Η πανίσχυρη αγροτοβιομηχανία της χώρας, με την υποστήριξη του ίδιου πολιτικού συρφετού που ανέδειξε πριν χρόνια στην προεδρία τον Ζαΐρ Μπολσονάρου, προσπαθούσε με κάθε μέσο να τους το στερήσει. Όμως με μια ιστορική απόφασή του το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας αναγνώρισε τελικά το δικαίωμα των ιθαγενών στη γη που κατέχουν εδώ και αιώνες.
Εννέα από τους έντεκα δικαστές ψήφισαν κατά της προσπάθειας παραγραφής των ιστορικών δικαιωμάτων των ιθαγενών της Βραζιλίας (1,7 εκατ. άτομα), μια προσπάθεια που είχε κωδικοποιηθεί σε νομοσχέδιο το οποίο είχε εγκρίνει η ελεγχόμενη από τη Δεξιά Κάτω Βουλή. Μεταξύ άλλων, ο νόμος προέβλεπε τη δυνατότητα αλλαγής χρήσης για εκτάσεις γης που παραδοσιακά ανήκαν στις κοινότητες των αυτοχθόνων, αν εκείνες δεν μπορούσαν να «αποδείξουν» ότι οι εκτάσεις βρίσκονταν στην κατοχή τους από το 1988.
Η απόφαση σκόρπισε ανακούφιση στους ιθαγενείς και στις οργανώσεις που υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους. Πολλοί ανάμεσα στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί έξω από το δικαστήριο έκλαιγαν από χαρά. Άλλοι χόρευαν. «Ζήτω η αντίσταση των ιθαγενών» έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο Ελόι Τερένα, δικηγόρος των ιθαγενικών οργανώσεων που είχαν προσφύγει στη Δικαιοσύνη. Για νίκη «του αγώνα, των δικαιωμάτων και της Ιστορίας» έκανε λόγο από την πλευρά της η Σέλια Τσαμπριάκα, εκλεγμένη εκπρόσωπος των ιθαγενών στο Κογκρέσο της Βραζιλίας. Όμως και η Σόνια Γκουαζαζάρα, υπουργός Ιθαγενικών Υποθέσεων της κυβέρνησης Λούλα, χαρακτήρισε τη δικαστική απόφαση «επιστέγασμα» πολύχρονων αγώνων και κινητοποιήσεων.
Ήττα του βιομηχανικού λόμπι
Μόνο δύο δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου τάχθηκαν υπέρ του χρονικού περιορισμού του δικαιώματος των ιθαγενικών κοινοτήτων στη γη τους. Αμφότεροι διορίστηκαν από τον ακροδεξιό πρώην Πρόεδρο της χώρας Ζαΐρ Μπολσονάρου, που δεν έκρυψε ποτέ την περιφρόνησή του τόσο για τους ιθαγενείς όσο και για την προστασία του περιβάλλοντος. Αντιθέτως, η Κάρμεν Λουτσία Αντούνες Ρότσα, ένα από τα μέλη του δικαστηρίου που έκριναν τα μέτρα αντισυνταγματικά, χαρακτήρισε την απόφαση ένδειξη ενδιαφέροντος για «την εθνική αξιοπρέπεια ενός λαού που αποδεκατίστηκε και καταπιέστηκε για πέντε αιώνες της Ιστορίας του». Η βραζιλιανική κοινωνία, συνέχισε, οφείλει ένα «χρέος που δεν μπορεί ποτέ να αποπληρωθεί» στους ιθαγενείς της χώρας.
Η οργάνωση Διεθνής Επιβίωση, που έχει στόχο την προστασία των δικαιωμάτων των ιθαγενών, μίλησε από την πλευρά της για ήττα «της προσπάθειας νομιμοποίησης της κλοπής τεράστιων εκτάσεων ιθαγενικής γης». Δεκάδες φυλές του Αμαζονίου, που ακόμα και σήμερα παραμένουν αποκομμένες από τον πολιτισμό, θα μπορούσαν να έχουν εξαλειφθεί αν η προσπάθεια τελεσφορούσε. Και η γη τους, φυσικά, θα μπορούσε να γίνει βορά της τοπικής και διεθνούς αγροτοβιομηχανίας, που σταδιακά αποψιλώνει τα δάση της Βραζιλίας για να φυτέψει εκεί σόγια και άλλες καλλιέργειες. Γι’ αυτόν τον λόγο και οι εκπρόσωποι των ιθαγενών κάνουν λόγο όχι μόνο για μια ιστορική απόφαση για τα δικαιώματα των αυτοχθόνων, αλλά και για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.
Μπαράζ διπλωματικών επαφών Λούλα
Την ίδια ώρα, ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα συνεχίζει να στρέφει το τιμόνι της εξωτερικής πολιτικής της χώρας μακριά από την τροχιά της Ουάσιγκτον, ενισχύοντας τους δεσμούς με γειτονικές χώρες που αποτελούσαν ανάθεμα για την ακροδεξιά κυβέρνηση του προκατόχου του. Ο Λούλα ταξίδεψε στην Αβάνα, όπου συναντήθηκε με τον Κουβανό ομόλογό του Μιγκέλ Ντίας Κανέλ. Μετά τη συνάντηση φρόντισε να καταδικάσει το αμερικανικό εμπάργκο κατά της νησιωτικής χώρας, υπογραμμίζοντας ότι η Βραζιλία «αντιτίθεται σε κάθε μονομερές επιθετικό μέτρο και αρνείται τη συμπερίληψη της Κούβας σε λίστα κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία».
Την ίδια ώρα, ο υπουργός Ενέργειας της Βραζιλίας Αλεξάντρ Σιλβέιρα ανακοίνωνε ότι συνεχίζονται οι επαφές με την κυβέρνηση της Βενεζουέλας με στόχο τη σύνδεση του δικτύου της με το βραζιλιανικό δίκτυο ηλεκτροδότησης, κάτι που, όπως εκτίμησε, θα ενισχύσει την «ενεργειακή ασφάλεια» των δύο χωρών.
