Η χειραγώγηση των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας που έχει επιβάλει η κυβέρνηση Μητσοτάκη με κάθε δυνατό τρόπο έχει αποθρασύνει μεγάλες εταιρείες, οι οποίες επιχειρούν να φιμώσουν τη συλλογική δράση και την ελευθερία της έκφρασης, χρησιμοποιώντας εργαλειακά τη Δικαιοσύνη, καθώς καταθέτουν εξοντωτικές αγωγές σε βάρος δημοσιογράφων, πολιτών και κινημάτων. Η πρακτική αυτή, γνωστή από το παρελθόν, επανέρχεται με φόρα, όμως αυτή τη φορά έχει εντοπιστεί, έχει όνομα και χαρακτηριστικά, ονομάζεται SLAPP και βρίσκεται στο μικροσκόπιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Με δυο λόγια, μας έχουνε καταλάβει.
Η Ελλάς στο μικροσκόπιο
Η Ελλάδα βρίσκεται υπό διερεύνηση από τα ευρωπαϊκά όργανα για ζητήματα δημοκρατίας, ελευθερίας της έκφρασης και ελευθεροτυπίας μετά από μια σειρά... περίεργων περιστατικών, που έχουν πάρει διεθνείς διαστάσεις, αν και στη χώρα δεν πολυακούγονται: η υπαγωγή των δημόσιων ΜΜΕ (ΕΡΤ και ΑΠΕ) στην «Προεδρία της Κυβέρνησης» -βλέπε πρωθυπουργικό γραφείο-, ο πρόσφατος νόμος για τα «fake news» που επιδιώκει τον προληπτικό έλεγχο της ειδησεογραφίας, η έλλειψη πολυφωνίας, η απόκρυψη ειδήσεων, η χρηματοδότηση των ΜΜΕ μέσω κρατικής διαφήμισης -λίστα Πέτσα-, οι επιθέσεις της αστυνομίας σε δημοσιογράφους, η δολοφονία δημοσιογράφου, η επίθεση του πρωθυπουργού στην Ολλανδή δημοσιογράφο Ι. Μπέουχελ, η ανεξιχνίαστη δολοφονία του δημοσιογράφου Γ. Καραϊβάζ, οι παρακολουθήσεις δημοσιογράφων από την ΕΥΠ, οι καταγγελίες για λογοκρισία και οι πρακτικές SLAPP είναι μερικές μόνο από τις αιτίες που η χώρα μας έχει γίνει αντικείμενο διερεύνησης. Ήδη η αντιπρόεδρος της Κομισιόν Βιέρα Γιούροβα κατατάσσει την Ελλάδα στις «προβληματικές χώρες» της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον αφορά την ελευθερία του Τύπου.
Ο όρος SLAPP (Strategic Lawsuits Against Public Participation) αναφέρεται σε αβάσιμες μηνύσεις ή αγωγές που κατατίθενται από ισχυρά πρόσωπα ή οργανισμούς ενάντια σε πολίτες, οργανισμούς και δημοσιογράφους που εκφράζουν κριτική σχετικά με ζήτημα δημοσίου ενδιαφέροντος. Σκοπός τέτοιων μηνύσεων δεν είναι να κερδηθεί η δικαστική υπόθεση, αλλά ο εκφοβισμός όσων ασκούν κριτική μέσω της ηθικής και οικονομικής εξουθένωσής τους.
Η σιωπή είναι "χρυσός"
Μόλις μερικές μέρες πριν, αγωγή από μεγαλοστέλεχος της εταιρείας Ελληνικός Χρυσός δέχτηκε η δημοσιογράφος του 105,5 Στο Κόκκινο και της ιστοσελίδας alterthess.gr Σταυρούλα Πουλημένη, γιατί τάχα δημοσίευσε «προσωπικά του δεδομένα». Η δημοσιογράφος απλώς αναφέρθηκε στην τελεσίδικη καταδίκη του από την ελληνική Δικαιοσύνη μετά από δημόσια δίκη. Και ενώ η δίκη εναντίον της δημοσιογράφου αναβλήθηκε για τις 3 Μαρτίου, μια άλλη υπόθεση έχει αναδειχθεί, με παρόμοιο περιεχόμενο.
Αυτή τη φορά θύματα του επιχειρούμενου εκφοβισμού είναι πολίτες οι οποίοι διώκονται με αγωγές διότι ζητούν τον δημόσιο έλεγχο για τα Ναυπηγεία της Σύρου. Τα μέλη του Παρατηρητηρίου Ποιότητας Περιβάλλοντος Σύρου έχουν δεχτεί εξοντωτικές αγωγές εξαιτίας της επιμονής τους να ζητούν ελέγχους προκειμένου να διαπιστωθεί το ακριβές αποτύπωμα της δραστηριότητας των Ναυπηγείων Νεωρίου Σύρου στο περιβάλλον του νησιού.
Παρεμβάσεις Αρβανίτη
Για τα δύο αυτά περιστατικά έχει ενημερωθεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το Κοινοβούλιο μετά από διαδοχικές ερωτήσεις του Κώστα Αρβανίτη: «Οι αρμόδιες επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου JURI & LIBE έχουν από καιρό αναγνωρίσει το νομοθετικό κενό που επιτρέπει τη χρήση τέτοιων 'βρόμικων' μεθόδων» λέει ο ίδιος και συμπληρώνει ότι αναμένεται «μια ευρύτερη νομοθετική πρωτοβουλία για την αντιμετώπιση καταχρηστικών αγωγών σε βάρος δημοσιογράφων αλλά και ενεργών πολιτών».
Πράγματι, από τον Μάρτιο του 2021 έχει συσταθεί το Expert Group Αgainst SLAPP, ώστε να δημιουργηθεί ένα φόρουμ που θα παράσχει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή την ειδική γνώση και πρακτική εμπειρία προς αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου που απειλεί τη δημοκρατική δημόσια συμμετοχή των πολιτών της Ε.Ε. με τη λήψη νομοθετικών και μη μέτρων προς αντιμετώπιση της φίμωσης του Τύπου.
Στις αρχές Οκτωβρίου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε τη δημόσια διαβούλευση προκειμένου να τροφοδοτήσει την πρωτοβουλία της για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών αγωγών κατά των δημοσιογράφων και των υπερασπιστών των δικαιωμάτων. Η Επιτροπή αναμένεται να φέρει εντός του 2022 έναν ευρωπαϊκό νόμο για την ελευθερία των ΜΜΕ, με στόχο τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας και της πολυφωνίας των μέσων ενημέρωσης.
Εν τω μεταξύ το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζητάει συγκεκριμένα να εκδοθεί Οδηγία η οποία θα προστατεύει τα θύματα και θα επιβάλλει κυρώσεις για όσους κάνουν κατάχρηση των κανόνων της Δικαιοσύνης. Ζητάει ένα θεσμικό πλαίσιο για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και πρόβλεψη για την πρώιμη απόρριψη των μηνύσεων και αγωγών από τα δικαστήρια, αλλά και Ταμείο για τη στήριξη των θυμάτων και των οικογενειών τους.
