Παρά την αγωνιώδη προσπάθεια της κυβέρνησης Ν.Δ. να προστατεύσει τα συμφέροντα των ηλεκτροπαραγωγών, τους οποίους άφησε ανεξέλεγκτους τουλάχιστον τον τελευταίο χρόνο και τους καταναλωτές βορά στις ορέξεις τους, με αποτέλεσμα ακραία ενεργειακή ακρίβεια, οι αριθμοί είναι αμείλικτοι, καθώς τα υπερκέρδη στο 12μηνο αγγίζουν τα 2,2 δισ. ευρώ.
Είναι προφανές ότι η αγορά από πέρσι λειτουργεί με τους δικούς της όρους αναπαράγοντας στρεβλώσεις και προβληματικές συμπεριφορές, χωρίς καμία ουσιαστική παρέμβαση, οδηγώντας σε δυσβάσταχτες επιβαρύνσεις για τους καταναλωτές και σε ακρίβεια που διαχέεται στην κοινωνία και στην οικονομία.
Η έκθεση του Τομέα Περιβάλλοντος και Ενέργειας ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. είναι αποκαλυπτική, καθώς εκτιμά τα συνολικά υπερκέρδη για το 12μηνο Ιούλιος 2021 - Ιούνιος 2022 παραγωγών, εισαγωγέων ηλεκτρικής ενέργειας και εισαγωγέων φυσικού αερίου στα 2,2 δισ. ευρώ και του εννεαμήνου Ιούλιος 2021 - Μάρτιος 2022 στα 1,7 δισ., ενώ η παραγωγή υπερκερδών στην πραγματικότητα δεν έχει τελειώσει. Άλλωστε σε ετήσια βάση η αύξηση του κόστους χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού ανέρχεται σε περίπου 8 δισ. ευρώ, καθώς το συνολικό κόστος χονδρεμπορικής ανήλθε σε 11,4 δισ. την περίοδο Ιούλιος 2021 - Ιούνιος 2022, έναντι 3,4 δισ. το προηγούμενο 12μηνο (στοιχεία ΑΔΜΗΕ).
Σύμφωνα με τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Αλέξη Τσίπρα, έτσι αποδεικνύεται βάσει των στοιχείων της Κομισιόν γιατί ο ενεργειακός πληθωρισμός στη χώρα μας είναι στο 62%, όταν στην υπόλοιπη Ε.Ε. είναι στο 39% και συγχρόνως έχουμε τις μεγαλύτερες αυξήσεις στο ρεύμα για επιχειρήσεις και τις τρίτες μεγαλύτερες για τα νοικοκυριά σε όλη την Ευρώπη. Όπως δήλωσε, στην Ελλάδα έχουμε αισχροκέρδεια με τις πλάτες της κυβέρνησης, για χάρη της ιδιωτικοποιημένης ΔΕΗ, που πρέπει πάση θυσία να καταγράφει κέρδη για να έχουν μερίσματα οι ιδιώτες μέτοχοι, αλλά και για τους υπόλοιπους παίκτες της αγοράς. Αυτές είναι οι προτεραιότητες του κ. Μητσοτάκη: «για την απόγνωση νοικοκυριών και επιχειρήσεων “απάτη pass” 30 και 50 ευρώ, για λογαριασμούς που ξεπερνούν τον μισθό ή τη σύνταξη, ενώ για τα συμφέροντα, αγωνία μην τυχόν και φορολογηθούν και μειωθούν τα κέρδη τους».
Πραγματικά φορολογητέα υπερκέρδη
Στην έκθεση καταδεικνύεται από το δημοσιευμένο από τη ΡΑΕ μικτό περιθώριο κόστους όχι μόνο το μέγεθος των αυξήσεων, αλλά και ότι αυτές ξεκίνησαν στην πραγματικότητα από την περσινό Ιούλιο, άρα πρέπει να ιδωθούν σε επίπεδο εννεαμήνου έως τον Μάρτιο, και όχι από τον Οκτώβριο, δηλαδή σε επίπεδο εξαμήνου, που υπολογίζει η Αρχή στο πόρισμά της για τα υπερκέρδη της προηγούμενης περιόδου. Η δε μέθοδος της ΡΑΕ βασίζεται στη σύγκριση μεταξύ διαφορετικών περιόδων με διαφορετικά χαρακτηριστικά, μεταφέροντας τεχνικά ζητήματα, στρεβλώσεις ή δυσλειτουργίες που σχετίζονται με τη λειτουργία μονάδων μεταξύ διαφορετικών περιόδων, ενώ στην έκθεση προσμετρώνται τα έσοδα των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, μείον σταθερά και μεταβλητά κόστη, λαμβάνοντας υπόψη τον μεταβλητό φόρο άνθρακα και ένα εύλογο κέρδος 5%.
Η ανάλυση του ΣΥΡΙΖΑ απορρίπτει στην ουσία τη μεθοδολογία και βασικές παραδοχές που χρησιμοποιήθηκαν στο πόρισμα της ΡΑΕ, ενώ η αμφισβήτηση των στοιχείων του ΣΥΡΙΖΑ που επιχείρησε αδύναμα και επικοινωνιακά η κυβέρνηση, καταδεικνύει τα αδιέξοδα που η ίδια έχει δημιουργήσει.
Ετσι λοιπόν στον υπολογισμό της έκθεσης τα πραγματικά υπερκέρδη των παραγωγών ηλεκτρικής ενέργειας για την περίοδο Ιούλιος 2021 - Μάρτιος 2022 ανέρχονται σε 1,703 δισ. ευρώ, που θα πρέπει να φορολογηθούν άμεσα ώστε να επιστραφούν στους καταναλωτές όλες οι επιβαρύνσεις που μεταφέρθηκαν μέσω της ρήτρας αναπροσαρμογής στα τιμολόγια λιανικής.
Προφανώς η εκτίμηση αυτή του Τομέα απέχει μακράν από τα περίπου 300 εκατ., ποσό στο οποίο φέρεται να καταλήγει το ύψος των υπερκερδών του εξαμήνου (από αρχικό ποσό 927 εκατ., ψαλιδίστηκαν στα 591,45 εκατ, και περικόπτονται περαιτέρω, αφαιρώντας διάφορες τακτικές των καθετοποιημένων παικτών στη λιανική). Αξίζει να σημειωθεί ότι στην έκθεση σχολιάζεται πως τα πραγματικά υπερκέρδη δεν επιτρέπεται να μειωθούν με την αφαίρεση των εμπορικών εκπτώσεων των καθετοποιημένων παικτών (παραγωγοί και προμηθευτές), καθώς πρόκειται για πρακτική μη αποδεκτή και κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Κρυφά κέρδη
Οπως αναφέρεται χαρακτηριστικά, η ανάλυση ενσωματώνει και «κρυφά» υπερκέρδη που προκύπτουν λόγω της διαφοράς των τιμών εισαγωγής φυσικού αερίου και των τιμών που λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό του μεταβλητού κόστους των μονάδων φυσικού αερίου, καθώς και υπερκέρδη από τους εισαγωγείς ηλεκτρικής ενέργειας (110 εκατ.).
Παράλληλα, γίνεται υπολογισμός και των «ουρανοκατέβατων» κερδών των παραγωγών ΑΠΕ, που αγγίζουν τα 800 εκατ., από την αύξηση της χονδρεμπορικής τιμής (όχι από το ΕΤΜΕΑΡ και άλλους πόρους του Ειδικού Λογαριασμού ΑΠΕ -ΕΛΑΠΕ) και οδηγούνται στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης (ΤΕΜ), ενώ υπήρξε και πλεόνασμα στον ΕΛΑΠΕ. Επομένως, θα έπρεπε να ελαφρύνουν τις χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ στους λογαριασμούς των καταναλωτών (με ποσό ύψους περίπου 600 εκατ.).
Άλλωστε, σε ετήσια βάση (Ιούλιος 2021 - Ιούνιος 2022), στα 2,2 δισ. των υπερκερδών δεν υπολογίζονται τα «ουρανοκατέβατα» κέρδη των ΑΠΕ και άλλα έσοδα της αγοράς:
-1,2 δισ. από τους παραγωγούς ΑΠΕ (που κατευθύνονται στο ΤΕΜ),
-0,8 δισ. περίπου από τις δημοπρασίες δικαιωμάτων CO2,
-0,6 δισ. περίπου από το ΕΤΜΕΑΡ.
Αυτά τα ποσά αθροίζουν διαθέσιμο πάνω από 4,6 δισ., ποσό που δεν επέστρεψε συνολικά στους καταναλωτές, μόνο ένα μέρος κατευθύνεται στις ανεπαρκείς επιδοτήσεις της κυβέρνησης.
Επιδοτήσεις από... οφειλόμενα
Αξίζει να σημειωθεί ότι χρεώσεις ΕΤΜΕΑΡ (ύψους 600 εκατ. ευρώ) καθώς και χρεώσεις ΥΚΩ χρεώνονται στους καταναλωτές και εισπράττονται από αυτούς χωρίς να υπάρχει ανάγκη κάλυψης αντίστοιχου κόστους. Στην περίπτωση των ΥΚΩ δημιουργείται υπερπλεόνασμα λόγω της διασύνδεσης των νησιών, που μεταφέρεται στο ΤΕΜ για να μετατραπεί σε επιδότηση, ενώ δεν υπάρχει αποτύπωση με ελάφρυνση των αντίστοιχων χρεώσεων στους λογαριασμούς, ως όφειλε να γίνεται.
Σύμφωνα με την έκθεση. η ακολουθούμενη πολιτική των επιδοτήσεων με υπερέσοδα που συλλέγονται από τους ίδιους τους καταναλωτές και όχι από κονδύλια του κρατικού προϋπολογισμού αποτελεί μια ιδιότυπη φορολογική πολιτική με αναδιανεμητικό χαρακτήρα, η οποία δεν πληροί τις βασικές συνταγματικές επιταγές ορθής φορολόγησης.
Η παραγωγή υπερκερδών συνεχίζεται
Η εφαρμογή του νέου μηχανισμού επιστροφής μέρους των εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών στην χονδρεμπορική αγορά εδώ και περίπου δύο εβδομάδες αφενός επιβεβαιώνει το ύψος των υπερκερδών που όλο το προηγούμενο διάστημα αρνείτο μέχρι και την ύπαρξή τους η κυβέρνηση Ν.Δ., αφετέρου καταδεικνύει ότι υπερκέρδη συνεχίζουν να παράγονται και τον Ιούλιο 2022.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ, για το διάστημα 8/7 - 19/7/2022 παρακρατήθηκε συνολικό ποσό 248,3 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 25,2 εκατ. από τον λιγνίτη, 36,2 εκατ. από τις μονάδες αερίου και 29,5 εκατ. από τα υδροηλεκτρικά, δηλαδή ποσοστό περίπου 37% των ανακτηθέντων υπερεσόδων αφορά υπερκέρδη μονάδων για τις οποίες το προηγούμενο έτος δεν υπήρχε μηχανισμός ανάκτησης, με αποτέλεσμα οι αντίστοιχοι παραγωγοί να σωρεύουν υπερκέρδη.
Πάντως, αν και ένα μέρος των υπερεσόδων επιστρέφεται, η κοινή υπουργική απόφαση με την οποία καθορίζονται οι τιμές αποζημίωσης ανά τεχνολογία αφήνει σημαντικά περιθώρια για επιπλέον κέρδη, τα οποία στην έκθεση του ΣΥΡΙΖΑ εκτιμώνται πολύ πάνω του 1 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση.
Βέβαια, όλα αυτά μένει να... μετρηθούν συνολικά, δηλαδή σε σχέση και με τις πραγματικές τιμές λιανικής (για τον Αύγουστο) που αποφασίζουν και δημοσιοποιούν αύριο οι προμηθευτές ρεύματος, οι οποίες αναμένονται εξαιρετικά υψηλές (διαρρέονται νούμερα όπως 50-55 ευρώ / κιλοβατώρα), σημαντικό μέρος των οποίων, σύμφωνα με τις εξαγγελίες της κυβέρνησης, θα καλύψουν νέες επιδοτήσεις.
Καταστροφικές επιλογές στο ενεργειακό μείγμα
Αξίζει να αναφερθεί ότι η κρίση ακρίβειας σχετίζεται και με το ενεργειακό μείγμα της ηλεκτροπαραγωγής όπως επέλεξε να το διαμορφώσει η κυβέρνηση Ν.Δ. με βασικό γνώμονα την κυριαρχία του φυσικού αερίου και τη στήριξη των επιχειρηματιών του κλάδου.
Ενώ πέρσι η εντεινόμενη κρίση στις αγορές φυσικού αερίου οδηγούσε άλλες ευρωπαϊκές χώρες στη μείωση της εξάρτησης από αέριο και σε συνολική πτώση της κατανάλωσης στην Ευρώπη κατά 10%, αντιθέτως στην Ελλάδα η κατανάλωση αυξήθηκε κατά 12%. Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στην ηλεκτροπαραγωγή το μερίδιο του φυσικού αερίου μειώθηκε κατά 49% στην Ολλανδία και κατά 46% στη Γαλλία, στη χώρα μας αυξήθηκε κατά 24%.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι πιέσεις στο αέριο κορυφώθηκαν, με τις περισσότερο εξαρτημένες, όπως η Ελλάδα, χώρες να είναι ακόμα πιο εκτεθειμένες στις διεθνείς διακυμάνσεις των τιμών. Με μερίδιο των μονάδων φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κοντά στο 45% και μείωση στο μισό του εγχωρίως παραγόμενου λιγνιτικού δυναμικού (από 20% το 2019 στο 10% το 2021) ελέω βίαιης απολιγνιτοποίησης, η κατάσταση είναι προφανής.
Τώρα, σε συνθήκες εκτάκτου ανάγκης, ζητείται αύξηση της λιγνιτικής παραγωγής, μια δύσκολη και χρονοβόρα επανεκκίνηση, καθώς έχει εγκαταλειφθεί η δραστηριότητα στα λιγνιτωρυχεία, ενώ αυξάνονται οι εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου, οι δυνατότητες αποθήκευσης και η εξασφάλιση επίσης ακριβού εναλλακτικού καυσίμου (πετρελαίου) για τις μονάδες αερίου που έχουν αυτή τη δυνατότητα μετατροπής.
Πάνω σε αυτές τις επιλογές της η κυβέρνηση Ν.Δ. έρχεται σήμερα να εκπονήσει σχέδιο έκτακτης ανάγκης και να λάβει κρίσιμες πολιτικές αποφάσεις που αφορούν την κοινωνία και την οικονομία.
