Ευγενική, ψηλή, με επίμονο βλέμμα και κατάμαυρα μαλλιά, μια γυναίκα που ήξερε να αναζητάει τον έσω εαυτό στην ποίησή της και τις ιδιαίτερες διαδρομές στη νεοελληνική ποίηση. Εμπνευσμένη και ταγμένη πάντα στον καλό σκοπό, η Άντεια Φραντζή, τρυφερή ποιήτρια και στιβαρή φιλόλογος με σημαντική συμβολή στη μελέτη της νεοελληνικής λογοτεχνίας, ομότιμη καθηγήτρια του ΑΠΘ, έφυγε από τη ζωή στα 79 της χρόνια μετά από μακρόχρονη περιπέτεια με την υγεία της. Η πολιτική της κηδεία έγινε σήμερα στις 12.30 μ.μ. στο Α΄ Νεκροταφείο Αθηνών. H επιθυμία της ήταν αντί στεφάνων να ενισχυθεί το μοναδικό εκπαιδευτικό ίδρυμα Μέσης Εκπαίδευσης ελληνικής παιδείας στην κατεχόμενη Κύπρο, το Γυμνάσιο Ριζοκαρπάσου.
Ετσι ήταν η Άντεια Φραντζή, ευαίσθητη και ενεργή πολίτης, κριτικό πνεύμα, αυτόφωτη δημιουργός και φωτισμένη δασκάλα στο ΑΠΘ αλλά και στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου. που διετέλεσε προσκεκλημένη καθηγήτρια στο Τμήμα Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών. Προσωπική φίλη του Μανόλη και της Νόρας Αναγνωστάκη, επιμελήτρια του έργου του κορυφαίου ποιητή, η Ά. Φραντζή υδροδότησε με πνεύμα και ιδέες το Αντί του Χρήστου Παπουτσάκη από το 1975 ώς το κλείσιμο του περιοδικού και μαζί με τον αξέχαστο εκδότη πρωτοστάτησε στην ίδρυση του Ομίλου Φίλων του Μανόλη Αναγνωστάκη. Όλοι θυμούνται τη φιγούρα της στη Δημοχάρους 60, στα γραφεία του Αντί, για το οποίο φρόντισε ως το τελευταίο τεύχος του. Αισθητή η παρουσία της τόσο από τα κριτικά κείμενά της όσο και στην έκδοση της εξάτομης ανθολογίας βαλκανικής ποίησης «Αίμος» στα αλβανικά, στα βοσνιακά, στα βουλγαρικά, στα ελληνικά, στα ρουμανικά και στα σερβικά από τις εκδόσεις Οι Φίλοι του περιοδικού «Αντί».
Πήρε μαζί της ένα μέρος της νεότητάς μας
«Η Άντεια πήρε μαζί της κι ένα μέρος της νεότητάς μας» σημειώνει χαρακτηριστικά ο Αλέξης Ζήρας, συγγραφέας, κριτικός της λογοτεχνίας και πρώην πρόεδρος της Εταιρείας Συγγραφέων. Συνοψίζοντας την προσφορά της, υπογραμμίζει: «Αν και δεν ήταν καθόλου απόμακρη η Άντεια από τις λογής στρατεύσεις και πολιτικοποιήσεις, υποστηρίζοντας, όσο τη θυμάμαι, με κοριτσίστικη θέρμη και με τη γυναικεία διάθεση του μέτρου την “ανανεωτική Αριστερά”, στην ποίηση που έγραφε τότε, στα ’76-’77, διάλεγε να στέκεται μακρύτερα, από τη θέση ενός ψυχραιμότερου παρατηρητή. Εστιάζοντας περισσότερο στα έσω, ας πούμε στον μετασχηματισμό και όχι στην άμεση περιγραφή ενός συναισθήματος. Κάτι που θα έλεγα πως δεν άλλαξε και στα επόμενα χρόνια. Τη συνέπαιρνε, λόγου χάριν, ο “σκορπισμένος βίος” της Μάτσης Χατζηλαζάρου, συμμεριζόταν ίσως το σπαταλημένο αλλά και γόνιμο πάθος για τους άντρες της ζωής της, από τον Ανδρέα Εμπειρίκο και τον Ανδρέα Καμπά ως τον Χαβιέ Βιλατό, η ερωτική φλόγα που καίει τα πάντα. Αλλά κρατούσε για εκείνην και πάνω εκεί έχτιζε τη δική της πυκνή ποιητική γλώσσα, το μεταίσθημα του βιώματος, αυτό που απομένει ως πνευματικότητα του σώματος, τουλάχιστον κατά τον τρόπο της ύστερης σονετογραφίας της στο Στεφάνι (1993). Αυτή η έλλειψη βιασύνης, η τήρηση μιας απόστασης, ο δισταγμός, η περίσκεψη νομίζω ότι καθόρισαν τη “συγκρατημένη” διαδικασία με την οποία κινήθηκαν έπειτα οι σπουδές της στη Σορβόνη, όπως και η χαμηλών τόνων σταδιοδρομία της στο πανεπιστήμιο. Καθόρισαν ωστόσο και την ίδια τη ζωή της, ή μήπως συνέβαινε το αντίστροφο και η ιδιοσυγκρασία της ήταν που έδωσε τον δικό της ρυθμό σε όλα;».
Η Καλλιόπη-Άντεια Φραντζή γεννήθηκε το 1945 στην Αθήνα. Σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και ήταν διδάκτωρ της Νεοελληνικής Φιλολογίας με μεταπτυχιακές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Παρίσι ΙV στη Σορβόνη. Εκτός από το Τμήμα Φιλολογίας συνεργάστηκε και με το Τμήμα Θεάτρου του ΑΠΘ, ενώ εργάστηκε ερευνητικά στο New York University και στο Columbia University της Νέας Υόρκης στις ΗΠΑ. Πρωτοδημοσίευσε ποίηση το 1975. Είχε δημοσιεύσει οκτώ ποιητικά βιβλία (και μια συγκεντρωτική έκδοση των ποιημάτων της το 2010), ένα βιβλίο για παιδιά, καθώς και τόμους με άρθρα, φιλολογικές μελέτες, κριτικές εκδόσεις και μεταφράσεις από τα αγγλικά. Μετά το 1975 υπήρξε συστηματική συνεργάτιδα του περιοδικού Αντί. Από το 1995 έως το 2008 συμμετείχε στην οργανωτική επιτροπή και συντόνισε την έκδοση «Aίμος. Ανθολογία βαλκανικής ποίησης» των εκδόσεων Οι Φίλοι του περιοδικού «Αντί».
Ηταν μέλος του σωματείου Θεατρική Συντεχνία, της πολιτιστικής εταιρείας Οι φίλοι του περιοδικού «Αντί», της Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Μανόλης Αναγνωστάκης» και των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας. Συλλυπητήρια εξέφρασε η Εταιρεία Συγγραφέων, της οποίας ήταν επίσης μέλος.
