Με μεγάλη καθυστέρηση έρχεται η Επιτροπή Ανταγωνισμού να ασκήσει τον ρόλο της αναφορικά με το τι συμβαίνει στην αγορά των καυσίμων, με τις τιμές να έχουν ξεπεράσει κάθε όριο.
Μέχρι το τέλος Ιουλίου 2022 αναμένεται να ολοκληρωθεί η έρευνα της Επιτροπής Ανταγωνισμού για την αγορά υγρών καυσίμων, ωστόσο διαπιστώνεται ότι «από τα μέχρι σήμερα πολύ πρώιμα ευρήματα υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη του φαινομένου ασυμμετρικής προσαρμογής στις τιμές στην ελληνική αγορά στο στάδιο της λιανικής εμπορίας (πρατήρια υγρών καυσίμων)», ενώ γίνεται λόγος ακόμη και για τη δημιουργία καρτέλ. Παρ’ όλα αυτά, το βασικό ζήτημα είναι τι ακριβώς σκοπεύει να κάνει στην πορεία, αλλά και το ποια είναι η πολιτική βούληση της κυβέρνησης, την οποία ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. κατηγορεί ως προστάτιδα των καρτέλ.
Παράδειγμα
Ουσιαστικά, η Επιτροπή, με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, διερευνά πιθανή ύπαρξη καρτέλ μεταξύ λιανοπωλητών. Δεν μένει όμως μόνο εκεί, καθώς αναφέρεται και σε ενδεχόμενο σιωπηρής συμπαιγνίας (tacit collusion) μεταξύ λιανοπωλητών ή εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε άλλο στάδιο της αλυσίδας αξίας.
Η Επιτροπή κάνει λόγο για ασυμμετρία στις προσαρμογές των τιμών, η οποία συμβαίνει όταν οι τιμές στην αγορά της επόμενης βαθμίδας προσαρμόζονται διαφορετικά σε μεταβολές των τιμών σε αγορές του προηγούμενου σταδίου. Παράδειγμα του φαινομένου είναι όταν η τιμή των προϊόντων επόμενης βαθμίδας αυξάνεται αμέσως όταν αυξάνεται η τιμή των εισροών («rockets»), αλλά μειώνεται με αργό ρυθμό όταν μειώνεται η τιμή των εισροών («feathers»).
Τα αίτια
Το φαινόμενο απαντάται σε μεγάλο βαθμό στην αγορά των καυσίμων σε ορισμένες χώρες και μπορεί να οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως:
* Η υψηλότερη τιμή λιανικής ως σημείο εστίασης (focal point) για τα πρατήρια.
* Πιθανές καθυστερήσεις στην ενσωμάτωση των χαμηλών τιμών στην προμήθεια καυσίμων, κυρίως λόγω περιορισμών στα αποθέματα.
* Η ύπαρξη ασυμμετρίας στην πληροφόρηση των καταναλωτών για την εξέλιξη και τις διακυμάνσεις των τιμών.
* Το κόστος αναζήτησης από την πλευρά των καταναλωτών: η αύξηση των τιμών εξαιτίας μιας αύξησης του κόστους θα οδηγήσει τους καταναλωτές να αυξήσουν την αναζήτηση για την εύρεση χαμηλότερης τιμής, μειώνοντας τα περιθώρια κέρδους και τη διασπορά των τιμών. Από την άλλη πλευρά, όταν το κόστος και οι τιμές μειώνονται, οι καταναλωτές τείνουν να μειώνουν την αναζήτηση οδηγώντας σε υψηλότερα περιθώρια κέρδους και μεγαλύτερη διασπορά τιμών.
* Ανάλογα με την αποθηκευτική δυνατότητα, υπάρχει κίνητρο υψηλότερων τιμών όταν οι διεθνείς τιμές είναι χαμηλά. Αντίθετα, σε περιόδους υψηλών διεθνών τιμών, οι τιμές λιανικής προσαρμόζονται αυτόματα προς τα πάνω, καθώς η αποθήκευση δεν συμφέρει.
* Περιοχές με τοπικά ισχυρούς λιανοπωλητές είναι πιο πιθανό να έχουν αργή πτώση τιμών.
* Η πιθανή ύπαρξη καρτέλ μεταξύ λιανοπωλητών.
* Η σιωπηρή συμπαιγνία (tacit collusion) μεταξύ λιανοπωλητών ή εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε άλλο στάδιο της αλυσίδας αξίας.
Επιβάρυνση καταναλωτή
Από τα μέχρι σήμερα πολύ πρώιμα ευρήματα της μελέτης υπάρχουν σημαντικές ενδείξεις για την ύπαρξη του φαινομένου ασυμμετρικής προσαρμογής στις τιμές στην ελληνική αγορά στο στάδιο της λιανικής εμπορίας (πρατήρια υγρών καυσίμων), καθώς, σύμφωνα με προκαταρκτική ανάλυση των δημοσιευμένων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εβδομαδιαίων τιμών των καυσίμων (Oil Bulletin), επιβεβαιώνεται η ύπαρξη ασυμμετρίας στη μετακύλιση των τιμών των καυσίμων στην Ελλάδα, η οποία οδηγεί σε απώλεια μέρους του πλεονάσματος του καταναλωτή, καθώς ο καταναλωτής πληρώνει παραπάνω από το ποσό που πραγματικά θα πλήρωνε απουσία του εν λόγω φαινομένου.
