Η Πωγωνιανή είναι ένα ακριτικό ορεινό χωριό της Ηπείρου, με περίπου 60 μόνιμους κατοίκους, κοντά στα σύνορα με την Αλβανία. Αυτές τις ημέρες, το χωριό «έπαιξε» στα δελτία ειδήσεων μετά την καταγγελία φιλοξενούμενου στη δομή της Κιβωτού του Κόσμου για ξυλοδαρμούς παιδιών.

Το πρώτο ερώτημα που γεννάται, αν δει κανείς το χωριό στον χάρτη, είναι γιατί να εδρεύει δομή φιλοξενίας παιδιών στην άκρη, κυριολεκτικά, της χώρας, σε ένα απομακρυσμένο χωριό, πίσω από μίζερους τοίχους και σε πλήρη απομόνωση από την υπόλοιπη κοινωνία. Η ιδρυματοποίηση, διπλή. Τριπλή, για την ακρίβεια: Υπό την πίεση τοπικών παραγόντων αλλά και της Κιβωτού του Κόσμου» επαναλειτούργησε φέτος τον Σεπτέμβριο το σχολείο της Πωγωνιανής. Ο λόγος; Το ίδρυμα ήθελε τα παιδιά περίκλειστα και μακριά από το σχολείο που πήγαιναν μέχρι πέρυσι, στο κοντινό Δελβινάκι, όπου συναναστρέφονταν με τα υπόλοιπα παιδιά της περιοχής.

Σημειωτέον ότι το σχολείο στην Πωγωνιανή είχε κλείσει επί των ημερών της προηγούμενης κυβέρνησης, ακριβώς για να αποφευχθεί η περαιτέρω γκετοποίηση των παιδιών της Κιβωτού. Σήμερα, στο εν λόγω Δημοτικό φοιτούν παιδιά από το συγκεκριμένο ίδρυμα καθώς και από ένα ακόμα (δημόσιο) ίδρυμα. Ιδρυματισμός στον κύβο. Ίσως για να μην υπάρχουν πολλά ευήκοα ώτα στις περιγραφές και τις καταγγελίες των παιδιών της Κιβωτού.

Πρόκειται για μια, φαινομενικά, δευτερεύουσα πτυχή της υπόθεσης που ξεδιπλώνεται τις τελευταίες ημέρες στα media, τα ίδια που αγιοποιούσαν τον ιδρυτή της Κιβωτού του Κόσμου και τώρα τον αποκαθηλώνουν επιλέγοντας την κατάλληλη μουσική υπόκρουση, φωτογραφίες και πηχυαίους τίτλους για να τραβήξουν την προσοχή του εξαγριωμένου με τις καταγγελίες κοινού. Κοιτάζοντας, βέβαια, δήθεν σοκαρισμένοι μέσα από την κλειδαρότρυπα της Κιβωτού, χάνουμε από μπροστά μας τη γενεσιουργό αιτία των φαινομένων κακοποίησης: το ίδιο το απαρχαιωμένο σύστημα των ιδρυμάτων, από τη φύση του κακοποιητικό για τα παιδιά και την ομαλή τους ανάπτυξη.

Ανειδίκευτο προσωπικό

«Η ιδρυματική περίθαλψη είναι ξεπερασμένη σε όλη την Ευρώπη, όπου έχει αναπτυχθεί ο θεσμός της ανάδοχης οικογένειας για τα παιδιά που δεν έχουν λειτουργικό περιβάλλον. Οι απρόσωποι χώροι όπου μαζεύονται πολλά παιδιά δεν επιτρέπουν την κατάλληλη φροντίδα και δεν θυμίζουν σε τίποτα οικογένεια, ενώ συχνά οι φροντιστές των παιδιών είναι ανειδίκευτοι» τονίζει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο παιδοψυχίατρος Παναγιώτης Βουτυράκος, διευθυντής της δομής Πειραιά του Ελληνικού Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής και Ερευνών (ΕΚΕΨΥΕ).

Ακατάλληλο περιβάλλον

Ακόμα και να παραβλέψουμε τις διεθνείς στατιστικές -ένα παιδί έχει πιθανότητα 85% να κακοποιηθεί σωματικά και 25% να κακοποιηθεί σεξουαλικά από τα άλλα παιδιά με τα οποία διαβιοί- τα ιδρύματα, όπως η Κιβωτός του Κόσμου, δομικά προάγουν κακοποιητικές συμπεριφορές. Τα παιδιά θυματοποιούνται εξαιτίας του συστήματος και μόνο, χωρίς να ασκηθεί καν σωματική βία, χώρια οι πιθανότητες να κακοποιηθούν από υπαλλήλους ή ακόμα και από τους παράγοντες που διοικούν ένα ίδρυμα.

Οπως εξηγεί ο Γιώργος Νικολαΐδης, ψυχίατρος, διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού: «Το παιδί καλείται να ζήσει σε περιβάλλον με ωρολόγιο πρόγραμμα, το οποίο τηρείται λες και είμαστε στον στρατό. Ωστόσο, ένα παιδί αναπτύσσεται στις μικρές ηλικίες από την ένα προς ένα επαφή με έναν άνθρωπο, με ένα πρόσωπο αναφοράς με το οποίο δημιουργείται συναισθηματική πρόσδεση. Ιδιαίτερα τα νεογνά και τα βρέφη που μεγαλώνουν σε ιδρυματικά περιβάλλοντα, όπου περνάει το τρόλεϊ με τα μπιμπερό 12 παρά 15 και τα ταΐζει όλα στη σειρά, όπου τα φώτα ανάβουν και κλείνουν με βάση το πρόγραμμα, όπου δεν υπάρχει μία φιγούρα ανθρώπου που φροντίζει κάθε παιδί και ανταποκρίνεται όταν κλαίει (αλλά προσωπικό με βάρδιες που εναλλάσσεται), αναπτύσσουν μη αναστρέψιμες βλάβες στον εγκέφαλο, ο οποίος δεν μπορεί να αναπτυχθεί σωστά με αυτά τα τόσο ελλιπή ερεθίσματα».

Κι όμως, στην Ελλάδα του 2022, η αρμόδια υφυπουργός Δόμνα Μιχαηλίδου επαίρεται που (συμπτωματικά;) πριν σκάσει το τσουνάμι καταγγελιών, «πήρε την πολιτική πρωτοβουλία, τον περασμένο Απρίλιο και μπορεί να αλλάξει το Δ.Σ. ιδρυμάτων» -το έκανε ήδη αυτήν την εβδομάδα στην Κιβωτό του Κόσμου-, «αλλιώς θα κρατούσε χρόνια η ιστορία αυτή» (ΣΚΑΪ, 22 Νοεμβρίου).

Θα λέμε μακάρι να γίνουμε Ουγγαρία ή Πολωνία

Αντί για χρονοδιάγραμμα κλεισίματος των ιδρυμάτων, στην Ελλάδα θεσμοθετήθηκαν το 2022 οι προδιαγραφές τους: Σε πρόσφατη ΚΥΑ θεωρούνται αποδεκτές δομές με 20 παιδιά. Τα δε κρατικά ιδρύματα μπορούν να φιλοξενούν ακόμη περισσότερα, ενώ για τα ασυνόδευτα παιδιά πρόσφυγες τα όρια είναι μεγαλύτερα. Την ώρα που, όπως επισημαίνει ο Γ. Νικολαΐδης, η αμέσως επόμενη χώρα της Ε.Ε. είναι η Πολωνία, που επιτρέπει ιδρύματα δυναμικότητας έως 14 παιδιών, ενώ έπεται η Ουγγαρία με ιδρύματα το πολύ 12 παιδιών! Στην Κύπρο, μια χώρα που έχει παρόμοια κουλτούρα με την Ελλάδα, δεν υπάρχουν ιδρύματα, διότι επικράτησαν οι σύγχρονες αντιλήψεις για την παιδική προστασία και όχι απαρχαιωμένα μοντέλα.

Ιδρύματα για «παιδιά τυπικής ανάπτυξης» δεν υπάρχουν παρά σε ελάχιστες χώρες. Όπου εντοπίζουμε ιδρυματικού τύπου δομές στην Ευρώπη αφορούν κυρίως εφήβους ή παιδιά με «παραβατικές» συμπεριφορές. Τα οποία φιλοξενούνται σε ολιγομελείς Στέγες με εξειδικευμένο προσωπικό, σε πολυκατοικίες που ζουν και άλλες οικογένειες και όχι σε απομόνωση, σαν τα παιδιά της Πωγωνιανής Ιωαννίνων. Άλλη κατηγορία παιδιών που μένουν σε κάποιου είδους ιδρυματική δομή στην Ευρώπη είναι τα παιδιά με αναπηρία.

Τα παιδιά χρειάζονται μια πραγματική αγκαλιά, όχι εγκλεισμό

«Όταν ήρθα σε επαφή με τα ιδρύματα ως εθελόντρια, απέκτησα αμέσως κίνητρο για να γίνω ανάδοχη μητέρα: δεν ήθελα πλέον να βλέπω παιδιά να καταλήγουν σε ιδρύματα!» Η Πάττυ Σωτηροπούλου, ειδική παιδαγωγός, είναι σήμερα για τρίτη φορά ανάδοχη. Προσπαθεί να φιλοξενεί κυρίως παιδιά με αναπηρία, τα οποία βρίσκουν δυσκολότερα σπίτι. «Σκεφτείτε ότι για ανθρώπους με σύνδρομο Down και προσδόκιμο ζωής τα 35 χρόνια αυτό εκτοξεύεται κατά περίπου 30 χρόνια αν βρεθούν σε περιβάλλον οικογένειας» λέει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής.

Τονίζει ότι η ζωή για ένα παιδί στο ίδρυμα δεν συγκρίνεται με αυτήν στην κοινότητα. «Από τη μία, έλλειψη προσώπου αναφοράς, συνθήκες στρατώνα, στείρο περιβάλλον. Από την άλλη, ένταξη σε μια κοινότητα, ασφάλεια, πρέπουσα φροντίδα, δεσμοί, όλα όσα επιτρέπουν στα παιδιά να αναπτύξουν το δυναμικό τους». Στόχος είναι η επιστροφή του παιδιού στη φυσική οικογένεια, η οποία σήμερα δεν μπορεί να εξασφαλίσει το κατάλληλο περιβάλλον. Δεδομένης αυτής της προσωρινότητας της αναδοχής, η Π. Σωτηροπούλου τονίζει ότι ο ανάδοχος πρέπει να πορεύεται με γνώμονα το συμφέρον του παιδιού. «Προφανώς ήταν άδεια η κούνια όταν έφυγε από το σπίτι μου το πρώτο παιδί, αλλά έτσι είναι, το βλέπεις στη βάση της αλληλεγγύης, σαν να βοηθάς την οικογένεια ενός γείτονα να βρει τον δρόμο της και να επανενωθεί. Το κίνητρο δεν είναι να “αποκτήσω” εγώ ένα παιδί».

«Δεν το κάνεις για σένα, αλλά για να βγάλεις ένα παιδί από το ίδρυμα» επαυξάνει η Χαρά Γαλανού, νομικός, τρεις φορές ανάδοχη μέχρι στιγμής. Το πρώτο παιδάκι που ανέλαβε είχε μια τραυματική εμπειρία. «Είχε προβλήματα παραμέλησης και ήταν πίσω σε ανάπτυξη. Έκανε μεγάλη πρόοδο στο οικογενειακό πλαίσιο, καθώς απέκτησε σταθερό σημείο αναφοράς. Η αναδοχή διήρκεσε τρία χρόνια και το παιδί έκανε άλματα και προχώρησε σε όλα τα στάδια, βρεφονηπιακό σταθμό, νηπιαγωγείο κ.λπ.».

Και οι δύο τονίζουν ότι η διαδικασία είναι απλή και οι ανάγκες τεράστιες. «Με το να γίνεις ανάδοχος, δίνεις ορατότητα, ειδικά αν το παιδί έχει κάποια διαφορετικότητα. Προωθείται ο θεσμός μέσα από παραδείγματα, εμπνέεις τον κόσμο, συμβάλλεις στην αποστιγματοποίηση» συνοψίζει η Χ. Γαλανού.

Η Κιβωτός απέρριπτε συνεχώς τα αιτήματα αναδοχής

Οι παραπάνω περιπτώσεις, δυστυχώς, δεν είναι ο κανόνας. Τα παιδιά θύματα, όταν υπαίτιος είναι το οικογενειακό περιβάλλον, συνήθως «φιλοξενούνται» (εντός πολλών εισαγωγικών) σε νοσοκομεία και ιδρύματα. Όλοι οι ειδικοί στους οποίους απευθύνθηκε η ΑΥΓΗ της Κυριακής τονίζουν ότι, πέρα από την ενίσχυση της πρόληψης με την ενδυνάμωση των οικογενειών, ώστε να απομακρύνονται λιγότερα παιδιά από το περιβάλλον τους, πρέπει να ενισχυθεί αποφασιστικά ο θεσμός της αναδοχής.

«Εκπαιδευμένοι ανάδοχοι γονείς, με συνεχή επίβλεψη και υποστήριξη από διεπιστημονική ομάδα, θα έδιναν όχι μόνο ασφάλεια και θεραπευτική φροντίδα αλλά και την εμπιστοσύνη που χρειάζεται το παιδί για τον κόσμο των ενηλίκων μετά τον αρχικό τραυματισμό του» σημειώνει η Σοφία Κωνσταντέλια, πρώην πρόεδρος του Κέντρου Κοινωνικής Προστασίας Νομού Αττικής.

Ο νόμος αναδοχής-υιοθεσίας του 2018 προέβλεπε δημιουργία δεξαμενής οικογενειών σε κάθε Περιφέρεια για επείγουσες αναδοχές παιδιών σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης και τη δομή μεταβατικής φροντίδας «Πρώτη αγκαλιά». Η κυβέρνηση της Ν.Δ. ακύρωσε στην πράξη τις δύο αυτές μορφές επείγουσας φροντίδας.

«Τα παιδιά θα πρέπει να πηγαίνουν σε ανάδοχες οικογένειες και να γίνει αποϊδρυματοποίηση» αναφέρει, με φόντο τις αποκαλύψεις για την Κιβωτό του Κόσμου, η Δόμνα Μιχαηλίδου (18.11.22). Ωστόσο, επί των ημερών της παρατηρείται «κατακερματισμός και ανάθεση σε τρίτους των βασικών υποχρεώσεων του κράτους, μαζί με την εκμετάλλευση του νόμου για επικοινωνιακούς σκοπούς» υποστηρίζει η Σ. Κωνσταντέλια, προκρίνοντας μια συστηματική εθνική καμπάνια για την προώθηση της αναδοχής. 

Στη χώρα μας έχει μείνει στα χαρτιά και η επαγγελματική αναδοχή, όπου άνθρωποι με επιστημονική γνώση και εμπειρία αναλαμβάνουν τη φροντίδα (και αμείβονται) για περιπτώσεις παιδιών με βαριές και σύνθετες αναπηρίες.

Η κυβέρνηση είχε αρχικά υποσχεθεί την αναλυτική δημοσιοποίηση των στοιχείων της πλατφόρμας (anynet.gr). Παρ’ όλα αυτά, έως σήμερα δεν διατίθενται ούτε σε ενδιαφερόμενους έπειτα από γραπτό αίτημα. Η αναλυτική παρουσίαση θα απαντούσε στο ερώτημα για τον βαθμό ανταπόκρισης των φορέων στην εφαρμογή του νόμου.

Οικογένειες καταγγέλλουν, για παράδειγμα, πως η Κιβωτός του Κόσμου απορρίπτει συνεχώς τις αιτήσεις αναδοχής που υποβάλλονται, με προφανή στόχο τη διατήρηση των, «φιλανθρωπικού» χαρακτήρα, «εσόδων» της. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2021 οι κρατικές δομές αποκατέστησαν μέσω τεκνοθεσίας τριπλάσιο αριθμό παιδιών συγκριτικά με τις ιδιωτικού τύπου, μολονότι οι δεύτερες είναι κατά πολύ περισσότερες (αλλά, όπως προείπαμε, εξαιρετικά απρόθυμες). Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 1.300 παιδιά στα 59 ιδιωτικά και 28 δημόσια ιδρύματα.

Αρνητικό ρεκόρ δεκαετίας

Από την περιήγησή μας σε ΕΛΣΤΑΤ, ΟΠΕΚΑ και anynet.gr προκύπτει ότι για το 2021 οι τεκνοθεσίες που πραγματοποιήθηκαν (συμπεριλαμβανομένων και των διακρατικών) ήταν 184, έναντι 217 του 2020, το χαμηλότερο δηλαδή ρεκόρ της δεκαετίας. Από αυτές, 30 αφορούσαν τεκνοθεσίες ατόμων άνω των 19 χρόνων και οι 32 υιοθεσία παιδιού από τον/τη σύντροφο του βιολογικού γονέα. Θεωρητικά λοιπόν μόνο οι 122 υιοθεσίες πραγματοποιήθηκαν με τις προϋποθέσεις του Ν. 4538/2018.

Τον Ιούλιο του 2019 τα παιδιά σε αναδοχή από τους τρεις φορείς που είχαν την αρμοδιότητα ήταν 289. Σε αυτά προστέθηκαν 345 στα τρεισήμισι χρόνια που μεσολάβησαν. Σήμερα έχουμε 634 παιδιά σε 468 οικογένειες, κάποια εκ των οποίων έχουν προοπτική την υιοθεσία. Ως προς τη συμπερίληψη παιδιών με αναπηρία; Δυστυχώς, διαπιστώνουμε ότι στα 289 παιδιά του Ιουλίου του 2019, τα παιδιά με αναπηρία ήταν 91 και σήμερα είναι 107, άρα προστέθηκαν μόνο 16 παιδιά.

Πάγωσαν τα Σπίτια του Παιδιού όπου έπρεπε να καταθέτει το θύμα του παιδοβιασμού

Τα Σπίτια του Παιδιού, διαδεδομένη πρακτική σε πολλές χώρες (η Τουρκία έχει δεκάδες τέτοια), θεσπίστηκαν το 2017, επί των ημερών της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, με πρόβλεψη για 5 Σπίτια σε όλη τη χώρα. Η διαδικασία της κατάθεσης ενός κακοποιημένου παιδιού στις Αρχές είναι έτσι περισσότερο προστατευτική προς αυτό, σε ένα δωμάτιο ειδικά διαμορφωμένο όπου καταθέτει στον ειδικά εκπαιδευμένο ψυχολόγο-ψυχίατρο. Ακριβώς δίπλα υπάρχει ένα άλλο δωμάτιο, στο οποίο βρίσκονται ο εισαγγελέας, ο ανακριτής, ο πραγματογνώμων και ο προανακριτικός υπάλληλος. Τα δύο δωμάτια συνδέονται με σύστημα τηλεπικοινωνιακής σύνδεσης και η κατάθεση βιντεοσκοπείται, ώστε να είναι μόνιμα στη διάθεση των αρμόδιων. Η σημερινή κυβέρνηση, ωστόσο, κωλυσιέργησε δραματικά, με αποτέλεσμα ακόμα και τα πρώτα δύο Σπίτια που εγκαινίασε το 2021 στην Αθήνα να υπολειτουργούν.

Το 12χρονο παιδί από τον Κολωνό, για παράδειγμα, δεν έδωσε μία και μοναδική κατάθεση σε αυτό το Σπίτι αλλά, όλο αυτό το διάστημα υποχρεώνεται να δίνει καταθέσεις στη ΓΑΔΑ (τέσσερις μέχρι στιγμής) και να βλέπει φωτογραφίες ανδρών προκειμένου να εντοπίσει εκείνους που τη βίαζαν. Παρόμοιες ιστορίες για παιδιά τα οποία επαναθυματοποιούνται δευτερογενώς περιγράφουν στην ΑΥΓΗ της Κυριακής πηγές από τον χώρο της Δικαιοσύνης. Πέρα από την ελλιπή λειτουργία των Σπιτιών του Παιδιού ή την έλλειψη προσωπικού, οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι ανακριτές και εισαγγελείς πολλές φορές δεν θέλουν να «ξεβολευτούν» από τη (γειτονική με τα δικαστήρια) ΓΑΔΑ και να μεταβούν στο Παλαιό Φάληρο όπου στεγάζονται τα πρώτα Σπίτια του Παιδιού.

Σύμφωνα με τον Γ. Νικολαΐδη, ο νόμος του 2017 θα έπρεπε να υποχρεώνει τις Αρχές να μεταφέρουν τη διαδικασία αποκλειστικά στο Σπίτι του Παιδιού και να ρυθμίζει επακριβώς τις απαιτούμενες ενέργειες. Η αξιωματική αντιπολίτευση προτείνει (χωρίς ανταπόκριση μέχρι στιγμής) την αύξηση των Εισαγγελιών Ανηλίκων και στις άλλες 10 Περιφέρειες και τη στενή συνεργασία όλων των δομών με τους εισαγγελείς και τα Σπίτια του Παιδιού. Παράλληλα, άλυτο παραμένει το ζήτημα της καταγραφής των στοιχείων για την παιδική κακοποίηση (ποιος έκανε την καταγγελία, πόσες δικανικές εξετάσεις είχε το παιδί, εάν έλαβε την αναγκαία υποστήριξη).

Τελευταία διαθέσιμα στοιχεία για την Ελλάδα είναι αυτά του 2011, από το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, με βάση τα οποία το ποσοστό των παιδιών που πέφτουν θύματα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης ή εκμετάλλευσης ανέρχεται στο 16%, ενώ στο 7,6% των παιδιών αυτές οι τραυματικές εμπειρίες στην παιδική ηλικία αφορούν σεξουαλική βία με σωματική επαφή και στο 3% εξ αυτών βιασμό ή απόπειρα βιασμού.

Παρ’ όλα αυτά, η χώρα μας δεν διαθέτει παρά ελάχιστες δομές Ψυχικής Υγείας εξειδικευμένες για παιδιά και εφήβους. Ακόμα και έφηβοι που χρήζουν νοσηλείας καταλήγουν να νοσηλεύονται σε ψυχιατρικές δομές για ενήλικες.

Η Ν.Δ. έθαψε το σχέδιο για τις Μονάδες Μέριμνας Νέων που είχε σε διαβούλευση ο ΣΥΡΙΖΑ

«Η ενδεχόμενη προοπτική να μείνει το παιδί στο περιβάλλον του (εφόσον υπάρχει υγιής ιστός) και να απομακρυνθεί ο θύτης προϋποθέτει τη συστηματική, τακτική και χρόνια θεραπευτική παρέμβαση και παρακολούθηση. Τα Κέντρα Ψυχικής Υγείας, τα Κέντρα Συμβουλευτικής της Οικογένειας, οι Κοινωνικές Υπηρεσίες των δήμων πρέπει να είναι επαρκώς στελεχωμένες και προσβάσιμες» τονίζει η Σ. Κωνσταντέλια, καταδεικνύοντας τα τεράστια κενά που έχει η χώρα μας.

Σε πολλές περιπτώσεις, η απομάκρυνση ενός παιδιού από το περιβάλλον του οφείλεται σε λόγους παραμέλησης και όχι κακοποίησης ή κακομεταχείρισης. Η παραμέληση σχετίζεται με τη δυσκολία των γονιών ή/και της ευρύτερης οικογένειας να καλύψει τις ανάγκες των παιδιών λόγω κοινωνικών (φτώχεια) και πολιτισμικών παραγόντων ή λόγω ζητημάτων ψυχικής υγείας και εξαρτήσεων.

Για το διάστημα που η οικογένεια ελέγχεται ως προς τη συμμόρφωση στις υποδείξεις των αρμόδιων υπηρεσιών, «η Πολιτεία οφείλει να αναπτύξει δομές με κοινοτικό προσανατολισμό (κινητές μονάδες και κέντρα ημέρας για την υποστήριξη παιδιών, εφήβων και των οικογενειών τους), να εστιάσει στην αποτελεσματική υποστήριξη των οικογενειών που ελέγχονται από τις κοινωνικές υπηρεσίες, προλαμβάνοντας την απομάκρυνση, όπως έχει δείξει η εμπειρία κινητών κλιμακίων επαγγελματιών που συνεργάζονται με τις κοινωνικές υπηρεσίες των δήμων και των αρμόδιων δικαστικών Αρχών» υπογραμμίζει ο Μιχάλης Παπαντωνόπουλος, ψυχολόγος και επιστημονικά υπεύθυνος δομής (από τις λίγες στην Ελλάδα) που δεν παράγει ιδρυματικές πρακτικές.

Το Κέντρο Ημέρας Πλόες δημιουργήθηκε το 2019 για να υποδεχτεί εφήβους (έχει υποστηρίξει μέχρι σήμερα πάνω από 150) που παρέμεναν εγκλωβισμένοι σε νοσοκομεία. «Η εμπειρία έχει δείξει ότι η πρακτική που λειτουργεί υποστηρικτικά στην αποφυγή της ιδρυματοποίησης είναι η υπαγωγή των στεγαστικών δομών σε δίκτυα κοινοτικών υπηρεσιών και η επί της ουσίας λειτουργική διασύνδεσή τους με Κέντρα Ημέρας».

Πολλά παιδιά αναπόφευκτα εναλλάσσονται στους ρόλους θύματος και θύτη στην παραβατικότητα - το είδαμε στην πρόσφατη περίπτωση όπου κακοποιημένος 14χρονος κατηγορείται για σεξουαλική παρενόχληση άλλων παιδιών μέσα στο Νοσοκομείο «Παίδων».

Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, το υπουργείο Δικαιοσύνης ετοίμασε και έθεσε σε διαβούλευση (το 2019) σχέδιο νόμου για τις Μονάδες Μέριμνας Νέων με σκοπό τον εκσυγχρονισμό των δομών για ανήλικους παραβάτες.

Σύμφωνα με τον Ευτύχη Φυτράκη, πρώην γ.γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής, το καινοτόμο σχέδιο πρότασσε τη διαπαιδαγώγηση έναντι της τιμωρίας, μέσω της δημιουργίας ενός πλέγματος Μονάδων, ανοιχτής, ημιελεύθερης και κλειστής διαβίωσης. «Στόχο είχε την κάλυψη ενός πολυετούς κενού στο σύστημα φροντίδας και υποστήριξης, συμβάλλοντας στην πρόληψη της υποτροπής και εστιάζοντας στους γενεσιουργούς παράγοντες της παραβατικότητας, όπως η έλλειψη οικογενειακού περιβάλλοντος, τα ψυχικά προβλήματα, η χρήση ουσιών. Βασική αρχή του σχεδίου, η εξυπηρέτηση του βέλτιστου συμφέροντος του ανηλίκου με επιστημονικές μεθόδους και εξειδικευμένο προσωπικό», σε σύνδεση με τον θεσμό της αναδοχής.

Τι έμεινε απ’ όλα αυτά; «Τίποτα! Η κυβέρνηση της Ν.Δ. πρώτα έθαψε το σχέδιο για τις Μονάδες Μέριμνας Νέων, ενώ στη συνέχεια, επιχειρώντας να νεκραναστήσει τις Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων, έδωσε μια (ακόμα) απευθείας ανάθεση 100.000 ευρώ προκειμένου να μελετηθεί το ζήτημα! Άλλωστε, τα τελευταία τριάμισι χρόνια το μόνο που έδειξε ότι ξέρει το υπουργείο Δικαιοσύνης είναι να αναμασά την καραμέλα της ποινικής αυστηρότητας, “διά πάσαν νόσον”».