Αρκετές αλλαγές αλλά και... σπαζοκεφαλιές για τους πολίτες περιλαμβάνει το νέο πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας για τον οικιακό κτηριακό τομέα αναδεικνύοντας πλήθος αδυναμιών και αστοχιών του προκατόχου του Εξοικονομώ - Αυτονομώ. Το νέο Εξοικονομώ ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες και πλέον αναμένεται η προδημοσίευση του σχετικού οδηγού, ενώ έπειτα από δύο μήνες θα ανοίξει η υποδοχή αιτήσεων.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το ΥΠΕΝ μιλάει για τους περισσότερους δικαιούχους που ωφελήθηκαν ποτέ από τα σχετικά προγράμματα, καθώς με προϋπολογισμό 632 εκατ. υπολογίζει ότι θα ωφεληθούν 50.000 δικαιούχοι. Ωστόσο “ξεχνάει” ότι με τα 850 εκατ. του αμέσως προηγούμενου Εξοικονομώ - Αυτονομώ οι ωφελούμενοι ανήλθαν εν τέλει σε 36.364, ενώ ο Κ. Χατζηδάκης μιλούσε το 2020 για 45.000 - 60.000, ενώ οι δύο κύκλοι του β' προγράμματος (2018-2019) είχαν 37.305 και 20.975 ωφελούμενους με δημόσια δαπάνη 502 εκατ. και 275 εκατ. αντίστοιχα.
Προβληματισμό προκάλεσε, άλλωστε, όπως ανέφερε πρόσφατα σε εκδήλωση και η γ.γ. Α. Σδούκου, η μικρή συμμετοχή των χαμηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών που διαπιστώθηκε στον προηγούμενο κύκλο (Εξοικονομώ - Αυτονομώ), αν και τα στοιχεία που επικαλέστηκε, προφανώς γιατί όπως αναμενόταν απευθύνονταν σε υψηλά βαλάντια, περιλαμβάνουν και τον β' κύκλο του 2019: 10,8% των αιτούντων, μόλις, προέρχονταν από την πρώτη (χαμηλότερη) εισοδηματική κατηγορία, με έως 10.000 (ατομικό) και έως 20.000 ευρώ (οικογενειακό) εισόδημα.
Όπως ανακοινώθηκε, εισάγεται ειδική κατηγορία, με δικό της προϋπολογισμό (100 εκατ.) για τα ευάλωτα νοικοκυριά με έως 5.000 ευρώ (ατομικό) και έως 10.000 (οικογενειακό) εισόδημα και ποσοστό επιχορήγησης 75% για ιδιοκατοίκηση, 40% για δωρεάν παραχώρηση / ενοικίαση και κάλυψη μέρους της ίδιας συμμετοχής και με τραπεζικό δανεισμό μέσω επιδοτούμενου εργαλείου εγγυοδοσίας ώστε να διασφαλιστεί η έγκριση των δανείων από τις τράπεζες.
Κατά πόσο είναι ρεαλιστική η συμμετοχή σε αυτή την κατηγορία εισοδημάτων, που δεν επαρκούν ούτε για την κάλυψη ανελαστικών δαπανών και σίγουρα δεν ενισχύονται με την κοροϊδία του +2% στον κατώτατο μισθό, μένει να φανεί.
Συγχρόνως διαγράφτηκε η κατηγορία των πολύ υψηλών εισοδημάτων (έως 90.000 ατομικό και έως 120.000 ευρώ οικογενειακό), καθώς, σύμφωνα με το ΥΠΕΝ, δεν υπήρχε και μεγάλη συμμετοχή - ενδιαφέρον -και όχι επειδή ήταν πρωτοφανής η επιδότησή τους στερώντας πόρους από τις χαμηλότερες εισοδηματικές κατηγορίες...
Στους προηγούμενους δύο κύκλους του Εξοικονομώ (2018-2019) για την υψηλότερη εισοδηματική κατηγορία προβλεπόταν ως κίνητρο, μόνο, άτοκο τραπεζικό δάνειο και όχι επιδότηση.
Τα δε εξαρτώμενα τέκνα περιλαμβάνονται στα κριτήρια αξιολόγησης με ποσοστό 5% επί της συνολικής βαθμολογίας, όταν 5% για κάθε τέκνο ήταν το επιπλέον ποσοστό επιδότησης στους κύκλους 2018-2019.
Με την απαλοιφή των δράσεων του Αυτονομώ, στο νέο πρόγραμμα οι επιδοτούμενες εργασίες αφορούν παρεμβάσεις σε κουφώματα - συστήματα σκίασης / αερισμού, θερμομόνωση, συστήματα θέρμανσης / ψύξης, συστήματα ζεστού νερού χρήσης, συσκευές διαχείρισης ενέργειας (smart home) και αναβάθμιση φωτισμού.
Επιπλέον περιορίζεται ο αριθμός των αιτήσεων σε μία ανά ΑΦΜ και κατοικία, ενώ στο Εξοικονομώ - Αυτονομώ προβλεπόταν ανώτατος επιλέξιμος προϋπολογισμός συνολικών παρεμβάσεων ύψους 100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ ωφελούμενου δικαιούχου (για περισσότερες κατοικίες).
Για τις δε πολυκατοικίες δεν υπάρχουν ειδικές προβλέψεις όπως στο Εξοικονομώ - Αυτονομώ, καθώς δεν ανταποκρίθηκαν όπως αναμενόταν (μόλις 1.000 αιτήσεις).
Επιλέξιμη κατοικία είναι η μονοκατοικία, η πολυκατοικία, καθώς και το μεμονωμένο διαμέρισμα, εφόσον: υφίσταται νόμιμα, δεν έχει κριθεί κατεδαφιστέα, χρησιμοποιείται ως κύρια κατοικία, έχει καταταγεί βάσει του Πρώτου Πιστοποιητικού Ενεργειακής Απόδοσης (Α' ΠΕΑ) σε κατηγορία χαμηλότερη ή ίση της Γ.
Προϋπολογισμός επιλέξιμων παρεμβάσεων
Παράλληλα προβλέπεται ότι ο ανώτατος προϋπολογισμός επιλέξιμων παρεμβάσεων ενεργειακής εξοικονόμησης ανά αίτηση, συμπεριλαμβανομένου ΦΠΑ, δεν μπορεί να υπερβαίνει:
- Το γινόμενο του 0,9 ευρώ, επί την ετήσια εκτιμώμενη εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας (kWh), όπως προκύπτει από το Α' ΠΕΑ (ελέγχεται εκ νέου κατά την υποβολή του Β' ΠΕΑ).
- Το γινόμενο του 180 ευρώ επί την επιφάνεια κυρίων χώρων (τ.μ.).
Στις δύο ανωτέρω περιπτώσεις επιλέγεται ο μικρότερος από τους δύο ως ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός.
- Το ποσό των 28.000 ευρώ για επιλέξιμες παρεμβάσεις (ανώτατο ύψος για όλες τις αιτήσεις).
Δίνονται δύο παραδείγματα (ΥΠΕΝ):
α. Διαμέρισμα / μονοκατοικία 118,72 τ.μ. με εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας από το Α' ΠΕΑ της τάξεως των 233,7 kWh/τ.μ..
Μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός 1: 0,9 ευρώ/kwh x 233,7 kwh/τ.μ. x 118,72 τ.μ. = 24.970,38 ευρώ.
Μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός 2: 180 ευρώ/τ.μ. x 118,72 τ.μ. = 21.369,6 ευρώ.
Έτσι ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός είναι ο δεύτερος, ήτοι 21.369,6 ευρώ, που είναι ο μικρότερος από τους δύο.
β. Διαμέρισμα / μονοκατοικία 70,42 τ.μ. με εκτιμώμενη ετήσια εξοικονόμηση πρωτογενούς ενέργειας από το Α' ΠΕΑ της τάξεως των 165 kWh/ τ.μ.
Μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός 1: 0,9 ευρώ/kwh x 165 kwh/τ.μ. x 70,42 τ.μ. = 10.457,37 ευρώ.
Μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός 2: 180 ευρώ/τ.μ. x 70,42 τ.μ. = 12.675,6 ευρώ.
Στην περίπτωση αυτή ο μέγιστος επιλέξιμος προϋπολογισμός είναι ο πρώτος, ήτοι 10.457,37 ευρώ, ως ο μικρότερος εκ των δύο.
Σημειώνεται ότι η δαπάνη για το κόστος των δύο ενεργειακών επιθεωρήσεων, τον σύμβουλο έργου, την έκδοση Ηλεκτρονικής Ταυτότητας, καθώς και τυχόν λοιπές δαπάνες μελετών καλύπτονται έως κάποιο ποσοστό και εφόσον υπαχθεί η αίτηση και επιτευχθεί ο ελάχιστος ενεργειακός στόχος εξοικονόμησης.
Τα έργα των ωφελουμένων θα πρέπει να ολοκληρώνονται σε διάστημα 12 μηνών από την ημερομηνία έκδοσης της απόφασης υπαγωγής. Μετά το διάστημα αυτό θα δίνεται δυνατότητα παράτασης (λίγων μηνών) κατόπιν εξέτασης αιτιολογημένου αιτήματος.
Μπαίνουν οι αριστούχοι στην εξοικονόμηση
Ο τρόπος βαθμολόγησης με βάση τα εννέα κριτήρια αξιολόγησης, που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα, μένει να αποσαφηνιστεί, καθώς φαίνεται πως πρόκειται για έναν αλγόριθμο που θα υπολογίζει το ποσοστό συμμετοχής κάθε κριτηρίου, ώστε να προκύψει η τελική βαθμολογία και η σειρά κατάταξης βάσει αυτής.
Με τα στοιχεία που υπάρχουν μέχρι στιγμής δίνεται μόνο η ποσοστιαία στάθμιση. Το ανηγμένο κόστος εξοικονόμησης (θα προκύπτει από τη διαφορά στην κατανάλωση βάσει ΠΕΑ και σεναρίου προς το προτεινόμενο κόστος παρεμβάσεων), που έχει τον μεγαλύτερο συντελεστή βαρύτητας, καθώς αναλογεί στο μισό της βαθμολογίας (50%), δεν είναι σαφές πώς θα κλιμακώνεται στα μικρότερα και μεγαλύτερα κόστη που προκύπτουν. Όπως επίσης δεν διευκρινίζεται πόσους βαθμούς θα παίρνει, π.χ., το εισοδηματικό κριτήριο (15%), ο δεύτερος μεγαλύτερος συντελεστής στη συνολική βαθμολογία.
Δεδομένου ότι ισχύει ο όρος επίτευξης αναβάθμισης κατά τρεις κατηγορίες (π.χ. από Γ σε Α, από Δ σε Β+, από Ε σε Β κ.ο.κ.), π.χ. επί δύο αιτήσεων ίδιας κατηγορίας κατοικιών που δεν ανήκουν σε μονογονεϊκή οικογένεια ούτε είναι ΑμεΑ (από 5% και για τα δύο κριτήρια η βαρύτητα) θα προκρίνεται στη βαθμολόγηση εκείνος που επιτυγχάνει μεγάλο βαθμό στο ανηγμένο κόστος εξοικονόμησης σε σχέση με εκείνον που έχει μικρότερο στο ίδιο κριτήριο, όμως τι γίνεται αν ο τελευταίος έχει π.χ. πολύ μικρότερο εισόδημα (δεδομένου ότι η στάθμιση 50% είναι σημαντικά μεγαλύτερη από την στάθμιση 15%); Η πολύ υψηλή βαθμολογία στο κριτήριο της ανηγμένης δαπάνης ανά εξοικονομούμενη κιλοβατώρα είναι πιθανό να εξανεμίζει τη συμμετοχή των υπόλοιπων κριτηρίων.
Όπως ανακοινώθηκε, η βαθμολογία θα είναι εκ των προτέρων γνωστή, ώστε να γίνεται και σύγκριση με τον αρχικό υπολογισμό κάθε αιτούντα. Συγκεκριμένα, μετά την υποβολή της αίτησης θα γνωστοποιείται στον υποψήφιο η βαθμολογία που συγκέντρωσε, εκ της οποίας θα προκύψει και η σειρά κατάταξης, που θα γνωστοποιηθεί μετά το κλείσιμο της περιόδου υποβολής των αιτήσεων και αφού ολοκληρωθεί η αξιολόγηση.
Ισοψηφίες
Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, τα κριτήρια, όπως καταγράφονται στον αλγόριθμο, θα λαμβάνουν κανονικοποιημένη τιμή βάσει των ορισμένων από το πρόγραμμα μέγιστων τιμών και κάθε βαθμολογία θα έχει μια σταθερή τιμή, που δεν θα επηρεάζεται από τους υπόλοιπους αιτούντες. Στην περίπτωση που υπάρξουν αιτήσεις που ισοψηφούν στην κατάταξη, η προτεραιοποίηση θα γίνεται με βάση τα επιμέρους κριτήρια και τη βαρύτητα του καθενός. Με το πέρας της περιόδου ενστάσεων και την οριστικοποίηση των πινάκων κατάταξης, θα εκδίδεται η απόφαση υπαγωγής στο πρόγραμμα για τις επιτυχούσες αιτήσεις στο πλαίσιο των αντίστοιχων πόρων ανά νομό. Οι αιτήσεις οι οποίες δεν θα λάβουν απόφαση υπαγωγής διατηρούν τη θέση τους στους πίνακες κατάταξης. Σε περίπτωση μη αποδοχής της υπαγωγής, θα γίνεται κάλυψη της θέσης από την αμέσως επόμενη αίτηση, σύμφωνα με τους πίνακες οριστικής κατάταξης και στο πλαίσιο διαθεσιμότητας των αντίστοιχων πόρων.
Δεν έχει διευκρινιστεί πώς θα ενσωματωθούν οι αλλαγές αυτές στην ηλεκτρονική πλατφόρμα που θα διαχειρίζεται και λειτουργεί το ΤΕΕ έναντι αμοιβής, όπως φρόντισε το ΥΠΕΝ για μια ακόμη φορά να θεσμοθετήσει σε τροπολογία της τελευταίας στιγμής, ή αν θα δημιουργηθεί νέα και αν θα είναι έτοιμη ενόψει του “ανοίγματος” του προγράμματος αρχές Οκτωβρίου.
