Μια πρώτη σύσταση για την ενίσχυση της ασφάλειας των δημοσιογράφων παρουσίασε χθες η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνέχεια της αναφοράς της προέδρου της Επιτροπής Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης, ότι “η ενημέρωση είναι δημόσιο αγαθό” και ότι πρέπει να προστατευτούν περαιτέρω οι δημοσιογράφοι.
Σύμφωνα με την Επιτροπή, “ο αυξανόμενος αριθμός φυσικών, νομικών και διαδικτυακών απειλών και επιθέσεων κατά δημοσιογράφων και άλλων επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια, ο οποίος αποτυπώνεται στις εκθέσεις της Επιτροπής για το κράτος δικαίου το 2020 και το 2021, αποτελεί ανησυχητική τάση”.
Η δολοφονία του Έλληνα δημοσιογράφου Γιώργου Καραϊβάζ είναι μόνο το τελευταίο από τα περιστατικά που “ανησυχούν” την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς σοκ είχε προκαλέσει στις Βρυξέλλες ο θάνατος της ερευνητικής δημοσιογράφου Daphne Caruana Galizia από έκρηξη βόμβας σε αυτοκίνητο στην Μάλτα το 2017 και του Ján Kuciak το 2018 στη Σλοβακία. Επίσης, τον Απρίλιο του 2019, η 29χρονη δημοσιογράφος και συγγραφέας Lyra McKee πυροβολήθηκε την ώρα που κάλυπτε διαδήλωση στο Ντέρι της Βορείου Ιρλανδίας.
Για να αντιστραφεί αυτή η τάση, η Επιτροπή θεσπίζει δράσεις για τα κράτη - μέλη με σκοπό τη βελτίωση της ασφάλειας των δημοσιογράφων - τόσο εντός όσο και εκτός Διαδικτύου. Μεταξύ άλλων, η σύσταση ζητεί τη δημιουργία ανεξάρτητων εθνικών υπηρεσιών στήριξης, όπως γραμμές βοήθειας, παροχή νομικών συμβουλών, ψυχολογική υποστήριξη και καταφύγια για δημοσιογράφους και επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης που αντιμετωπίζουν απειλές. Ζητεί επίσης αυξημένη προστασία των δημοσιογράφων κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων, μεγαλύτερη ασφάλεια στο Διαδίκτυο και ιδιαίτερη στήριξη στις γυναίκες δημοσιογράφους.
Ειδικότερα, καθώς ο αριθμός των επιθέσεων κατά δημοσιογράφων ολοένα αυξάνεται -περισσότερες από 900 επιθέσεις στην Ε.Ε. το 2020-, η σύσταση καλεί τα κράτη - μέλη να διερευνήσουν σθεναρά και να ασκήσουν διώξεις για όλες τις εγκληματικές πράξεις, αξιοποιώντας πλήρως την ισχύουσα εθνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία. Κατά περίπτωση, τα κράτη - μέλη παροτρύνονται να εμπλέκουν ευρωπαϊκές αρχές, όπως η Europol και η Eurojust.
Επίσης, ενδιαφέρον έχει ότι η Επιτροπή επισημαίνει πως σχεδόν ένα στα τρία περιστατικά κατά δημοσιογράφων λαμβάνει χώρα κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, γεγονός που τις καθιστά το συχνότερο μέρος επιθέσεων κατά δημοσιογράφων το 2020. Ως εκ τούτου, συστήνεται στα κράτη - μέλη να παρέχουν τακτική κατάρτιση στις αρχές επιβολής του νόμου ώστε οι δημοσιογράφοι και οι υπόλοιποι επαγγελματίες των μέσων ενημέρωσης να είναι σε θέση να εργάζονται με ασφάλεια και χωρίς περιορισμούς κατά τη διάρκεια τέτοιων εκδηλώσεων. Η συνεργασία με τους εκπροσώπους των δημοσιογράφων είναι ουσιαστικής σημασίας για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τα καταλληλότερα μέτρα, για παράδειγμα όσον αφορά την οπτική ταυτοποίηση των επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης. Ο διορισμός αξιωματικών - συνδέσμων για την ενημέρωση των δημοσιογράφων σχετικά με πιθανούς κινδύνους, πριν από προγραμματισμένες διαμαρτυρίες ή διαδηλώσεις, συγκαταλέγεται επίσης μεταξύ των συνιστώμενων μέτρων.
Οι γυναίκες δημοσιογράφοι και οι δημοσιογράφοι που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες, καθώς και εκείνοι που ασχολούνται με θέματα ισότητας, είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε απειλές και επιθέσεις, σύμφωνα με την Επιτροπή. Οι γυναίκες δημοσιογράφοι αντιμετωπίζουν περισσότερες απειλές από τους άνδρες συναδέλφους τους: το 73% δήλωσαν ότι έχουν βιώσει διαδικτυακή βία κατά την εργασία τους. Η σύσταση λοιπόν καλεί τα κράτη - μέλη να στηρίξουν πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στην ενδυνάμωση των γυναικών δημοσιογράφων, των επαγγελματιών που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες και όσων ασχολούνται με θέματα ισότητας.
Όπως σημειώνεται, η Επιτροπή θα αξιολογεί την κατάσταση στο πλαίσιο της ετήσιας έκθεσης για το κράτος δικαίου και τα κράτη - μέλη θα πρέπει να κοινοποιήσουν στην Επιτροπή τα μέτρα που έλαβαν για την εφαρμογή της σύστασης, 18 μήνες μετά την έκδοσή της.
Σύμφωνα, τέλος, με την ανακοίνωση της Επιτροπής, το 2022 αναμένεται να παρουσιάσει ευρωπαϊκή νομοθετική πράξη για την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης, προκειμένου να διασφαλιστεί η ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης.
