Το «Ψέμα» του Γάλλου Φλοριάν Ζελέρ δίνεται, σε σκηνοθεσία της Κερασίας Σαμαρά, σε καλή και ρέουσα μετάφραση της Μαριαλένας Κωτσάκη, στον πανέμορφο Πολυχώρο Τέχνης «Αλεξάνδρεια» της Πλατείας Αμερικής, ένα αληθινό κόσμημα της άλλοτε ανθούσας, σήμερα κάπως παραμελημένης αστικής αυτής περιοχής της πολύπαθης Αθήνας.
Ο πολυβραβευμένος σύγχρονος (γενν. 1979) Γάλλος μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος και σκηνοθέτης Φλοριάν Ζελέρ, που τα έργα του έχουν παιχτεί σε περισσότερες από 45 χώρες αποσπώντας διθυραμβικές κριτικές, μας μιλάει σε αυτήν την κωμωδία του για τις «ελεύθερες» σχέσεις των «ελεύθερων» ζευγαριών, στην «ελεύθερη», υποτίθεται, εποχή μας. Με το πλαστό, όμως, αντιθετικό σχήμα ψέμα - αλήθεια να αποτελεί τον δίδυμο άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέφονται σήμερα ο «ελεύθερος» βίος μας και ο «ελεύθερος» χρόνος μας.
Πόσο ζυγίζει, όμως, πράγματι, στην πράξη η «ελευθερία» μας αυτή, έχουμε… την ελευθερία να το διαπιστώνουμε μόνοι μας κάθε φορά που χάνουμε στο παιχνίδι των «φτιαγμένων» ζαριών, και αυτή είναι, σήμερα, δυστυχώς, η μόνη «ελευθερία πολυτελείας» που μας επιτρέπουν οι καιροί και οι αφέντες τους. Οι ίδιοι που αλλάζουν κάθε φορά με το έτσι θέλω τους κανόνες του παιχνιδιού, κατά τα καλά και συμφέροντά τους. Με μονίμως αναπάντητο το ερώτημα: ποιος ορίζει, κάθε φορά, τι είναι αλήθεια, τι ψέμα.
Πρόκειται βέβαια για μια ξεκαρδιστική πικρή κωμωδία, με έναν έξυπνο βραδυφλεγή εκρηκτικό μηχανισμό, κρυμμένο πίσω από μια λαμπερή παραπλανητική επιφάνεια «ελαφρού» και «αφρώδους» καλοχτισμένου έργου, κάτι που αποτελεί μακρά γαλλική παράδοση.
Τι συμβαίνει λοιπόν όταν δύο ζευγάρια φίλων συναντιούνται για δείπνο και ανταλλάσσουν για μια ακόμη φορά κοινότοπες αβρότητες και τετριμμένες συμβουλές; Και όταν ένα κρυμμένο μυστικό, που όλοι το ξέρουν αλλά κανείς δεν το ομολογεί, ετοιμάζεται να βγει στο φως; Τα κατά συνθήκην ψεύδη αφήνουν άραγε ευεργετικό καταστάλαγμα στις φοβισμένες ανθρώπινες ψυχές; Ως απάντηση μεταφέρω ένα απόσπασμα του σημειώματος της σκηνοθέτιδας στο πρόγραμμα:
«Στο 'Ψέμα' του Ζελέρ βιώνουμε μια ευτυχή στιγμή, όπου ο σύγχρονος θεατρικός λόγος μέσα από τη φαινομενική απλότητά του αγγίζει την αγωνία του σύγχρονου ανθρώπου στη μοναχική του περιπλάνηση μέσα στο σύμπαν της νέας πραγματικότητας, αυτής που ενθαρρύνει το ψέμα ως μέσον επιβίωσης και επικοινωνίας. Δεν πρόκειται για κάποιο καινούργιο φαινόμενο, πρόκειται όμως για έναν πιο σύγχρονο, ειλικρινή και απενοχοποιημένο τρόπο να αποδεχθούμε αυτά τα φαινόμενα, με πολύτιμο αρωγό τον θησαυρό του γέλιου».
Σε κάθε περίπτωση, η σκηνοθεσία της έμπειρης Κερασίας Σαμαρά στήνει με μαστοριά μια ευχάριστη, γελαστική στοχαστική κωμωδία, ένα «αντιδράμα» που πίσω από την ελαφρά μορφή του κρύβει σοβαρό προβληματισμό. Οι ρυθμοί είναι σωστοί, οι συναισθηματικοί τόνοι προσεγμένοι, τα χρώματα, ψυχρά - θερμά σε ισόρροπες δόσεις, το ύφος πάντα οικείο.
Οι τέσσερις ηθοποιοί φτιάχνουν ένα ομοιογενές σύνολο, κάθε ένας με τα δικά του εκφραστικά μέσα, που συνάδουν στο χτίσιμο μιας εντελούς θεατρικής παράστασης, με υλικό το γέλιο και τον προβληματισμό. Ο Βασίλης Βλάχος, ως πάσχων αιώνος σύζυγος, αφήνει ελεύθερο το πλούσιο κωμικό ταλέντο του, με ενέσεις αυτοσαρκασμού. Η Κάτια Σπερελάκη διαχειρίζεται άψογα τον ρόλο της πάσχουσας εμμονικής αιώνιας συζύγου, η Αλίκη Αβδελοπούλου δίνει με αφοπλιστική ειλικρίνεια τη μικροαστή ναρκισσευόμενη πάσχουσα σύζυγο, ο Κώστας Τσάχρας συνδυάζει θαυμαστά, με την ίδια πάσχουσα μπουφόνικη σοβαροφάνεια, το σοβαρό και το μπουφόνικο του συζυγικού του ρόλου.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Τόνιας Αβδελοπούλου είναι «ομιλούντα», η μουσική του Τάκη Μπαρμπέρη περισσότερο από ευχάριστη και οι φωτισμοί (Γιώργος Μπούχρας) επαγγελματικοί.
