Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
18 °C
15.8°C19.3°C
1 BF 59%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
16 °C
11.6°C19.0°C
2 BF 64%
ΠΑΤΡΑ
Αραιές νεφώσεις
15 °C
12.0°C15.9°C
2 BF 67%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
16.8°C19.7°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
11 °C
10.9°C15.7°C
0 BF 82%
Μαργαρίτα Συγγενιώτου στην «Α» / Ο Πολιτισμός είναι ουσιαστικά μια γνώμη πάνω σ’ αυτό που ζούμε σήμερα
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Μαργαρίτα Συγγενιώτου στην «Α» / Ο Πολιτισμός είναι ουσιαστικά μια γνώμη πάνω σ’ αυτό που ζούμε σήμερα

133099016.jpg

Οι ανάγκες του ρεπορτάζ με οδήγησαν να ζητήσω απ’ τη Μαργαρίτα να βρεθούμε στα Προπύλαια ενώ βρίσκονταν σε εξέλιξη η κατάληψη του κτηρίου της Πρυτανείας του ΕΚΠΑ από τους φοιτητές και ο αποκλεισμός τους από διμοιρίες των ΥΜΕΤ και ΜΑΤ. Σε αρκετά σημεία της κουβέντας η απομαγνητοφώνηση αποδείχτηκε κατά τι δυσκολότερη από το σύνηθες, καθώς τον ήχο σκέπαζε πότε ο ασύρματος των αστυνομικών που στέκονταν κοντά, πότε ο αέρας που έβαλε ξαφνικά πάλι μέσα Μαρτίου.

Για τον κόσμο που κατεβαίνει στον δρόμο η φιγούρα της Μαργαρίτας είναι οικεία. Μια ψηλή γυναίκα, που ξεχωρίζει όχι μόνο χάρη στο ανάστημά της, αλλά επίσης χάρη στο διάπλατο χαμόγελο με το οποίο υποδέχεται τον κόσμο και τη συνεχή κίνηση στην οποία βρίσκεται ώστε να στηθεί άρτια μια κινητοποίηση.

Τη φωνή της Μαργαρίτας μου τη σύστησε η ντουντούκα μπροστά από την ΠΟΘΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Θεάματος Ακροάματος). Ήθελα όμως να γνωρίσω και την άλλη της πλευρά. Κάποτε, μου είπε, περνούσε τις παρτιτούρες του Χατζιδάκι σ’ έναν υπολογιστή τεχνολογίας ’90. Ενώ πάντα πριν φύγει φροντίζει να έχει έτοιμο στον φούρνο ένα φαγητό για την κόρη που μεγαλώνει μονογονεϊκά. Μου είπε για το τραγούδι που της αρέσει να ακούει στις διαδηλώσεις, όπως και γιατί θεωρεί πως τραγούδια του ’70 έχουν κάτι να πουν και στο σήμερα.

Μαργαρίτα Συγγενιώτου

Θα ξεκινήσω λίγο με την τηλεφωνική μας συνεννόηση. Μου είπες ότι θα ετοιμάσεις το φαγητό του παιδιού και θα κατέβεις. Μοιάζει σαν να επαναλαμβάνεται συχνά η διαδικασία.

Ουουου! Εδώ γίνεται προγραμματισμός του τύπου την Τετάρτη να φτιάξω ένα φαΐ το οποίο θα μπορεί να κρατήσει για δύο ημέρες, για να μπορεί να γυρίσει η μικρή να φάει, επειδή την Πέμπτη θα είναι η κινητοποίηση και σίγουρα δεν θα προλάβω. Βέβαια η «μικρή» είναι και στη Γ΄ Λυκείου, οπότε και να μην βρει τίποτα, παίρνει και μια πίτσα και χαίρεται κιόλας. Αλλά εντάξει, δεν είναι απλό. Τώρα είναι μεγάλη, παλιότερα δεν ήταν.

Εχει μια καθημερινότητα όλο αυτό. Δεν είμαστε φοιτητές, που κάναμε ό,τι θέλαμε. Κάπου πρέπει να βάλω τις πρόβες μου (σ.σ.: η Μαργαρίτα είναι λυρική τραγουδίστρια), κάπου τα μαθήματά μου (σ.σ.: έπειτα από δεκαετίες στο αντικείμενο, διδάσκει τώρα τις νεότερες φωνές), κάπως πρέπει να ζήσουμε. Όλο αυτό έχει μια φθορά. Δεν είναι ότι είμαστε αργόσχολοι, δεν έχουμε τι να κάνουμε. Αυτό γίνεται απ’ το υστέρημα του χρόνου μας.

Είναι αλήθεια ότι υπάρχει στον κόσμο μια καχυποψία για τους ανθρώπους που βλέπει συνέχεια μπροστά στις διαδηλώσεις.

Πρώτα-πρώτα, πάρα πολλοί άνθρωποι νομίζουν πως εμείς είμαστε κάποιου είδους συνδικαλιστικά ή κομματικά στελέχη που έχουν έναν μισθό από κάπου. Προσωπικά όχι μόνο δεν είμαι αυτό, αλλά ανήκω στην κατηγορία επισφαλούς εργαζομένου στη χειρότερη μορφή του. Γιατί, νομίζεις, ξεκινάνε πολλά κινήματα από τους καλλιτέχνες; Γιατί οι καλλιτέχνες τον νεοφιλελευθερισμό τον ζουν εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Δεκαετίες ολόκληρες. Κι αν ένας συνδικαλιστής-υπάλληλος κάπου, που κατεβαίνει σε μια απεργία, είναι προστατευμένος (και δικαίως, μην τυχόν και το χάσουμε αυτό), εμείς που είμαστε στο ελεύθερο επάγγελμα σταμπαριζόμαστε. Νομίζεις, ας πούμε, πως μπορεί εύκολα ένας διευθυντής οργανισμού αυτή τη στιγμή να μου δώσει εμένα δουλειά; Προφανώς και όχι. Όταν δηλαδή ξέρει ότι μέσα στο επόμενο διάστημα θα πρέπει ο υφυπουργός να υπογράψει την επιχορήγηση, προσπαθεί να κρατήσει κι αυτός μια ισορροπία, όποιος κι αν είναι.

Επίσης να πούμε ότι μένεις στην Κυψέλη και κάθε φορά κατεβαίνεις με τα πόδια.

Και το χειρότερο είναι ότι γυρνάω και με τα πόδια!

Φαίνεται πάντως ότι αυτόν τον καιρό είναι αρκετός ο κόσμος που αψηφά τις αντικειμενικές δυσκολίες.

Το γεγονός ότι την Κυριακή υπήρχε πάλι τόσος κόσμος, με κλειστούς τους κεντρικούς σταθμούς του μετρό και με την Πέμπτη ήδη ανακοινωμένη για νέα απεργιακή κινητοποίηση, είναι θρίαμβος. Αυτό δείχνει ότι ο κόσμος δεν φεύγει απ’ τον δρόμο. Και η διαφορά με τις προηγούμενες διαδηλώσεις δεν είναι μόνο το πλήθος, το πόσοι κατεβαίνουν δηλαδή, είναι και το ότι δεν κατεβαίνουν στενά άνθρωποι που ασχολούνται με το κίνημα. Έχει αποκτήσει παλλαϊκά χαρακτηριστικά. Έρχονται άνθρωποι που δεν έχουν κατέβει ποτέ. Για παράδειγμα, ανέβαινα την Έρμου κι άκουσα μπροστά μου μια κυρία να λέει: «Στις 12 έχει συγκέντρωση στο Σύνταγμα, λέω να πάω. Έλα και εσύ, αλλά είναι κλειστοί οι δρόμοι, άσε το αμάξι στο Μοναστηράκι και έλα με τα πόδια. Ας συμμετέχουμε κι εμείς σε κάτι».

Το βρίσκω καταπληκτικό, γιατί σημαίνει ότι αυτή η δυναμική έχει τρυπήσει τη λίστα Πέτσα, το σιωπητήριο που έχει πέσει γενικότερα το ’χει τρυπήσει κι έχει φτάσει στον κόσμο. Κι εκεί το παιχνίδι αλλάζει. Τη στιγμή που θα φτάσει στον κόσμο, στην κυρία που θα κατέβαινε για βόλτα την Κυριακή, αλλά λέει «Αφού θα κατέβαινα που θα κατέβαινα, δεν πάω και στην πορεία;».

Βέβαια, ακούς συχνά όταν έχουμε μεγάλες κινητοποιήσεις ότι κάποια στιγμή όλο αυτό θα ξεφουσκώσει.

Ε, άμα ξεφουσκώσει, θα ξεφουσκώσει. Δεν το βλέπω πάντως ακόμη.

Πώς θα καταφέρουμε όμως να πάμε παρακάτω;

Πάντα το θέμα είναι πώς θα πας παρακάτω. Εμείς το αντιμετωπίσαμε και με τους καλλιτέχνες. Γιατί το να είσαι δύο μήνες στον δρόμο δεν είναι απλό. Δεν μπορώ να θυμηθώ ποια ήταν η τελευταία φορά που ένας κλάδος ήταν δύο μήνες στον δρόμο χωρίς σταματημό. Και γεννούσαμε συνέχεια γεγονότα. Δεν ήμασταν απλώς στον δρόμο.

Ξέρεις τι ήταν αυτό που μας κράτησε τόσον καιρό; Απευθυνθήκαμε στην κοινωνία. Δηλαδή το ότι διαβαζόντουσαν τα κείμενα κάθε βράδυ στα θέατρα ήταν σημαντικότερο από οποιαδήποτε πορεία. Γι’ αυτό κι εμείς αργήσαμε να ξεκινήσουμε τις πορείες. Γιατί το χτίζαμε. Την απεργία την κάναμε ενάμιση μήνα μετά, γιατί χτίζαμε αυτή τη σχέση με την κοινωνία και την απεύθυνση. Να καταλάβει δηλαδή ο κόσμος γιατί τα κάνεις όλα αυτά. Με το που εμφανιζόμαστε με ένα πανό που γράφει ΣΕΗ ή ΠΟΘΑ ή οτιδήποτε, ο κόσμος ξέρει περί τίνος πρόκειται. Είναι πολύ σημαντικό αυτό σε ένα κίνημα. Δεν είναι σε φάση «Α, γιατί αυτοί απεργούν, ρε παιδιά; Τι θέλουνε πάλι;». Τους έχεις κάνει κοινωνούς.

Πόσο σημαντικό είναι για το ευρύτερο σύνολο ο καλλιτέχνης να νιώθει εργασιακά ασφαλής;

Εσύ δεν μπορείς να ξέρεις σε μια παράσταση που βλέπεις αν εγώ πληρώθηκα ή όχι, παράγω όμως πολιτισμό εκείνη την ώρα, το οποίο σημαίνει ότι από τη στιγμή που παράγω πολιτισμό, παράγω λόγο. Ο πολιτισμός είναι ουσιαστικά μια γνώμη πάνω σ’ αυτό που ζούμε σήμερα. Αν εγώ δεν έχω χρόνο να οργανώσω πράγματα γιατί πρέπει να δουλέψω σε κάτι άλλο για να βγάλω τα προς το ζην, και έπειτα από μια οκτάωρη δουλειά τι να οργανώσεις, δεν γίνονται αυτά τα πράγματα εύκολα.

Επιστροφή στον δρόμο. Γιατί στις διαδηλώσεις ακούμε ακόμη τραγούδια του ’60 και του ’70;

Τα κινήματα του ’60 και του ’70 ήταν μεγαλειώδη, ήταν άλλης κλίμακας. Τότε πέθαιναν άνθρωποι. Θεωρώ πως τα τραγούδια της εποχής αυτής σε κάποιους θυμίζουν φυσικά και τα νιάτα τους, αλλά έχουν μέσα τους αυτόν τον ηρωισμό που μπορεί να μας εμπνέει κι εμάς ακόμα.

Έχεις εσύ κάποιο αγαπημένο τραγούδι στις κινητοποιήσεις;

Το αγαπημένο μου είναι ο «Μέρμηγκας». Γιατί όταν ήμουν στην Α΄ Λυκείου, πήγα στην μπάντα τότε του σχολείου, δεκαετία ’80 στα Βριλήσσια, και είπα «Θέλω να τραγουδήσω κι εγώ». Με πήρανε να τραγουδήσω στη γιορτή του Πολυτεχνείου και το πρώτο τραγούδι που είπα ήταν ο «Μέρμηγκας».

Πώς στράφηκες σ’ αυτή την τόσο ειδική κατηγορία τραγουδιού;

Νομίζω πως κάποια στιγμή τα πράγματα απλώς σε παίρνουν μαζί τους. Εγώ ξεκίνησα τραγούδι 19 χρόνων. Είχα μπει στην Αρχιτεκτονική, νόμιζα πως αυτό ήθελα να κάνω. Κάποια στιγμή συνειδητοποίησα ότι δεν θέλω να γίνω αρχιτέκτονας γιατί δεν κοιτάζω κτήρια. Περπατάω στον δρόμο και δεν κοιτάζω τα κτήρια. Και είπα ότι «Δεν γίνεται, άμα ήθελα να γίνω αρχιτέκτονας, θα κοίταγα τα κτήρια, δεν θ άκουγα μουσική με τα ακουστικά μου». Παράτησα λοιπόν την Αρχιτεκτονική και άρχισα τραγούδι. Νομίζω πως μου άρεσε να συνδυάζω το τραγούδι, που το αγαπούσα ούτως ή άλλως, με το θέατρο. Γιατί η όπερα είχε αυτή τη δυνατότητα.

Πίσω έχεις και μια καθημερινότητα με τον Μάνο Χατζιδάκι. Πώς έφτασες να περνάς τις παρτιτούρες του; Δεν μπορούν να πουν πολλοί αυτή τη φράση.

Εγώ ήμουν σε σχέση τότε με έναν συνθέτη, τον Ιωσήφ Παπαδάτο. Για να τον βοηθάω λοιπόν, αντέγραφα τις παρτιτούρες με το χέρι. Αυτός ήταν φίλος με τον Νίκο τον Μαμαγκάκη. Ο Νίκος ο Μαμαγκάκης είχε φέρει πρώτος κομπιούτερ στην Ελλάδα (Macintosh) - μιλάμε για το ’90. Κι είχε βγει το πρόγραμμα finale. Το πήραμε για να μην γράφουμε με το χέρι, να μάθουμε να γράφουμε λίγο πιο εύκολα. Και εγώ ήμουν η πρώτη που έμαθα αυτό το πρόγραμμα και το δούλεψα καλά. Κάποια στιγμή ο Μάνος έψαχνε κάποιον να του το κάνει και του έστειλε ο Νίκος εμένα. Αυτό κράτησε τρία χρόνια, μέχρι που έπαθε το έμφραγμα.

Θυμάμαι μια φορά που γυρνάω σπίτι 4 η ώρα το πρωί κι είναι ο μπαμπάς μου ξύπνιος. «Ωχ», λέω, «τι έγινε; Μπλέξαμε». Λέει «Πήρε ο Χατζιδάκις κι είπε να τον πάρεις ό,τι ώρα κι αν γυρίσεις». Σήκωσε ο μπαμπάς μου το τηλέφωνο, γιατί ο Μάνος έπαιρνε πάντα τα τηλέφωνά του, δεν έβαζε παρατρεχάμενους, και είπε (σ.σ.: εδώ η Μαργαρίτα παριστάνει τη φωνή του, θυμίζοντας ότι ο κορυφαίος συνθέτης δεν πρόφερε καλά το ρ): «Γεια σας, Μάνος Χατζιδάκις εδώ. Θέλω να μιλήσω με τη Μαργαρίτα. Να με πάρει ό,τι ώρα γυρίσει γιατί θέλω να τη ρωτήσω κάτι που μόνο εκείνη ξέρει να μου απαντήσει». Εγώ ήξερα τι ήθελε. «Καλά», λέω, «θα τον πάρω αύριο». «Όχι, τώρα να τον πάρεις». Λέω «Είναι 4 η ώρα το πρωί, μπαμπά, δεν θα τον πάρω τώρα». «Όχι, τώρα να τον πάρεις». Νομίζω η στιγμή που ένιωσαν πάρα πολύ περήφανοι για το παιδί τους ήταν αυτή, που πήρε ο Χατζιδάκις.

Το όραμά σου για την επόμενη μέρα ποιο είναι; Τι θα ήθελες να πετύχουν οι κοινωνικοί αγώνες;

Δεν είμαι πάρα πολύ ριζοσπαστική. Δεν προσδοκώ να πέσει ο καπιταλισμός, να φέρουμε την αυτοοργάνωση και να έρθουν τα μέσα παραγωγής στα χέρια των ανθρώπων. Θα ήθελα να υπάρχει μια κανονικά δομημένη δημοκρατία. Να υπάρχει μια οργάνωση πυραμίδα, η οποία να ακολουθεί έναν βασικό κανόνα. Να δίνει περισσότερα σ’ αυτούς που τα χρειάζονται και λιγότερα σ’ αυτούς που δεν τα χρειάζονται. Να λειτουργεί μια χώρα θεσμικά, μεροληπτικά, υπέρ του αδύναμου. Στο Εργατικό Δίκαιο το λένε αυτό. Το Εργατικό Δίκαιο είναι μεροληπτικό υπέρ του εργαζόμενου.

Δηλαδή δεν θέλω εγώ να φέρω τον σοσιαλισμό αυτή τη στιγμή, δεν βλέπω τόσο μακριά. Μακάρι να ’βλεπα. Ελπίζω να υπάρχουν άνθρωποι που θα δουν τόσο μακριά. Μακριά όμως, όχι πίσω. Εγώ δεν έχω την ικανότητα αυτή. Εγώ δεν ήμουν συνθέτης ποτέ, πάντα ήμουν ερμηνεύτρια. Είμαι αυτή που θα μπορέσω να πάρω δέκα πράγματα, να τα συνδυάσω, να τους φτιάξω μια αφήγηση και να τη δώσω στον άλλο να την καταλάβει. Και ο καλός ερμηνευτής δεν νοιάζεται για το τι θα πει αυτός, αλλά για το τι θα καταλάβει ο άλλος.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL