Η ανάγκη αποστάσεων μεταξύ των μουσικών μιας ορχήστρας λόγω της πανδημίας επανέφερε «από το παράθυρο» τις προσαρμογές συμφωνικών έργων για σύνολα δωματίου, μέθοδος που, σε παλαιότερες εποχές έλλειψης δυνατότητας αναπαραγωγής του ήχου, διευκόλυνε τη διάδοση συνθέσεων για μεγαλύτερα οργανικά σύνολα μέσω της λεγόμενης Hausmusik ή της φιλοξενίας σε μικρές αίθουσες ανακτόρων ή αριστοκρατικών κατοικιών. Είναι ήδη αιώνας αφότου ο Erwin Stein παρουσίαζε τη μεταγραφή του για μικρό οργανικό σύνολο της 4ης συμφωνίας του Gustav Mahler, της πλέον διακριτικής και λεπταίσθητης, συνθετικά και ενορχηστρωτικά, από τον κανόνα των 11 που κατέλιπε, σε πλήρη ή ημιτελή (10η) φάση σύνθεσης, ο πιο προφητικός μουσουργός της γενιάς του.
Μαθητής και φίλος του Arnold Schoenberg, ο Στάιν επιμελήθηκε στα 1921 τη μεταγραφή της 4ης για σύνολο 15 μουσικών, στο πλαίσιο εκδηλώσεων της «Εταιρείας για Ιδιωτικές Μουσικές Παραστάσεις», που ο Σαίνμπεργκ είχε ιδρύσει το 1918. Δεν γνωρίζουμε αν την παράκαμψη της συγκεκριμένης μεταγραφής, για τη συναυλία της 5ης Φεβρουαρίου στο Θέατρο Ολύμπια, υπαγόρευσαν λόγοι πνευματικών δικαιωμάτων, εν όψει μάλιστα του γεγονότος ότι αυτήν είχε αξιοποιήσει το πανδημικό 2020 ο Kirill Petrenko για την ετήσια Ευρωπαϊκή Συναυλία της Φιλαρμονικής του Βερολίνου. Ενδιαφέρον πάντως είναι ότι η μονάκριβη θυγατέρα του Στάιν, η πιανίστα Marion Thorpe, υπήρξε, σε πρώτο γάμο, σύζυγος του μαικήνα Κόμη του Harewood, εξαδέλφου της Βασίλισσας Ελισάβετ Β’ και εκδότη του περιοδικού Opera, εν συνεχεία δε του γνωστότερου από ερωτικό σκάνδαλο ηγέτη του κόμματος των Φιλελευθέρων Jeremy Thorpe. Για την αθηναϊκή παρουσίαση δωματίου της συμφωνίας πάντως, η Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων υπό την διεύθυνση του Μιχάλη Οικονόμου αξιοποίησε την πολύ μεταγενέστερη επεξεργασία της παραδείσιας 4ης από τον πιανίστα και μαέστρο Klaus Simon, που προοριζόταν για συναυλία του Μαΐου 2007 της ορχήστρας δωματίου «Holst Sinfonietta», της οποίας υπήρξε ο ιδρυτής και παραμένει διευθυντής με έδρα το Φράιμπουργκ.
Επί σκηνής του Δημοτικού Μουσικού Θεάτρου «Μαρία Κάλλας» παρατάχθηκαν λοιπόν δύο βιολιά, βιόλα, βιολοντσέλο, κοντραμπάσο, φλάουτο, όμποε, κλαρινέτο, φαγκότο, κόρνο, δύο κρουστά, πιάνο και αρμόνιο. Διανομή που, συνυπολογίζοντας και την υψίφωνο που προβλέπει το καταληκτικό μέρος του έργου, δεν διαφέρει αριθμητικά από την παλαιότερη εργασία του Αυστριακού. Προσυπογράφουμε την υπηρέτηση του Ηλύσιου συμφωνικού ειρμού, έστω και απογυμνωμένου από τη διάφανη έγχορδη κυριαρχία του πρωτοτύπου στην εκδοχή αυτή, όπως μάλιστα την επιμελήθηκε στη λεπτομέρειά της ο έμπειρος μαέστρος της ΣΟΔΑ. Προβληματιζόμαστε μολαταύτα για το επιθετικό ακουστικό αποτύπωμα του αποτελέσματος στην αίθουσα, όποτε ο σχηματισμός δεν φιλοξενείται στην τάφρο ενός προορισμένου για την όπερα χώρου. Ήταν αυτή η μόνη επιφύλαξή μας για μιαν από τις πιο όμορφες μουσικές προσφορές στο αναζωογονημένο Θέατρο. Τη συμπλήρωσε, με τη σκηνική και φωνητική παρθενικότητα Οφηλίας, η νεαρή υψίφωνος Άννυ Φασσέα στο απαιτητικό τραγούδι, που ολοκληρώνει τη φερώνυμη εποχή του «Παιδικού Μαγικού Κέρατος» στη δημιουργία του Μάλερ. Μια εξαίρετη πρωτοβουλία που αναμένει την ευφάνταστη συνέχειά της.
