛ.ΠΕ.) και Motor Oil Hellas, ανακοινώνοντας αποτελέσματα εννεαμήνου, παρουσίασαν κέρδη-ρεκόρ συγκριτικά με την αντίστοιχη περσινή περίοδο.
Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι τα αποτελέσματα προ φόρων διαμορφώθηκαν:
- Στα 1.396 εκατ. ευρώ, έναντι 315,3 εκατ. το εννεάμηνο 2021 (+343%) για τα ΕΛ.ΠΕ.
- Στα 1.277,5 εκατ. ευρώ, έναντι 260,2 εκατ. το αντίστοιχο περσινό εννεάμηνο (+391%) για τη Motor Oil.
Σε πολύ υψηλά επίπεδα διαμορφώθηκε και ο κύκλος εργασιών: +66% για τα ΕΛ.ΠΕ. και +77% για τη Motor Oil.
Σε κάθε περίπτωση, οι αγορές και το διεθνές περιβάλλον ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκά για τον κλάδο, καθώς στο εννεάμηνο τα περιθώρια διύλισης διαμορφώθηκαν σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ οι εξαγωγές όπως και το δολάριο ενισχύθηκαν. Παράλληλα, αυξήθηκε και η ζήτηση καυσίμων στην εγχώρια αγορά σε όλα τα επίπεδα (κίνησης, αεροπορικά, ναυτιλιακά καύσιμα) ως αποτέλεσμα της επιστροφής των δραστηριοτήτων μετά τα lockdown λόγω πανδημίας.
Εκτακτη εισφορά από τα υπερκέρδη
Ως γνωστόν, πλέον αποτελεί επιλογή και απόφαση της Ε.Ε. η έκτακτη εισφορά ύψους τουλάχιστον 33% επί των κερδών των εταιρειών ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου-διύλισης), αερίου, άνθρακα με βάση τα προ φόρων κέρδη τής οικονομικής χρήσης 2022 εφόσον είναι υψηλότερα κατά πάνω από 20% έναντι του σχετικού μέσου όρου των τεσσάρων τελευταίων οικονομικών ετών (από το 2018). Το μέτρο πρέπει να εισαχθεί έως 31 Δεκεμβρίου 2022.
Η κυβέρνηση έχει μιλήσει για υιοθέτηση του μίνιμουμ ορίου που τέθηκε, ήτοι του 33%, ενώ ακόμα δεν υπάρχει η σχετική ρύθμιση στη χώρα μας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. αντιπροτείνει φορολόγηση στο 90% των πραγματικών υπερκερδών (όπως στην ηλεκτροπαραγωγή). Μάλιστα, σε ερώτησή τους την 1η Νοεμβρίου για τα υπερκέρδη στο ρεύμα, εξήντα βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. θέτουν το θέμα ευρύτερα, ζητώντας απαντήσεις και σχετικά με τη διαφαινόμενη υπαναχώρηση της κυβέρνησης, που δεν αναφέρεται σε φορολόγηση του 90% των υπερκερδών στους τομείς των ορυκτών καυσίμων (όπως διυλιστήρια, φυσικό αέριο).
Εσοδα από 757 εκατ. έως 2 δισ. στο εννεάμηνο
Με βάση τα οικονομικά στοιχεία των δύο εταιρειών διύλισης, μόνο για το εννεάμηνο 2022 προκύπτουν κέρδη σχεδόν 2,3 δισ., τα οποία στο πλαίσιο της απόδοσης «εισφοράς αλληλεγγύης» υπολογίζεται ότι μπορούν να αποφέρουν έσοδα ύψους:
- 757,3 εκατ., με φορολόγηση στο 33% των συνολικών υπερκερδών.
- Πάνω από 2 δισ. με φορολόγηση στο 90% των συνολικών υπερκερδών - τα οποία, σύμφωνα με εκτιμήσεις της αγοράς, μπορεί να φτάσουν και στα 2,5 δισ. στο έτος.
Πάντως, αρχές Οκτωβρίου ο υπουργός Οικονομικών έσπευσε να προσδιορίσει σε μόνο 300-400 εκατ. το συνολικό, έκτακτο έσοδο από τα υπερκέρδη των δύο ελληνικών διυλιστηρίων για φέτος, χωρίς να είναι ακόμα γνωστή η μεθοδολογία υπολογισμού, αλλά σίγουρα χαμηλώνοντας τον πήχη, κάτι άλλωστε που συνέβη και με τα υπερκέρδη των τεσσάρων ηλεκτροπαραγωγών που τελικά η κυβέρνηση «πετσόκοψε» καταλήγοντας σε μόλις 373,5 εκατ.
Η φορολόγηση κερδών διευρύνεται στην Ευρώπη
Παρά το ότι η κυβέρνηση της Ν.Δ. μιλά για ελληνική πρωτοτυπία, από τις 8 Μαρτίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (στο πλαίσιο του REPowerEU) έχει συστήσει στα κράτη-μέλη την επιβολή προσωρινών, έκτακτων φόρων-εισφορών στα «ουρανοκατέβατα» κέρδη εταιρειών ενέργειας, ενώ εντός του Σεπτεμβρίου περιλήφθηκε στα νέα έκτακτα μέτρα που ανακοίνωσε ειδική αναφορά στα υπερκέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων (πετρελαίου, αερίου κ.τ.λ.). Μάλιστα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, τέτοιου είδους μέτρα μπορούν να αποφέρουν συνολικά μέχρι και 140 δισ. ευρώ εσόδων το 2022, τα οποία θα μπορούν να κατευθυνθούν στη μερική αντιστάθμιση των υψηλών λογαριασμών ενέργειας, κυρίως των οικιακών καταναλωτών.
Εως και τον Σεπτέμβριο τουλάχιστον δεκαπέντε ευρωπαϊκές χώρες (Ελλάδα, Ουγγαρία, Ιταλία, Ρουμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο, Τσεχία, Πολωνία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ολλανδία, Σλοβακία, Γαλλία) είτε έχουν ανακοινώσει, είτε έχουν προτείνει, είτε έχουν εφαρμόσει φορολόγηση υπερκερδών σε κάποιες κατηγορίες επιχειρήσεων. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η φορολόγηση περιορίζεται, προς το παρόν, στα υπερκέρδη των τεσσάρων ηλεκτροπαραγωγών (στο 90%) με τις γνωστές απομειώσεις μέσω διαφόρων εξαιρέσεων και «ελαφρυντικών» (π.χ., εκπτώσεις στην προμήθεια), ενώ ανακοινώθηκε και μηχανισμός ανάκτησης υπερεσόδων στην προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, που και πάλι αφήνει σημαντικά περιθώρια για «ψαλίδισμα» της τελικής φορολογητέας ύλης στους παρόχους.
Ωστόσο, αρκετές χώρες (Βέλγιο, Τσεχία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιταλία, Ολλανδία, Σλοβακία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο) έχουν προχωρήσει τη φορολόγηση υπερκερδών παραπέρα, συμπεριλαμβάνοντας στις πρακτικές ή τις προτάσεις τους και εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου, πυρηνικών, τράπεζες, φαρμακευτικές εταιρείες, εταιρείες υγρών καυσίμων κ.τ.λ., ενώ, για παράδειγμα, η Πολωνία έχει προτείνει εισφορά 50% επί των κερδών όλων των επιχειρήσεων με πάνω από 250 εργαζόμενους.
Προφανώς πρόκειται για την υιοθέτηση ή μη μιας συγκεκριμένης λογικής για τη στήριξη της κοινωνίας, που υποφέρει από κλάδους που έχουν υπερκέρδη ή «ουρανοκατέβατα» κέρδη, δηλαδή την ανάγκη μείωσης των ανισοτήτων για να μην καταρρεύσει το ίδιο το σύστημα, έναντι απόψεων που επικεντρώνονται στις άμεσες αποδόσεις και στα μερίσματα των μετόχων...
