Αυτές τις ημέρες, ένας αστροειδής με διάμετρο περίπου 1,1 χιλιομέτρου προσεγγίζει την τροχιά του πλανήτη μας. Η μάζα του (7482) 1994 PC1 τον κατατάσσει στους «πιθανώς επικίνδυνους για τη Γη» λόγω της τροχιάς του. Ωστόσο, παρότι για τους αστρονόμους «θα περάσει ξυστά» την επόμενη Τρίτη 18 Ιανουαρίου, τα σχεδόν 2 εκατομμύρια χιλιόμετρα απόσταση κάνουν σαφές ότι δεν θα ενοχληθεί κανένας πλην των επιστημόνων. Και των ΜΜΕ...
Με «φρέσκια» την συζήτηση που επανέφερε στο προσκήνιο το Don't Look Up για τον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τους κινδύνους, μπορούμε να δούμε πόσο επικίνδυνος είναι ο συγκεκριμένος αστεροειδής και -πολύ περισσότερο- πόσο άμεσοι είναι οι κίνδυνοι για τους οποίους φωνάζουν εδώ και δεκαετίες οι περιβαλλοντολόγοι, τους οποίους προσπαθεί να κάνει ορατούς η ταινία με «όχημα» την θεματολογία περί αστεροειδών, κομητών κτλ.
Με βάση την Κλίμακα Τορίνου που περιγράφει την επικινδυνότητα πιθανής πρόσπτωσης ή σύγκρουσης ουρανίου σώματος με τον πλανήτη Γη σε συνάρτηση του μεγέθους των επιπτώσεων που μπορεί να προκληθούν, ο εν λόγω αστεροειδής με δυσκολία τοποθετείται εκτός του 0 και προς το 1, δηλαδή μεταξύ ανύπαρκτου/αμελητέου κινδύνου και «αστρονομικής εγρήγορσης».
Για να καλάβει κανείς τις αναλογίες, οι αριθμοί της κλίμακας αντιστοιχούν με τα παρακάτω (σύμφωνα με την Wikipedia):
- 0 (Λευκή Ζώνη): Κατάσταση ανύπαρκτου κινδύνου ή αμελητέου
- 1 (Πράσινη Ζώνη), 2 ως 4 (Κίτρινη Ζώνη): Αστρονομική εγρήγορση, μη υπερβαίνοντας το ποσοστό 1% ενός τέτοιου συμβάντος με κάποιες ίσως περιφερειακές επιπτώσεις
- 5 ως 7 ή (Πορτοκαλί Ζώνη): Ιδιαίτερη αστρονομική παρακολούθηση, από αβέβαιη μέχρι πραγματική απειλή σε βάθος χρόνου μιας δεκαπενταετίας
- 8 ως 10: (Κόκκινη Ζώνη) Η σύγκρουση θεωρείται βεβαία και η διακύμανση αφορά το μέγεθος της καταστροφής που θα προκληθεί ανάλογα με τον όγκο του ουράνιου σώματος (περιφερειακή, ολόκληρη ήπειρος, ολόκληρος ο πλανήτης).
Ήδη στο πορτοκαλί αν όχι στο κόκκινο το περιβάλλον
Ο πλανήτης βρίσκεται ήδη στο δρόμο προς μία καταστροφική μεταβολή του παγκόσμιου κλίματος λόγω της απότομης υπερθέρμανσής του, όπως προειδοποιούν εδώ και δεκαετίες διεθνείς οργανισμοί, ανεξάρτητες οργανώσεις και αμέτρητοι επιστήμονες. Από την αρχή της βιομηχανικής επανάστασης που συνδέεται με την χρήση ορυκτών καυσίμων (άνθρακας, πετρέλαιο, φυσικό αέριο), η συνολική μέση θερμοκρασία του πλανήτη έχει αυξηθεί ήδη κατά 1 βαθμό Κελσίου και οδεύει ταχύτατα προς αύξηση 2 βαθμών Κελσίου. Η συντριπτική πλειοψηφία των προγνωστικών μοντέλων διαφορετικών επιστημονικών κλάδων, θεωρεί ότι αυτό θα είναι «σημείο χωρίς επιστροφή».
Τα «σημεία χωρίς επιστροφή» προσδιορίστηκαν ως όρος στα τέλη του 20ου και τις αρχές του 21ου αιώνα. Περιγράφουν αλλαγές που με τη σειρά τους πυροδοτούν μεγαλύτερες, πολύ σοβαρότερες μεταβολές με απότομα, μη αναστρέψιμα αποτελέσματα εν είδει φαινομένου ντόμινο. Οι επιστήμονες πλέον έχουν προσδιορίσει ότι τέτοια γεγονότα μπορεί να προκύψουν αν η άνοδος της θερμοκρασίας του πλανήτη ξεπεράσει τον 1 βαθμό Κελσίου, ενώ αρχικά θεωρείτο ότι το «περιθώριο» για την ανθρωπότητα ήταν 5 βαθμοί Κελσίου.
Τα κρισιμότερα «σημεία χωρίς επιστροφή»
Πάγοι της Γροιλανδίας
Περιέχουν αρκετό νερό για να ανεβάσουν τη στάθμη της θάλασσας κατά περίπου 7 μέτρα. Το λιώσιμό τους επιταχύνεται, με 4 τρισεκατομμύρια τόνους να έχουν χαθεί μόνο το διάστημα 1992-2018. Οι τελευταίες εκτιμήσεις προσδιορίζουν το «σημείο χωρίς επιστροφή» σε αύξηση παγκόσμιας θερμοκρασίας μεταξύ 0,8 και 3,2 βαθμών Κελσίου.
Πάγοι της δυτικής Ανταρκτικής
Θεωρούνται περισσότερο εκτεθειμένοι λόγω του ότι εκτείνονται βαθιά στη θάλασσα και επηρεάζονται ταυτόχρονα και από την αύξηση θερμοκρασίας του νερού. Η απώλεια όγκου τους έχει τριπλασιαστεί μέσα σε δύο δεκαετίες, από τους 58,5 δισεκατομμύρια τόνους το 1992-1997 στους 175 δισεκατομμύρια τόνους το 2017. Μόνο ο παγετώνας Θουέιτς (Thwaites) έχει χάσει ένα τρισεκατομμύριο τόνους από τις αρχές του 21ου αιώνα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι αποκαλείται μεταξύ άλλων παγετώνας της Αποκάλυψης (Doomsday Glacier). Αν το συγκεκριμένο τμήμα πάγων λιώσει, τα νερά των θαλασσών θα μπορούσαν να ανέβουν κατά 4,5 μέτρα. Το «σημείο χωρίς επιστροφή» στην αύξηση παγκόσμιας θερμοκρασίας εκτιμάται μεταξύ 1,5 και 2 βαθμών Κελσίου.
Θαλάσσια ρεύματα
Το ψυχρό αλμυρό νερό είναι βαρύτερο από το θερμό γλυκό, δημιουργώντας στους ωκεανούς ροές που τελικά μεταφέρουν θερμότητα προς τις περιοχές πιο κοντά στους πόλους. Στον Ατλαντικό αυτό αφορά κυρίως το Golf Stream, που «θερμαίνει» την δυτική και βόρεια Ευρώπη, καθώς και τις ανατολικές ακτές ΗΠΑ και Καναδά. Αν η αύξηση της θερμοκρασίας επιβραδύνει ή ανακόψει αυτές τις ροές, Ευρώπη και ΗΠΑ απειλούνται από μία μεγάλη πτώση θερμοκρασιών. Σήμερα το συνολικό σύστημα θαλάσσιων ρευμάτων του πλανήτη έχει ήδη τις χαμηλότερες ροές εδώ και μία χιλιετία, ενώ μόνο από το 1950 έχει επιβραδυνθεί κατά 15%. Η επιβράδυνση μπορεί να φτάσει το 34%-35% μέχρι το 2100. Το «σημείο χωρίς επιστροφή» στην αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας προσδιορίζεται μεταξύ 3 και 5,5 βαθμών Κελσίου.
Αμαζόνιος
Τα δάση του δεσμεύουν 200 δισεκατομμύρια τόνους άνθρακα και φιλοξενούν πολύ μεγάλο μέρος της παγκόσμιας χλωρίδας και πανίδας, ενώ παράγουν τεράστιους όγκους συννέφων που στη συνέχεια προσφέρει βροχοπτώσεις σε πολύ μεγάλες εκτάσεις. Η υλοτόμηση, η καταστροφή για επέκταση των καλλιεργειών και των ορυχείων, αλλά και οι πυρκαγιές, έχουν εξαφανίσει ήδη το 17% της δασικής κάλυψης και μέχρι το 2030 το ποσοστό μπορεί να φτάσει το 27%. Και επί Μπολσονάρο, ο ρυθμός καταστροφής δασών στη Βραζιλία είναι ο υψηλότερος από το 2008. Το «σημείο χωρίς επιστροφή» σε αυτή την περίπτωση θεωρείται η απώλεια ποσοστού 25% των δασών του Αμαζονίου.
Μόνιμος παγετός
Τεράστιες εκτάσεις παραμένουν μόνιμα παγωμένες εδώ και χιλιάδες ή και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια σε Σιβηρία, Αλάσκα, βόρειο Καναδά, αλλά και στον ευρύτερο ορεινό όγκο του Έβερεστ στο Θιβέτ, καθώς και στην Παταγονία, τις Άλπεις της Νέας Ζηλανδίας και την ίδια την Ανταρκτική. Είναι ασύλληπτα μεγάλες οι ποσότητες άνθρακα και μεθανίου που παραμένουν δεσμευμένες εκεί (μόνο στην Ανταρκτική είναι διπλάσιες από ότι σήμερα σε όλη την ατμόσφαιρα). Η σταδιακή απελευθέρωσή τους με το λιώσιμο των πάγων είναι ο μεγαλύτερος πονοκέφαλος των περιβαλλοντολόγων, καθώς θα επιταχύνει την εξέλιξη του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής παγκοσμίως. Σύμφωνα με επιστήμονες, μία αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς Κελσίου θα οδηγούσε σε λιώσιμο το 40% των μόνιμων παγετών του πλανήτη.
Το γεγονός ότι τα ΜΜΕ παγκοσμώς γράφουν για κάθε «χαλίκι» του ηλιακού μας συστήματος που απλώς περνάει μερικά εκατομμύρια χιλιόμετρα μακριά μας, ενώ κανείς μας δεν φαίνεται να παίρνει σοβαρά το ότι ετοιμαζόμαστε ταυτόχρονα να πνιγούμε από την άνοδο των νερών, να καούμε από την άνοδο της θερμοκρασίας ή να παγώσουμε από την πτώση της, είναι κάτι που ελπίζουμε να αλλάξει σύντομα. Γιατί σε αντίθεση με το στιγμιαίο, σχεδόν ηρωικό μαζικό τέλος της ταινίας, με την περιβαλλοντική κρίση θα βασανιζόμαστε γενιά τη γενιά επί ασύλληπτο χρονικό διάστημα...
