Συναντηθήκαμε με τον Θάνο Λέκκα σε ένα παγκάκι στο Γκάζι μια ηλιόλουστη ανοιξιάτικη μέρα, που τη μαρτυράει και ο φωτογραφικός φακός του Παύλου Παρασκευά. Και μια κουβέντα χείμαρρος και ποταμός είχε ήδη ξεκινήσει με το καλημέρα. Τον πετύχαμε ανάμεσα σε δύο παραστάσεις. Το «Μια άλλη Θήβα» με τα διαρκή sold out, που θα συνεχίσει για λίγο ακόμα στην κεντρική σκηνή του Θεάτρου του Νέου Κόσμου, αλλά και σε πυρετώδεις πρόβες για την παράσταση «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» σε σκηνοθεσία του πολυσχιδή Γιώργου Κουτλή, που καταλαμβάνει για ακόμα μια φορά τη σκηνή στην Πειραιώς 260 και στο Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου μετά την περσινή σαρωτική του επιτυχία. Ο Θάνος Λέκκας μέσα σε αυτόν τον δημιουργικό αναβρασμό μάς μίλησε για τις παραστάσεις αυτές, για την «Τούρτα της μαμάς» και το αποτύπωμα που άφησε, για τη ζωή του, αλλά και για το σημείο που βρίσκεται. Με ένα χαμόγελο που μας το χάρισε αβίαστα, με έναν καλλιτεχνικό και δημιουργικό ενθουσιασμό που ήταν αδύνατο να κρυφτεί, τον αφήσαμε τελικά να μας οδηγήσει σε μια κουβέντα που τα είχε όλα: θέατρο, επικαιρότητα, ζωή. Ευτυχώς αυτός είναι ο Θάνος Λέκκας.
«Μια άλλη Θήβα» με διαρκή sold out. Ένα βαθιά πολιτικό έργο, σωστά;
Ένα πολύ ανθρώπινο έργο. Εμείς τρυφερά το αντιμετωπίσαμε. Ο συγγραφέας Σέρχιο Μπλάνκο είναι ένας πολιτικοποιημένος άνθρωπος, ο οποίος είναι, υποτίθεται, η περσόνα που παρουσιάζει το έργο. Οι ίδιοι οι ρόλοι δεν ασχολούνται με την πολιτική του πράγματος, ασχολούνται με τις σχέσεις που διαμορφώνονται, με την Τέχνη, το υλικό, με τη δυσφορία του θέματος παρά με το τι μπορούν να κάνουν για αυτό. Συναντιούνται δυο άνθρωποι τελείως διαφορετικοί, διαφορετικών καταβολών, διαφορετικών αναγκών και συνθηκών ζωής στο πλαίσιο εξερεύνησης ενός καλλιτεχνικού έργου και από εκεί προκύπτει μια πολυδιάστατη σχέση.
Ο έγκλειστος ήρωας δείχνει μέσα από τη φυλακή να βρίσκει ελπίδα στην Τέχνη. Πιστεύεις ότι όντως η Τέχνη μπορεί να γεννήσει ελπίδα;
Ναι. Νομίζω μόνο η ελπίδα, η πίστη για κάτι, μπορούν να βοηθήσoυν. Ο Μάρτιν, που είναι ο έγκλειστος, τελικά ποτέ δεν θα παίξει τον εαυτό του στο θέατρο, παρότι ήθελε και ήλπιζε. Έχει πίστη στον Θεό και δεν έχει στους ανθρώπους. Σιγά σιγά αρχίζει και βρίσκει την πίστη του σε αυτόν που έχει απέναντί του, που είναι ένας άνθρωπος ο οποίος ξαφνικά άρχισε να ασχολείται μαζί του. Είναι ένας τρόπος να ξεφύγει, αλλά ταυτόχρονα είναι και ο φυλακισμένος ο οποίος είπε «ναι, θέλω να έρθουν να μου κάνουν την ιστορία της ζωής μου θέατρο». Η Τέχνη είναι κάτι πέρα από μας. Από το πώς θα πλέξεις το τσουρέκι το Πάσχα και το πώς θα φτιάξεις τα πλακάκια σωστά σε ένα μπάνιο μέχρι την Αμπράμοβιτς υπάρχει κάτι κοινό.
Το έργο υποδόρια είναι πολύ επίκαιρο.
Είμαστε σε μια περίοδο που πολλοί άνθρωποι κατηγορούνται για πολλά και μπαίνουν στη θέση τους και δίκαια. Παρ’ όλα αυτά, είμαστε άνθρωποι και κάνουμε λάθη. Τώρα σε τι βαθμό πρέπει να διαγραφεί η ζωή και το έργο ενός ανθρώπου για να τιμωρηθεί γι’ αυτό που έχει κάνει είναι κάτι για το οποίο αρχίζω να αναρωτιέμαι. Σίγουρα πρέπει άνθρωποι που έχουν κάνει φρικτά πράγματα να τιμωρηθούν, αλλά πρέπει να καταλάβουμε και γιατί γίνονται αυτά τα φρικτά πράγματα, να διορθωθούμε ως κοινωνία και να δείξουμε οίκτο σε αυτόν που έχει πέσει θύμα μιας κοινωνίας που δεν τον γαλούχησε σωστά, δεν τον προστάτεψε. Δεν το πάω θρησκευτικά, αλλά σίγουρα μια κοινωνία η οποία βλέπει, παραδέχεται τα προβλήματά της, έχει περισσότερες ελπίδες να πάει μπροστά.
Είσαι ένθρησκος;
Μέχρι μια ηλικία ήθελα να είμαι. Προσευχόμουν για τον παππού μου και καθέναν που πέθαινε τον έβαζα μέσα στις προσευχές μου. Αλλά νομίζω πως τουλάχιστον η έννοια της Εκκλησίας με την πολιτική της έννοια δεν με αφορά καθόλου. Με έναν περίεργο τρόπο πιστεύω στο δόσιμο, στην αγάπη, στις βασικές αξίες του χριστιανισμού και οποιασδήποτε θρησκείας, που είναι η ενσυναίσθηση, η αγάπη, η κοινότητα. Αλλά αυτή την επιβολή μέσω μαυροφορεμένων γενειοφόρων κυρίων που μιλάνε σε μια αρχαΐζουσα γλώσσα, για κάποιο λόγο δικό τους ακόμα, τη θεωρώ ασύγχρονη και πιστεύω ότι δεν γειώνεται πουθενά.
Ξαναέρχεται στο Φεστιβάλ Αθηνών η παράσταση που έκανε χαμό πέρυσι, «Ο σκύλος, η νύχτα και το μαχαίρι» σε σκηνοθεσία Κουτλή. Γιατί συνέβη αυτό;
Είναι ο Κουτλής και είναι η ηλικιακή ομάδα των συντελεστών που επέλεξε. Ο Γιώργος είναι σαρωτικός. Δεν τον νοιάζει τίποτα και τον νοιάζουν όλα. Το σύμπαν του είναι πολύχρωμο και σκοτεινό και σίγουρο. Δεν φοβάται τίποτα. Θέλει να έχει πολύ από όλα. Πήρε τρεις ηθοποιούς, μας «χτύπησε» ανελέητα, έβαλε τον Βαρδαξόγλου να μας διαλύσει. Για μια δίλεπτη χορογραφία κάναμε μιάμιση ώρα προπόνηση σε κάθε πρόβα. Μας διέλυσε. Είναι ένα έργο που είναι φαντασία, είναι εφιάλτης. Ήρθε ένα μυαλό που τα χωράει όλα, τα συγκρότησε και τα έκανε μια σπουδαία παράσταση.
Τι έχεις κρατήσει από αυτή την παράσταση;
Σε κάποια φάση έχω τη Δήμητρα (Βλαγκοπούλου) πάνω μου μέσα από ένα φόρεμα με μια μορφή που σχηματίζεται. Και έχει μια κάμψη. Ποτέ δεν ήξερα ότι εγώ θα είμαι ο δυνατός μιας παράστασης. Ποτέ δεν έχω υπάρξει ο δυνατός. Και σε επίπεδο δημιουργίας αυτό σε κάνει να μην φοβάσαι και ταυτόχρονα να φοβάσαι να το ξανακάνεις όπως ήταν. Ήταν ένας αγώνας δρόμου αυτή η παράσταση. Ήταν ένας αγώνας πολύ σπάνιος. Σαν να έπρεπε να κάνω ισορροπία στο ένα χέρι. Κρατώ και τη φράση του έργου που λέει «Προσπαθούσα να ξυπνήσω, αλλά τα μάτια μου ήταν ήδη ανοιχτά». Το έργο είναι δικαιολογία για όλο το υπόλοιπο που συμβαίνει. Για όλη αυτή την έκρηξη.
Η «Τούρτα της μαμάς» όπου πρωταγωνιστούσες είχε στο κέντρο της ένα ομόφυλο ζευγάρι. Ακόμα όμως γίνεται χαμός με ένα ομόφυλο φιλί σε μια σειρά. Τελικά αλλάζει αυτός ο κόσμος;
Νομίζω ότι ο κόσμος αλλάζει, αλλά έχει πολύ δρόμο ακόμα. Στην «Τούρτα» αυτό το ζευγάρι ήταν μια δήλωση. Μια δήλωση που συμβάλλει στο να γίνει επιτέλους κανονικό. Σε όλα τα ηλικιακά γκρουπ και σε όλες τις κοινωνικές και μορφωτικές βαθμίδες έχουν αλλάξει, αλλά θεωρώ ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι παντού, νέοι, γέροι, μορφωμένοι ή όχι, οι οποίοι δεν το δέχονται, δυστυχώς.
Ένιωσες ότι η σειρά συνέβαλε σε αυτό;
Δεν νομίζω ότι μια σειρά μπορεί να συμβάλει με τόσο δυναμικό τρόπο από μόνη της. Το θέμα είναι να συζητιέται. Πολλές σειρές πια, πολλά παιδικά παρουσιάζουν συχνά ομόφυλα ζευγάρια, αγόρια και κορίτσια, non binary άτομα. Προκύπτει διαρκώς η ερώτηση: Μα καλά, γιατί είναι ανάγκη να το τονίσεις; Γιατί όσο περισσότερο συζητιέται, συμβάλλεις διαρκώς στο να υπάρχει το θέμα, να κουβεντιάζεται και να προχωράμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε. Και όντως προχωράμε. Επομένως, δεν νομίζω ότι κάτι μπορεί να αλλάξει τον τρόπο που σκεφτόμαστε έτσι απλά και ξαφνικά. Αυτό που έχει αλλάξει όμως είναι ότι συνέχεια ερεθίζουμε την κοινωνία να το συζητάει. Ευτυχώς.
Έχεις πει ότι έχεις δεχτεί bullying απλά επειδή έκανες ενόργανη. Ήρθε στο φως ένα φρικτό περιστατικό μπούλινγκ σε μαθητή σε ιδιωτικό σχολείο. Αλήθεια, τι σου έχει αφήσει εσένα στη ζωή σου σήμερα;
Το bullying δεν είναι μόνο του. Είναι και το γιατί κάποιος κάνει bullying. Και ο άνθρωπος που δέχεται το bullying και ο άνθρωπος που το κάνει είναι στην ίδια κοινωνία. Και δυστυχώς βλέπεις σαν παιδί ότι έχει νόημα αυτός που κάνει bullying και κάπως κλειδώνει στο μυαλό σου, λες και έχεις εσύ κάνει κάποιο λάθος. Δεν είναι τόσο αυτό που σου κάνουν τελικά, αλλά είναι κυρίως ότι αυτό που σου κάνουν επιτρέπεται. Είναι κοινωνικά ανεκτό και σε πλαίσιο. Γιατί έναν άνθρωπο μπορείς να του θυμώσεις, να τον μισήσεις. Όταν όμως βλέπεις ότι αυτός ο άνθρωπος υπάρχει σε ένα πλαίσιο, αν αρχίσεις και μισείς το πλαίσιο στο οποίο είσαι εσύ, δεν έχεις πουθενά να πατήσεις.
Σε κλείδωσε εσένα όλο αυτό;
Σίγουρα. Γιατί μετά μεγαλώνεις και βλέπεις ότι ο άνθρωπος που έκανε κακό έχει δεχτεί κακό. Δεν είναι ωραία μια κοινωνία που επιτρέπει το bullying. Δεν έχει λόγο να ασχοληθεί κάποιος με κάποιον άλλον, παρά μόνο για να του δείξει τη δύναμή του. Αλλά γιατί να κάτσεις να δείξεις τη δύναμή σου αν είσαι ισορροπημένος και καλά μέσα σου; Άμα πρέπει να ικανοποιήσεις γονείς που βλέπεις ότι ικανοποιούνται με τη βία, άμα δεις ότι αυτό είναι το πρότυπο που πρέπει να υπερασπιστείς όταν σου δοθεί η ευκαιρία, θα γίνεις αυτός ο άνθρωπος. Και το μέσο που έχεις είναι να ασκήσεις βία σε κάποιον άλλον. Παιδιά ήταν. Το κάνουν για να ικανοποιήσουν τους γονείς τους.
Νιώθω ότι έχεις πολύ την ανάγκη να εξηγήσεις τους θύτες.
Ναι, δεν μου αρκεί απλά να θυμώσω. Θα βουλώσεις μια τρύπα, αλλά το νερό θα συνεχίσει να έρχεται. Δεν είναι ότι το έλυσα το πρόβλημα, θύμωσα με την τρύπα, την έκλεισα, έκανα το χρέος μου, τελείωσα. Αν δεν μπορεί να δικαιολογηθεί κάτι, δεν μπορεί να διορθωθεί.
Σε εξέπληξαν αυτά που ήρθαν στο φως στον χώρο του θεάτρου;
Δεν εξεπλάγην, ούτε σοκαρίστηκα. Είδα μια χιονοστιβάδα να πέφτει, να παρασέρνει και να γίνεται χαμός. Και είδα ανθρώπους να προσπαθούν να μπαλώσουν τα αμπάλωτα, να μαζέψουν τα ασυμμάζευτα. Είδα ανθρώπους οι οποίοι βγάλανε πολλή χολή από όλες τις πλευρές, ανθρώπους οι οποίοι ήθελαν να υπερασπιστούν τον θύτη και ανθρώπους οι οποίοι, στη μανία τους να υπερασπιστούν τα θύματα, έλεγαν «κρεμάλα». Κανένας δεν πρέπει να το λέει σε μια πολιτισμένη κοινωνία, γιατί δεν είναι η λύση να καίμε κάποιον στην πυρά στην πλατεία.
Με το Προεδρικό Διάταγμα πώς νιώθεις;
Δεν νιώθω απόφοιτος Λυκείου. Λυπάμαι μάλλον που είμαι απόφοιτος Λυκείου με βάση αυτό. Επαγγελματικά δεν σημαίνει κάτι για μένα. Αυτό όμως που δείχνει αυτό το Διάταγμα είναι ότι δεν νοιάζεται η συγκεκριμένη κυβέρνηση. Από όλες τις κυβερνήσεις που θυμάμαι όσο ζω είναι η πιο μεθοδική. Αυτό της το δίνω. Ξέρει ακριβώς τι θέλει να κάνει και το κάνει απροκάλυπτα. Είναι φοβερό.
Γιατί πιστεύεις ότι έρχεται αυτό το Διάταγμα;
Είναι η ευκολότερη λύση στις Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν αναγνωρίζει ενδιάμεση βαθμίδα. Ένας τρόπος για να λυθεί το θέμα το πώς οι ιδιωτικές σχολές μπορούν να δίνουν δημόσιου κύρους πτυχία. Ανοίγει ο δρόμος στα ιδιωτικά πανεπιστήμια, που είναι κάτι το οποίο η Νέα Δημοκρατία δεν έχει ποτέ κρύψει ότι θέλει να περάσει. Είναι πολύ κομβικό αυτή τη στιγμή. Είναι η φύση των σπουδών μας που το κάνει αυτό. Ο πολιτισμός δεν τους νοιάζει. Τους νοιάζει μόνο ο πολιτισμός των μαρμάρων που είναι ωραίος και όμορφος και λευκός και οτιδήποτε έχει όπερα και είναι εξαγώγιμο.
Τι έχει αλλάξει στη ζωή σου;
Κατ’ αρχάς η Covid τα έχει αλλάξει όλα. Σε πάρα πολλά επίπεδα. Δεν είναι τυχαίο που όλα αυτά έγιναν μετά την Covid, το MeToo, οι άνθρωποι που τιμωρήθηκαν. Όλος ο κόσμος περνάει από ένα πλυντήριο. Κάτι αλλάζει. Αλλάζει και πολύ αβέβαια κιόλας. Πέρασα, λοιπόν, πάρα πολλά χρόνια όντας ο καλός μαθητής, ο θέλω να είμαι καλός και να ικανοποιώ, ο ήσυχος, ο οικονόμος, ο μετρημένος. Δεν αναθεωρώ ακριβώς. Θέλω απλά να συνειδητοποιήσω ακριβώς σε ποιο βαθμό μού είναι όλα αυτά χρήσιμα για να πάω μπροστά. Μέχρι τώρα μου ήταν πολύ χρήσιμο το να θέλω να δουλεύω συνέχεια. Τώρα είμαι σε μια φάση που μου προτείνουν κάποιες δουλειές και λέω όχι, θέλω off το καλοκαίρι. Θέλω να έχω δυο μέρες να ασχοληθώ με τον κήπο μου, να πάω για ψώνια. Νιώθω ότι πρέπει να επανεκτιμήσω το βάρος που έχω δώσει σε κάποια πράγματα, σε κάποια βαρίδια της ζωής μου.
