Ένα στρογγυλό τραπέζι. Ο καπνός τους και τα κινητά επάνω. Ποτήρια ανάμεσα και κουβέντες που ξεγλιστρούν και πηγαινοέρχονται σαν μπαλάκι του πινγκ - πονγκ σε συζητήσεις επί παντός του επιστητού. Μία από αυτές αφορά τα 150 ευρώ που δίνει η κυβέρνηση Μητσοτάκη ως κίνητρο για να εμβολιαστούν οι νέοι από 18 έως 25 ετών.
"Είναι αστεία απόφαση" λέει μία κοπέλα που κάθεται σε καφέ της οδού Μεσολογγίου στο κέντρο της Αθήνας. Σε έναν πεζόδρομο όμοιο με μελίσσι, όπου φοιτητές και μαθητές πηγαίνουν, φεύγουν και ξαναγυρνούν ανάλογα με το ωράριο των μαθημάτων τους.
Την ώρα που η 19χρονη Μαρία εκφράζει την άποψή της, η φίλη της η Λίζα της δίνει εικόνα τραβώντας νοητά ένα καλάμι ψαρέματος. "Θέλουν να μας πάρουν κοντά τους" εξηγεί αφού ολοκληρώνει την παραστατική της κίνηση.
Και συνεχίζει δείχνοντας, αντί για μια θάλασσα μπροστά της, την πραγματικότητα όπως είναι μέσα στα γεμάτα λεωφορεία και στην πρώτη της δουλειά μετά το σχολείο, όπου παίρνει ελάχιστα για τις ώρες που εργάζεται. "Από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα δεν έκαναν το παραμικρό" λένε τα κορίτσια.
"Υπήρξαν παιδιά που δεν παρακολούθησαν μαθήματα"
Σε ένα τραπέζι λιγάκι πιο μακριά κάθεται μια παρέα μαθητών που μόλις έχει τελειώσει τις Πανελλαδικές. "Είναι υποκριτικό το ενδιαφέρον. Υπήρξαν παιδιά που δεν μπορούσαν να παρακολουθήσουν τα μαθήματα γιατί δεν είχαν υπολογιστή και λεφτά να τον αγοράσουν" λέει η Ματθίλδη.
"Εμένα με υποτιμά" προσθέτει ο Άκης τονίζοντας ότι είχε κλείσει ραντεβού για εμβόλιο πριν την εξαγγελία για το μέτρο. "Αν κάποιος δεν θέλει να κάνει εμβόλιο, δεν θα του αλλάξουν τα χρήματα την άποψη" πιστεύει ο Γρηγόρης.
"Είναι στην ουσία το ίδιο μοτίβο" παρατηρεί η Ματθίλδη. "Όταν το κράτος απέφευγε να αναλάβει την ευθύνη για την εξάπλωση του ιού, τότε στο βάθρο ανέβηκαν χριστιανικές αξίες του στυλ 'δεν θα ξενυχτήσετε' και τιμωρούνταν όποιος παραβίαζε τα μέτρα. Σήμερα συμβαίνει το ανάποδο: όποιος κάνει το εμβόλιο επιβραβεύεται. Ο στόχος όμως είναι ο ίδιος, ν' αντιμετωπιστεί ο ιός χωρίς να χρειαστεί να επωμιστεί τις ευθύνες της η κυβέρνηση".
"Δωροδοκούν όσοι νιώθουν ότι δεν έχουν τον έλεγχο"
Κατά την ψυχολόγο Μάιρα Ζαρέντη δεν προξενεί εντύπωση η αντίδραση των νέων. "Πολλοί θα μιλήσουν για ένα ενδιαφέρον κίνητρο, ωστόσο η αλήθεια είναι πως πρόκειται για μία καταφανή δωροδοκία για τη λήψη μίας υγειονομικής ευθύνης".
Κι αυτό γιατί έχει προηγηθεί μια πραγματικότητα, κατά την οποία "η κυβέρνηση, αντί να επικεντρωθεί στην παροχή υγειονομικών πόρων, επικεντρώθηκε στον στιγματισμό των νέων, ως εκείνων των αποδιοπομπαίων τράγων οι οποίοι ξαφνικά ήταν οι ιθύνοντες που έκαναν πάρτι στις πλατείες ή ήταν οι μόνοι που δεν σέβονταν τα υγειονομικά μέτρα".
"Η χρήση λοιπόν της νεολαίας ως αποδιοπομπαίου τράγου όλο αυτό το διάστημα", συμπεραίνει η Μ. Ζαρέντη, "ήταν μία επικοινωνιακά χρήσιμη τεχνική ώστε να φέρουμε το βάρος της ευθύνης εσωτερικά ως πολίτες για την πορεία της πανδημίας και, αν κάτι πήγαινε ή δεν πήγαινε καλά, πάλι η ευθύνη αυτή να επικεντρωνόταν σε εμάς".
Εφαρμόζοντας την τακτική καρότο - μαστίγιο, η κυβέρνηση δεν κατορθώνει ωστόσο ν' αποκρύπτει πλέον τις αδυναμίες της.
"Με γνώμονα την πολιτική ψυχολογία, οι άνθρωποι οι οποίοι καταφεύγουν σε πολιτικές δωροδοκίας είναι άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία νιώθουν πως δεν κατέχουν πλέον τον έλεγχο των καταστάσεων (όπως στην προκειμένη περίπτωση τον έλεγχο των νέων σχετικά με τη στάση τους απέναντι στην υγειονομική κρίση), καθώς και άτομα τα οποία επιθυμούν να αυξήσουν την επιρροή τους απέναντι σε κάποια άλλη ομάδα" τονίζει στην "Α" η Μ. Ζαρέντη.
"Μηχανισμός υποταγής"
"Νομίζω ότι είναι 'μια χαρά' λογική εξαρτημένης μάθησης 'με λίγο μαστίγιο και λίγο καρότο'" διαπιστώνει κι ο καθηγητής - ψυχολόγος Αντώνης Ανδρουλιδάκης. Κατά την άποψή του "αυτές οι συμπεριφορικές μαθήσεις διευκολύνουν σε παλινδρομήσεις σε παιδικά στάδια ανάπτυξης, θέτουν δηλαδή τους ανθρώπους σε 'θέσεις παιδικότητας', όπου αναζητούν έναν καλό πατερούλη / μανούλα να επιβραβεύσει ή να επιβάλλει ποινές / συνέπειες ανάλογα με τον βαθμό συμμόρφωσης. Πρόκειται για μηχανισμό υποταγής".
Το κακό ακόμη για τον δικηγόρο Θανάση Καμπαγιάννη είναι ότι αυτή η πρακτική εισάγει νέα ήθη που θα βρούμε αργά ή γρήγορα μπροστά μας. "Θέλουμε από τον νέο κόσμο ν' ασχοληθεί με την πολιτική, να ψηφίζει. Πλέον το επιχείρημά του θα είναι 'και τι θα κερδίσω εγώ απ’ αυτό'. 'Τι θα κερδίσω αν πάω στην εφορευτική επιτροπή της γειτονιάς μου'. 'Τι θα κερδίσω αν είμαι ένορκος'. Παύει να υφίσταται η κοινωνική υποχρέωση, μπαίνει το αντίτιμο".
"Τα πρόστιμα ήταν διπλάσια"
Πιο έντονα προκλητικός γίνεται ο χαρακτήρας του μέτρου αν αναλογιστούμε το μέγεθος του προστίμου για την "άσκοπη μετακίνηση". "Μπήκαν χιλιάδες πρόστιμα που ήταν διπλάσια της τωρινής ενίσχυσης, φτάνοντας τα 300 ευρώ. Και μην ξεχνάμε ότι υπήρξε πρόταση από τον Μητσοτάκη για πρόστιμο που θα έφτανε ακόμη ψηλότερα, στα 500 ευρώ".
Ο Θ. Καμπαγιάννης θυμάται επίσης τον τρόπο που αντιμετώπισε παλιότερα ο νυν πρωθυπουργός το επίδομα των 400 ευρώ που χορήγησε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ στους νεολαίους ανέργους. "Αν τα 400 ευρώ (πολύ κοντά δηλαδή στον υποκατώτατο μισθό των μνημονιακών κυβερνήσεων) είναι φιλοδώρημα, τα 150 ευρώ τι είναι; Γαριδάκια;".
Όσον αφορά την ίδια την εμβολιαστική καμπάνια, ο Θ. Καμπαγιάννης τονίζει στην "Α" ότι οι ενέργειες τη κυβέρνησης, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, την υπομονεύουν απόλυτα. "Αντί να στηριχθεί σε επιχειρήματα για τη δημόσια υγεία, για τον κοινωνικό της χαρακτήρα και την προστασία του διπλανού μας, επιλέχθηκε μια πολιτική δούναι και λαβείν, μια πολιτική ακραίας απαξίωσης της νεολαίας, θεωρώντας ότι ο τρόπος να πειστεί είναι κάποια πενηντάευρα".
"Μας εξαθλιώνουν και μας υποτιμούν"
Σε μια μακρύτερη λωρίδα δρόμου, όπου επίσης δεν περνούν αυτοκίνητα και υπάρχουν γκράφιτι με προσωπογραφίες στους τοίχους, δέντρα και καφετέριες η μία δίπλα στην άλλη, συναντήσαμε παρέες με απόψεις που κινούνταν στην ίδια κατεύθυνση.
Είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστεί κανείς πώς ήταν οι ημέρες του lockdown με τις καρέκλες μαζεμένες σε στοίβες και τα ρολά κατεβασμένα. Τα παιδιά όμως των Πανελλαδικών και των εξεταστικών που δείχνουν σήμερα ανακουφισμένα και αράζουν χυμένα στις καρέκλες της οδού Κωλέττη δεν ξεχνούν ούτε μια μέρα απ' τη μακρά περίοδο που βρέθηκαν εγκλωβισμένα μπροστά σε κρίσιμες προκλήσεις για τη ζωή τους.
"Δεν μας λυπήθηκε κανείς τους 6-7 προηγούμενες μήνες" μου λένε η Αθηνά κι η Ιωάννα, μαθήτριες της Γ' Λυκείου. Κοιτάζοντας πίσω στον χρόνο θυμούνται σε αρκετές περιπτώσεις να χάνουν τον έλεγχο. "Ήταν μέρες που κλαίγαμε, δεν μπορούσαμε να το διαχειριστούμε. Τελειώναμε στις 9 το μάθημα που είχαμε διαδικτυακά κι ακριβώς εκείνη την ώρα ξεκινούσε η απαγόρευση κυκλοφορίας. Ήταν αδύνατον να ξεσκάσουμε".
Το τέλος των Πανελλαδικών συνέπεσε με αυτό του lockdown κι ένα χαρτζιλίκι ευγνωμοσύνης από την κυβέρνηση. "Το θεωρούμε υποκριτικό και μια προσπάθεια να μας εξαγοράσει" συμφωνούν τα κορίτσια και, απευθυνόμενα με χιούμορ στον πρωθυπουργό, του στέλνουν μήνυμα: "Λυπάμαι, κ. Μητσοτάκη, αλλά τα εισιτήρια για τις διακοπές μας τα κλείσαμε". Όπως ανέφερε ακόμη η Αθήνα, το ραντεβού της για εμβόλιο το είχε κλείσει πολύ νωρίτερα από την ανακοίνωση του μέτρου σκεπτόμενη την προστασία της, αλλά και την προστασία των γύρω της.
Εξαθλίωση και ξύλο σε όποιον διεκδικεί
"Καλό είναι όταν είσαι πολιτικός και έχεις βυθίσει τον κόσμο στην εξαθλίωση και τη φτώχεια, όταν έχεις ανοίξει νέα παράθυρα για την εκμετάλλευση των ανθρώπων μεταξύ τους και στέλνεις σε κάθε ευκαιρία την αστυνομία για να ρίξει ξύλο σε αυτόν που διεκδικεί, βάζοντας σώματα ασφαλείας ακόμη και μέσα στα πανεπιστήμια, να μην προσπαθείς κι από πάνω να υποτιμήσεις τη νοημοσύνη της κοινωνίας δωροδοκώντας την" λένε ο Φώτης και η Βενετία, 20 και 18 χρόνων αντίστοιχα.
"Δεν γίνεται να μας εξαγοράσουν τον χρόνο που χάθηκε, ούτε αυτόν που θα χαθεί, εξαιτίας όσων προβλέπει το νέο εργασιακό νομοσχέδιο με την υπέρβαση του οκτάωρου και τις απλήρωτες υπερωρίες. Όχι 150, αλλά 1.500 ευρώ να μας έδιναν, υποκριτικό θα το θεωρούσαμε το μέτρο".
Πράγματι τα 150 ευρώ μοιάζουν πολύ λίγα μπροστά σε αυτά που προκύπτει ότι χάνονται με τον νέο νόμο Χατζηδάκη. Όπως δηλώνει στην "Α" η εργατολόγος - δικηγόρος Νατάσα Πατερέλη, μέχρι σήμερα η κυβέρνηση το μόνο που έχει κάνει για τους νέους είναι να περάσει μια σειρά από διατάξεις που τους κάνουν χειρότερα αμειβόμενους κι ακόμη πιο ευάλωτους.
Είναι χαρακτηριστικό, τονίζει στην ΑΥΓΗ, ότι για πρώτη φορά θεσπίζεται το "σπαστό" ωράριο στη μερική απασχόληση. "Κυρίως οι νέοι που εργάζονται part time θα υποχρεούνται να εργάζονται σε απογευματινή βάρδια επιπλέον του ωραρίου τους και όχι με προσαύξηση 40%, όπως ισχύει στην υπερωρία, αλλά με την ελάχιστη προσαύξηση του 12%".
Κι από εκεί και πέρα προκύπτουν μια σειρά ακόμη ζητήματα σε σχέση με την προστασία των δικαιωμάτων τους. "Πώς θα γίνεται ο έλεγχος σε περιπτώσεις αδήλωτης εργασίας; Πόσο εύκολο θα είναι πια οι ελεγκτικοί μηχανισμοί να εντοπίσουν την υποδηλωμένη εργασία όταν ο εργοδότης θα έχει τη δυνατότητα αιφνιδίως να ζητάει επιπλέον εργασία σε άλλη ώρα; Γιατί μια επιχείρηση να προσλάβει κάποιον εφεξής με πλήρες ωράριο όταν θα μπορεί να κάνει το ωράριο λάστιχο, ανάλογα με τις ανάγκες της;" διερωτάται η Ν. Πατερέλη.
"Έκαναν την πρότασή μας δωροδοκία"
Να θυμίσουμε σε αυτό το σημείο ότι η ενίσχυση των 150 ευρώ δεν γίνεται με λεφτά στο χέρι. Η τιμή αφορά το ύψος του ποσού στην προπληρωμένη κάρτα που θα διατίθεται με δυνατότητα χρήσης της για τουριστικές και πολιτιστικές δραστηριότητες.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για ένα voucher, το οποίο θα μπορούσε να έχει ουσιαστικό αντίκρισμα αν είχε ενταχθεί σε άλλο πλαίσιο και συνοδευόταν από διαφορετική φιλοσοφία, υποστηρίζει η οργανωτική γραμματέας της ΠΟΘΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος) Μαργαρίτα Συγγενιώτου.
Τον προηγούμενο καιρό υπήρξε μάλιστα προς το υπουργείο και σχετική πρόταση από την ΠΟΘΑ, η οποία βέβαια αγνοήθηκε. "Με το δεδομένο της δυστοπικής πραγματικότητας που θα δημιουργήσει η μακροχρόνια κρίση, η εκτόξευση της ανεργίας, το γκρέμισμα των τελευταίων εργασιακών δικαιωμάτων με το νομοσχέδιο Χατζηδάκη, ο 'νέος άνθρωπος' θα αποκλειστεί από τα πολιτιστικά προϊόντα, αφού δεν θα μπορεί να καλύψει βασικές βιοτικές ανάγκες όπως η στέγαση και η τροφή. Η ενίσχυση του κοινού, η οποία θα παρέχεται με εισοδηματικά κριτήρια, θα αποτελούσε μία κίνηση με μεγάλο κοινωνικό συμβολισμό" εξηγεί η Μ. Συγγενιώτου.
Αυτό που επέλεξε ωστόσο να κάνει η κυβέρνηση ήταν "να υλοποιήσει αυτή την πρόταση ως δωροδοκία προς τη νέα γενιά, ώστε να ολοκληρώσει τον εμβολιασμό της."
"Εθισμός σε μια λογική ότι 'όλα αγοράζονται'"
Την άποψη ότι το μέτρο "εθίζει τη νέα γενιά στη λογική ότι η αλληλεγγύη πληρώνεται και έχει τιμή, ότι όλα αγοράζονται» εκφράζει από τη μεριά της η αν. τομεάρχης Κοινωνικής Αλληλεγγύης του ΣΥΡΙΖΑ Θεανώ Φωτίου. "Θυμίζει" ακόμη ότι η υποχρέωση δεν αφορά μόνο τους νέους, αλλά το σύνολο της κοινωνίας. "Οπότε", διερωτάται, "γιατί τους διαχωρίζει; Τους θεωρεί μικρούς και ανώριμους, άρα έτοιμους να πειστούν με ένα voucher;".
"Τα voucher είναι υλοποίηση της υποχρέωσης του κράτους για δωρεάν παροχές σε ομάδες πολιτών που τις δικαιούνται, όπως π.χ. το voucher για βρεφονηπιακούς σταθμούς. Δεν είναι δώρα, δεν είναι εξαγορά" σημειώνει η Θ. Φωτίου θέλοντας να καταδείξει τη διαφορά προσέγγισης μεταξύ του ΣΥΡΙΖΑ και της σημερινής κυβέρνησης.
