Οταν προσπαθεί να καταλάβει κανείς τις πολιτικές εξελίξεις στην Αυστρία, οφείλει να θυμάται δύο πράγματα. Το πρώτο πάει πίσω στο 2000. Τότε στην Ε.Ε. έσπαγε ένα ταμπού που ήθελε τα κόμματα του αποκαλούμενου δημοκρατικού τόξου να αρνούνται οποιαδήποτε συνεργασία με την Άκρα Δεξιά. Ο κεντροδεξιός Βόλφγκανγκ Σούσελ ήταν ο πρώτος που καταπάτησε αυτόν τον άγραφο νόμο συνεργαζόμενος με το Κόμμα των Ελευθέρων της Αυστρίας (FPO) του οποίου τότε ηγείτο ο χαρισματικός λαϊκιστής Γιεργκ Χάιντερ. Η Ακροδεξιά είχε πάρει σχεδόν 27% στις εκλογές στα τέλη του 1999 και η συγκυβέρνηση με το Χριστιανοδημοκρατικό Λαϊκό Κόμμα (OVP) προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στην Ευρώπη. Πολλές κυβερνήσεις, με πρώτη εκείνη της Γαλλίας, ζήτησαν την απομόνωση της «Δημοκρατίας των Άλπεων» και ουσιαστικά η χώρα έζησε ένα ιδιότυπο εμπάργκο, που πάντως δεν κράτησε για πολύ. Στις εκλογές του 2002 το FPO έπεσε στο 10%, αργότερα διασπάστηκε, με τον ίδιο τον Γ. Χάιντερ να το εγκαταλείπει και να ιδρύει άλλο κόμμα μέχρι τη στιγμή που τελικά σκοτώθηκε σε τροχαίο δυστύχημα.
Ομως το 2017 το κόμμα ήταν πάλι εδώ, δυνατό και έτοιμο να συγκυβερνήσει με την Κεντροδεξιά, έχοντας ως προίκα ένα ποσοστό 26%. Και πάλι αυτό δεν πήγε τόσο καλά, αφού ακολούθησαν σκάνδαλα που οδήγησαν σε νέα διάσπαση, αλλά και στην πτώση της κυβέρνησης του Σεμπάστιαν Κουρτς. Αυτοί που μίλησαν για το οριστικό τέλος του FPO είχαν βιαστεί και πάλι. Από το 2021 με αρχηγό τον σκληροπυρηνικό πρώην υπουργό Εσωτερικών Χέρμπερτ Κικλ το FPO έχει πάλι ξανανιώσει και προηγείται σταθερά σε όλες τις δημοσκοπήσεις, αποδεικνύοντας ότι είναι εφτάψυχο και ονειρεύεται να επιστρέψει στην εξουσία μετά τις εθνικές εκλογές του φθινοπώρου.
Και εδώ έρχεται το δεύτερο πράγμα που οφείλει να θυμάται κανείς. Το FPO δεν είναι μια περιστασιακή δημιουργία που προέκυψε μέσα από τις έκτακτες συνθήκες μιας κρίσης. Οι κρίσεις, οικονομικές, κοινωνικές, πολιτικές, αξιών γενικότερα πάντα το ευνόησαν. Αλλά είναι ένα κόμμα με βαρύ παρελθόν και ιστορία. Ουσιαστικά δημιουργήθηκε μετά τον πόλεμο και την ανάκτηση της ανεξαρτησίας της Αυστρίας το 1955 για να μπορέσει να στεγάσει και να επανεντάξει στο πολιτικό σύστημα πρώην ναζί, διαπαιδαγωγώντας τους υποτίθεται στα δημοκρατικά ιδεώδη. Αποδείχτηκε ότι οι εθνικιστικές, ξενοφοβικές παραδόσεις ήταν πολύ πολύ πιο ισχυρές.
Απανωτές εκλογικές μάχες
Η Αυστρία εισέρχεται λοιπόν σε μια «σούπερ» εκλογική χρονιά με μια σειρά κάλπες να στήνονται για την Ευρωβουλή, το Κοινοβούλιο, τοπικές κυβερνήσεις αλλά και κάποιους σημαντικούς δήμους. Το FPO φιλοδοξεί παντού να πρωταγωνιστήσει και στο τέλος της χρονιάς να κάνει τον απολογισμό του από κυβερνητικές θέσεις.
Ενας λόγος για αυτή την αισιοδοξία έχει να κάνει με τις απανωτές κρίσεις που βίωσε τα τελευταία χρόνια η χώρα και κυρίως με το γεγονός ότι οι Πράσινοι, που θεωρούνταν μέχρι πρότινος ως μια καλή εναλλακτική απέναντι σε έναν παλαιού τύπου δικομματισμό, έχουν χάσει πολύ από τη λάμψη τους συγκυβερνώντας με την Κεντροδεξιά όχι μόνο στην κεντρική κυβέρνηση της Βιέννης, αλλά και σε τοπικές, όπως στα κρατίδια της Στιρίας και του Φόραρλμπεργκ στα σύνορα με την Ελβετία, όπου παρεμπιπτόντως γίνονται εκλογές τον Μάρτιο.
Ο Χέρμπερτ Κικλ μίλησε πρόσφατα σε τηλεοπτική συνέντευξή του για «έτος αλλαγής». Τα ινστιτούτα μετρήσεων βλέπουν επί του παρόντος το κόμμα σταθερά πρώτο με 29%-32% των ψήφων. Ακολουθούν οι Σοσιαλδημοκράτες (SPO) με 22%-25%, το OVP (20%-23%), το φιλελεύθερο NEOS (9%-10%) και οι Πράσινοι (8%-9%). Ένα εντυπωσιακά νέο στοιχείο είναι ότι για πρώτη φορά από το 1959 το Κομμουνιστικό Κόμμα KPO εκτιμάται ότι ίσως καταφέρει να ξεπεράσει το εκλογικό όριο του 4% και να εισέλθει στο Εθνικό Κοινοβούλιο. Εξίσου αισιόδοξες είναι οι προβλέψεις και για τον κομμουνιστή υποψήφιο στις εκλογές για τη δημαρχία του Ζάλτσμπουργκ.
Επενδύοντας στην ένταση
Ισως είναι και αυτό ένα στοιχείο που δείχνει την πόλωση που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην κοινωνία. Ο αρχηγός του FPO Χ. Κικλ έχει επανειλημμένα αποκαλέσει το Κίνημα των Ταυτοτικών ως μια αθώα «ΜΚΟ από τα δεξιά». Ο επικεφαλής των Ταυτοτικών στην Αυστρία Μάρτιν Σέλνερ ήταν ένας από τους ομιλητές στην πρόσφατα δημοσιευμένη συνάντηση ακροδεξιών εξτρεμιστών στο Πότσνταμ, όπου συζητήθηκαν σχέδια απέλασης μεταναστών και πολιτικών αντιπάλων. Την ίδια στιγμή, το FPO επιτέθηκε επανειλημμένα στο «Αρχείο Τεκμηρίωσης της Αυστριακής Αντίστασης», ένα ίδρυμα που υποστηρίζεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και τον Δήμο της Βιέννης και ασχολείται επιστημονικά και συστηματικά με το ναζιστικό παρελθόν, τον δεξιό εξτρεμισμό, τον ρεβιζιονισμό και τον αντισημιτισμό. Το FPO επένδυσε επίσης πολύ στη δυσαρέσκεια με τα περιοριστικά μέτρα κατά τη διάρκεια της καραντίνας αλλά και στη συσσωρευμένη δυσφορία από τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Έτσι κι αλλιώς υπήρξαν συχνά υποψίες για τις υπόγειες σχέσεις της ηγεσίας του με τη Μόσχα. Το ερώτημα τώρα μοιάζει να είναι αν μετά από μια νίκη του στις εθνικές εκλογές οι Χριστιανοδημοκράτες θα τηρήσουν τη δέσμευση του σημερινού πρωθυπουργού Καρλ Νέχαμερ ότι δεν πρόκειται να συνεργαστούν μαζί του. Αν ο Νέχαμερ παραμένει, φυσικά, ακόμα στην ηγεσία του κόμματος.
