Όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις παίρνει και στην Ελλάδα το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών, με τα έμφυλα εγκλήματα όπως σεξουαλικές επιθέσεις, βιασμούς και ενδοοικογενειακή βία να πληθαίνουν. Θεμελιώδη δικαιώματα των γυναικών που αφορούν την αξιοπρέπεια, την ισότητα και την πρόσβαση στη Δικαιοσύνη εξακολουθούν να παραβιάζονται, ενώ η οικονομική κρίση δυναμιτίζει περαιτέρω την κατάσταση. Η βία δεν έχει ηλικία, δεν έχει ταξικό πρόσημο και βιώνεται πάντα με τον ίδιο τρόπο, ενώ η σιωπή και η υπομονή είναι οι συνήθεις τρόποι διαχείρισης της παραβίασης και της κακοποίησης.
Της ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΛΥΒΙΩΤΟΥ
Μία στις τρεις γυναίκες έχει υποστεί κακοποίηση
Παγκοσμίως, μία στις τρεις γυναίκες δέχεται σωματική και / ή σεξουαλική βία από έναν σύντροφο ή σεξουαλική βία από κάποιον με τον οποίο δεν διατηρεί συντροφική σχέση κατά τη διάρκεια της ζωής της, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ). Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, 13.000.000 γυναίκες υπέστησαν σωματική βία το τελευταίο 12μηνο, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα 3.700.000 έπεσαν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης. Επιπλέον, μία στις τρεις γυναίκες (ποσοστό 33%) είχε υποστεί σωματική ή σεξουαλική βία μέχρι την ηλικία των 15 χρόνων. Σύμφωνα με το τελευταίο ευρωβαρόμετρο, το 34% των Ελλήνων γνωρίζει στον περίγυρο ή στη γειτονιά κάποια γυναίκα που έχει πέσει θύμα ενδοοικογενειακής βίας. Το συγκεκριμένο ποσοστό είναι αυξημένο σε σύγκριση με προηγούμενη μελέτη κατά 12%, ενώ είναι το τρίτο υψηλότερο στην Ευρώπη.
Γρ. Λέων: Οι σωματικές βλάβες πρέπει πάντα να πιστοποιούνται
Το φαινόμενο της βίας κατά των γυναικών «έχει πάρει πλήρεις διαστάσεις και στην Ελλάδα», με τα ποσοστά να παρουσιάζουν αυξητική τάση, μας εξηγεί ο Γρηγόρης Λέων, πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρείας. Στις περισσότερες περιπτώσεις, η βία ξεκινά την πρώτη δεκαετία του γάμου, σε γυναίκες ηλικίας 35-45 χρόνων. «Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν έχουμε και πάρα πολύ μεγάλες γυναίκες και πολύ νέα κορίτσια που μπορεί να εκβιάζονται για να μην πουν τίποτε στην οικογένειά τους», σημειώνει. «Συνήθως, αυτές οι γυναίκες έρχονται σε εμάς πολύ αργά, ακόμη και έπειτα από μια δεκαετία κατά την οποία υπομένουν τη βία. Ταλαιπωρούνται είτε για τα παιδιά τους, για να διατηρήσουν την οικογένεια, είτε για οικονομικούς λόγους και δεν φτάνουν στην καταγγελία ή τη μήνυση στην αστυνομία».
Πολλές είναι και οι γυναίκες που ανησυχούν μήπως μαθευτεί το τι έχει συμβεί, όμως ο κ. Λέων υπογραμμίζει σε όλους τους τόνους ότι «όλοι οι ιατροδικαστές δεσμεύονται από το ιατρικό απόρρητο» και πως «δεν υπάρχει λόγος να φοβούνται. Το πιστοποιητικό σωματικής βλάβης παραμένει μεταξύ του ιατροδικαστή και της γυναίκας που έχει υποστεί κακοποίηση και βρίσκεται αποκλειστικά και μόνο στη διάθεση της ενδιαφερόμενης». Ακόμη και στην περίπτωση που η γυναίκα δεν έχει αποφασίσει να προχωρήσει σε καταγγελία, «πρέπει οπωσδήποτε να πιστοποιήσει τις σωματικές βλάβες στον ιατροδικαστή», ώστε να μη φτάσει έπειτα από τέσσερα χρόνια να μην μπορεί να αποδείξει ότι έχει υποστεί βία».
Αντιμέτωπες με την ανέχεια, υπομένουν τη βία
Υπάρχει όμως άλλος ένας παράγοντας που αποτελεί τροχοπέδη για αυτές τις γυναίκες να προχωρήσουν στις απαραίτητες ενέργειες και αυτός δεν είναι άλλος από την οικονομική κρίση. Τονίζοντας ότι το συγκεκριμένο γεγονός δεν είναι επιστημονικά μετρήσιμο και επικαλούμενος την εμπειρία του ιδίου και των συναδέλφων του, ο κ. Λέων εξηγεί ότι «επειδή πολλές γυναίκες δεν είναι ανεξάρτητες, λόγω απώλειας δουλειάς, ακόμη και της ίδιας της προοπτικής για εύρεση εργασίας, ίσως διστάζουν ακόμη περισσότερο. Εμπειρικά βλέπουμε ότι αν είναι άνεργη και δεν έχει κάποια οικονομική υποστήριξη για να μπορέσει να καταγγείλει και να ακολουθήσει τη νόμιμη οδό, υπομένει. Εξαιτίας της κρίσης, έχει συμβεί και σε εμένα και σε άλλους συναδέλφους, να δούμε ότι όταν απευθύνονται σε ιδιωτικό ιατροδικαστικό ιατρείο, δεν έχουν να καταβάλουν την ελάχιστη αμοιβή για να καταγραφούν οι σωματικές βλάβες που έχουν υποστεί. Αυτό συμβαίνει όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια».
Έρ. Κλημεντίδου: Η βία ξεκινάει από τη στιγμή που μια γυναίκα γεννιέται
«H βία απέναντι στις γυναίκες ξεκινάει από τη στιγμή που γεννιούνται, με το πρώτο ροζ φορεματάκι και την πρώτη κούκλα δώρο - πρόταση ζωής» μας λέει η Έρση Κλημεντίδου, χημικός, μέλος του αυτόνομου φεμινιστικού κινήματος από το 1978, που επί 18 χρόνια βοηθούσε γυναίκες μέσα από την ομάδα γυναικών Καισαριανής και τη «Γραμμή SOS από γυναίκες για γυναίκες». «Τη στιγμή που 'ράβεται το κουστούμι' της μελλοντικής θέσης, στάσης και ζωής του κοριτσιού που θα γίνει γυναίκα, που θα φροντίζει τους γονείς, θα παντρευτεί, θα κάνει παιδιά και θα φροντίσει μέχρι τα γεράματα τα παιδιά των παιδιών της. Ενώ όλα αυτά θα μοιάζουν να είναι επιλογή της.
Βέβαια», μας εξηγεί, «από τη στιγμή που πρωτοειπώθηκαν αυτά στη σύγχρονη ελληνική ιστορία του φεμινιστικού κινήματος, δηλαδή μετά τη Μεταπολίτευση, έχουνε περάσει πολλές δεκαετίες και ενώ έχουν γίνει πολλές αλλαγές όσον αφορά την ισοτιμία των δύο φύλων, έχει αλλάξει το Σύνταγμα, το Οικογενειακό Δίκαιο, έχει θεσπιστεί η 'ίση αμοιβή για ίση εργασία'», όμως «δεν έχουμε τέτοιες αλλαγές στην κοινωνική συνείδηση που να απαλύνουν ή να μειώνουν τον αντίκτυπο της βίας πάνω στις γυναίκες".
Η αλλαγή των συνειδήσεων προϋπόθεση για την εξάλειψη της βίας
«Η βία, είτε σωματική είτε συναισθηματική, στον δρόμο ή μέσα στην οικογένεια, αφορά όλες τις γυναίκες» σημειώνει η Έρση Κλημεντίδου και συνεχίζει: «Είναι διαταξική, διαφυλετική, αφορά όλες τις ηλικίες, γυναίκες εργαζόμενες ή μη, εκτός σπιτιού, μορφωμένες ή αμόρφωτες. Και βιώνεται από όλες με τον ίδιο τρόπο, αυτοαπαξιωτικά και με βαθιά υποτίμηση του ίδιου τους του εαυτού. Και όσες δεν έχουμε υποστεί άμεσα βία, το χαστούκι της προγιαγιάς μας μας καίει ακόμη το μάγουλο».
Ιστορικά, «στη χώρα μας υπήρξε ένα ζωντανό φεμινιστικό κίνημα που μίλησε ανοιχτά για τη βία που υφίστανται οι γυναίκες, μέσα από οργανωμένες από αυτόνομες ομάδες γυναικών, αυτοχρηματοδοτούμενες και με αυτοσχέδιο το δίκτυο που θα έπρεπε να υπερασπίζεται τις γυναίκες την ώρα που υφίστανται τη βία». Σήμερα, «υπάρχει γραμμή SOS βοήθειας, σπίτι για την προστασία των κακοποιημένων γυναικών στην Αθήνα, αλλά όχι σε άλλες πόλεις και είναι λίγο, μόνο λίγο πιο εύκολο να μιλήσουν οι γυναίκες για την εμπειρία τους. Προϋπόθεση για την εξάλειψη της βίας», εξηγεί η Έρση Κλημεντίδου, «πέραν της ύπαρξης των θεσμών και των δομών προστασίας των γυναικών, είναι η αλλαγή των συνειδήσεων και η αναδιαμόρφωση των ρόλων, καθώς και η βαθιά αλλαγή της κοινωνικής αντίληψης των ρόλων των δύο φύλων. Και γι' αυτό χρειάζεται η συμμετοχή όλων των γυναικών».
Δωρεάν συμβουλές στα ιατροδικαστικά ιατρεία
Δωρεάν συμβουλευτικές υπηρεσίες σε όλες τις γυναίκες που αισθάνονται ότι το έχουν ανάγκη προσφέρει η Ελληνική Ιατροδικαστική Εταιρεία, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, από τις 25 Νοεμβρίου έως και τις 2 Δεκεμβρίου 2015. Συγκεκριμένα, τα συνεργαζόμενα με την ΕΙΕ νόμιμα ιατροδικαστικά ιατρεία της χώρας θα δέχονται δωρεάν όλες τις κακοποιημένες γυναίκες προκειμένου να τους προσφέρουν συμβουλευτικές υπηρεσίες.
