"Υπάρχει μια τάση να μπουν στο περιθώριο οι εργαζόμενοι του ΕΜΣΤ, να παρακάμπτονται οι προβλεπόμενες διαδικασίες, όπως στην περίπτωση των εκτεταμένων αλλαγών που γίνονται αυτό το διάστημα στην έκθεση της μόνιμης συλλογής" λέει ο Κώστας Σβόλης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Την ώρα που στη δημόσια σφαίρα αλλά και στον Τύπο διατυπώνονται σοβαρά ερωτήματα για τη "απουσία" του ΕΜΣΤ από τον εικαστικό χάρτη της χώρας, οι εργαζόμενοί του καταγράφουν μια σειρά προβλήματα που αφορούν τόσο εργασιακά όσο και ευρύτερα προβλήματα λειτουργίας του Μουσείου.
Ο Κώστας Σβόλης δεν δηλώνει αισιόδοξος. "Θεωρούμε ότι το Μουσείο δεν είναι σε καλό δρόμο" λέει και εξηγεί όλα όσα απασχολούν σήμερα τους εργαζόμενους του Μουσείου: από τις συλλογικές συμβάσεις των εργαζομένων μέχρι τις ελλείψεις προσωπικού και από την εσωτερική λειτουργία του μουσείου, τις απευθείας αναθέσεις, μέχρι τη γενικότερη κυβερνητική πολιτική και την εφαρμογή της στο ΕΜΣΤ.
Επανέρχεστε με ακόμα μία καταγγελία. Αυτή τη φορά για την υπονόμευση, όπως υποστηρίζετε, της Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας και τις προσλήψεις προσωπικού. Τι συμβαίνει με τις συμβάσεις σας;
Έπειτα από μεγάλη προσπάθεια καταφέραμε να υπογραφεί Επιχειρησιακή ΣΣΕ το καλοκαίρι του 2021, ώστε να καλυφθεί το τεράστιο κενό των εργασιακών δικαιωμάτων που βιώνει η πλειονότητα των εργαζομένων στους Εποπτευόμενους Οργανισμούς του ΥΠΠΟΑ (ΝΠΙΔ).
Το τελευταίο διάστημα παρατηρούμε μια προσπάθεια της διοικητικής οικονομικής διευθύντριας του Μουσείου να θέσει υπό αμφισβήτηση τη ΣΣΕ στο ΕΜΣΤ, θεωρώντας ότι υπάρχουν ασάφειες στην απόφαση έγκρισης της σύμβασης από το υπουργείο Οικονομικών. Τα επιχειρήματά της δεν έχουν καμία βάση, καθώς ο νόμος 4484 του 2017 ορίζει σαφέστατα ότι το υπουργείο Οικονομικών εγκρίνει τα άρθρα που αφορούν μη μισθολογικές παροχές. Θεωρούμε τα επιχειρήματά της προσχηματικά, με στόχο να υπονομεύσει τα εργασιακά δικαιώματά μας.
Σε ό,τι αφορά το προσωπικό του Μουσείου, είναι επαρκές;
Δεν έχει γίνει καμία κίνηση από την παρούσα διεύθυνση του Μουσείου να καλυφθούν τα οργανικά κενά, που αγγίζουν 40% από τον Εσωτερικό Κανονισμό Λειτουργίας του Μουσείου. Ενώ προβλέπονται 88 εργαζόμενοι, το Μουσείο απασχολεί αυτή τη στιγμή μόνο 56. Από την άλλη, στον προϋπολογισμό του Μουσείου για το 2022 είχαν προβλεφθεί οι δαπάνες για την κάλυψη 13 οργανικών θέσεων μέσω της κινητικότητας.
Η διεύθυνση του ΕΜΣΤ δεν προχώρησε τη διαδικασία της ένταξης του Μουσείου στον φετινό κύκλο της κινητικότητας, με αποτέλεσμα την υποστελέχωσή του. Την ίδια ώρα ανατίθεται σε εργολαβικές εταιρείες να καλύψουν με ενοικίαση εργαζομένων βασικές ανάγκες του Μουσείου. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ανάθεση σε ιδιωτική εταιρεία να καλύψει για τέσσερις μήνες τρεις θέσεις εργασίες στα εκδοτήρια και το πωλητήριο, με συνολικό κόστος 29.950 ευρώ, κόστος πολύ μεγαλύτερο απ' ό,τι αν ήταν υπάλληλοι του Μουσείου.
Αυτή η έλλειψη προσωπικού παρεμποδίζει τη λειτουργία του Μουσείου;
Η αναγκαιότητα για μόνιμο προσωπικό, το οποίο θα γνωρίζει τις ανάγκες του Μουσείου και θα αξιοποιεί την εμπειρία του, είναι σημαντικό βήμα για την πλήρη λειτουργία του. Στην πραγματικότητα, για να καλυφθεί αυτή η λειτουργία θα πρέπει οι οργανικές θέσεις που προβλέπονται να αυξηθούν από 88 σε 154, ώστε να πούμε ότι θα υπάρχει μια σχετικά ικανοποιητική κάλυψη σε προσωπικό. Τα μεγαλύτερα κενά καταγράφονται στη φύλαξη και την καθαριότητα, ωστόσο όλα τα τμήματα έχουν σημαντικά κενά.
Όλα αυτά αφορούν την εσωτερική λειτουργία του Μουσείου, όμως ο κόσμος αναρωτιέται πού είναι το ίδιο το Μουσείο, τώρα που πλέον έχει και καλλιτεχνική διεύθυνση και τις πόρτες ανοιχτές μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων λόγω της πανδημίας.
Η ιστορία του ΕΜΣΤ ξεκινάει το 2000 και, παρά τις περιπέτειες σε σχέση με τη στέγασή του, όλα αυτά τα χρόνια έχει παράξει σημαντικό έργο. Με τη δημιουργία μιας σημαντικής συλλογής, με την εκθεσιακή του δραστηριότητα στο εσωτερικό και το εξωτερικό, με τις δράσεις του, με τα εκπαιδευτικά του προγράμματα αλλά και με τα προγράμματα του που απευθύνονται σε ειδικά κοινά, όπως μετανάστες, πρόσφυγες κ.λπ. Υπήρξε μια προσπάθεια τόσο από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ όσο και από την τωρινή διεύθυνση να απαξιωθεί η μέχρι τώρα ιστορία και προσφορά του ΕΜΣΤ. Μία από τις κακοδαιμονίες του Μουσείου είναι ότι κάθε φορά που αλλάζει η διεύθυνση, ο/η εκάστοτε νέος/α διευθυντής/τρια δεν βλέπει το έργο του ως συνέχεια και τομή στην ιστορία του ΕΜΣΤ.
Είναι αλήθεια ότι χρειάστηκαν να περάσουν οκτώ μήνες από τον ορισμό της νέας καλλιτεχνικής διευθύντριας, τον περασμένο Ιούλιο, μέχρι να ανακοινωθεί η συνέντευξη τύπου στις 5 Απριλίου, όπου θα μάθουμε τόσο οι δημοσιογράφοι όσο και οι εργαζόμενοι του ΕΜΣΤ το καλλιτεχνικό πρόγραμμα και τις μελλοντικές εκθέσεις του Μουσείου. Όλο αυτό το διάστημα από τη μεριά της διεύθυνσης δεν είδαμε καμία προσπάθεια να τονωθεί το κλίμα συνεργασίας με τους εργαζόμενους του Μουσείου και να αξιοποιηθεί η εμπειρία και οι γνώσεις τους για τη χάραξη μια πολυδιάστατη και εξωστρεφή δραστηριότητα. Αντίθετα, διαπιστώσαμε ότι πάλι η διεύθυνση του ΕΜΣΤ περιστρέφεται και αναλώνεται σε θέματα που αφορούν τις κτηριακές του εγκαταστάσεις, αντιμετωπίζοντας το Μουσείο ως κέλυφος και ως έναν ζωντανό πολιτιστικό οργανισμό. Κινδυνεύοντας για ακόμα μία φορά να μπούμε σε ένα ατέρμονο ράβε-ξήλωνε.
Πού το αποδίδετε; Διότι η κ. Γρέγου διαθέτει πλούσια εμπειρία και έργο αναγνωρισμένο εντός και εκτός Ελλάδας
Δεν μπορεί κανείς να αμφισβητήσει την επιστημονική και γενικότερη επάρκεια της Κ. Γρέγου. Νομίζουμε ότι το πρόβλημα εντοπίζεται στην εναρμόνιση της πολιτικής του Μουσείου με συνολικότερες κυβερνητικές πολιτικές για τον πολιτισμό. Πολιτικές που αμφισβητούν τον δημόσιο χαρακτήρα του Μουσείου και οι οποίες είχαν γίνει εμφανείς πριν ακόμα η Κ. Γρέγου αναλάβει τη διεύθυνση του ΕΜΣΤ. Το καλοκαίρι του 2020 το Δ.Σ. του ΕΜΣΤ ανέθεσε στην Κ. Γρέγου την εκπόνηση της μελέτης "ΕΜΣΤ 2020-2021, ένας οδικός χάρτης για το μέλλον", την οποία πλήρωσε η ΑΜΚΕ "Ομάδα Δράσης για το ΕΜΣΤ". Η μελέτη αυτή ήρθε στα χέρια του σωματείου έναν χρόνο μετά, μέσω του Εικαστικού Επιμελητηρίου, καθώς, παρά τα αιτήματα μας προς το Δ.Σ. του ΕΜΣΤ και το υπουργείο, δεν μας τα κοινοποιούσαν. Εκεί διαπιστώσαμε μια σειρά από προτάσεις που αμφισβητούσαν το δημόσιο χαρακτήρα του Μουσείου.
Για παράδειγμα, στη μελέτη προβλεπόταν ο αποκλεισμός εκπροσώπων συλλογικών οργάνων, καλλιτεχνών, επιμελητών κ.ά. από το Δ.Σ. του ΕΜΣΤ, η υπερτροφία του ρόλου του καλλιτεχνικού διευθυντή και ο υποβιβασμός του Δ.Σ. σε εποπτικό μηχανισμό, η εξαίρεση του Μουσείου από νομικό δημοσιονομικό πλαίσιο που διέπει τους φορείς του Δημοσίου, καθώς και η εξαίρεσή των νέων προσλήψεων από τις διαδικασίες που διέπουν τους δημόσιους φορείς, όπως το ΑΣΕΠ, ή την αναγνώριση των πτυχίων από τον ΔΟΑΤΑΠ. Όλα αυτά δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο η αξιοκρατία και η διαφάνεια τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Οι προτάσεις της έκθεσης υλοποιήθηκαν μετά την ανάληψη των καθηκόντων της κ. Γρέγου;
Έως έναν βαθμό η κυβέρνηση προχώρησε στην υλοποίησή τους καταθέτοντας μία τροπολογία στις 28 Ιουνίου 2021 και ψηφίζοντάς την επόμενη ημέρα, και χωρίς να έχει προηγηθεί καμία διαβούλευση η οποία προέβλεπε την αναβάθμιση του ρόλου του καλλιτεχνικού διευθυντή έναντι του Δ.Σ. του Μουσείου αλλά και του διοικητικού-οικονομικού διευθυντή. Ταυτόχρονα προέβλεπε τον διορισμό τεσσάρων συμβούλων του καλλιτεχνικού διευθυντή, χωρίς όμως να ορίζει τα τυπικά και ουσιαστικά τους προσόντα. Αναρωτιόμαστε, σε ένα μουσείο που διαθέτει επαρκές και έμπειρο ειδικό επιστημονικό προσωπικό σε τι αποσκοπεί ο διορισμός όχι ενός, ούτε δύο αλλά τεσσάρων συμβούλων.
Παρόμοια ερωτήματα εγείρονται σε σχέση με τη διαδικασία επιλογής και της διοικητικής-οικονομικής διευθύντριας, αφού τα απαιτούμενα προσόντα αναπροσαρμόστηκαν με δύο διαφορετικές αλλαγές στη νομοθεσία και εξειδικεύτηκαν ακόμα περισσότερο στην πρόσκληση ενδιαφέροντος, δημιουργώντας σοβαρές υποψίες για φωτογραφική περιγραφή. Τέλος, δυστυχώς, και το ΕΜΣΤ εναρμονίζεται με τη γενικότερη κυβερνητική πολιτική των απευθείας αναθέσεων.
Όλα αυτά τι αντίκτυπο έχουν στο Μουσείο;
Θεωρούμε ότι το Μουσείο δεν είναι σε καλό δρόμο. Περιμένουμε κι εμείς να δούμε τι θα ανακοινώσει η καλλιτεχνική διευθύντρια, όμως τα δείγματα γραφής που έχουμε μέχρι τώρα δεν μας κάνουν αισιόδοξους. Υπάρχει μια τάση να μπουν στο περιθώριο οι εργαζόμενοι του ΕΜΣΤ, να παρακάμπτονται οι προβλεπόμενες διαδικασίες, όπως στην περίπτωση των εκτεταμένων αλλαγών που γίνονται αυτό το διάστημα στην έκθεση της μόνιμης συλλογής. Αντίστοιχα, στο επίπεδο της διαχείρισης διατίθενται σημαντικά ποσά με διαδικασίες απευθείας αναθέσεων και χωρίς πραγματικά να έχει αξιολογηθεί η σκοπιμότητα των συγκεκριμένων αναθέσεων. Οι εργαζόμενοι και το Σωματείο δεν έχουμε στιγμή σταματήσει να δίνουμε τις μάχες μας για ένα Μουσείο ανοιχτό στην κοινωνία, υπερασπιζόμενοι τον δημόσιο χαρακτήρα, τους καταστατικούς σκοπούς του και τη διαφάνεια στη λειτουργία του.
Έχουν γίνει προσπάθειες, μέσα σ' ένα κλίμα καλής συνεργασίας, να συζητηθούν τα παραπάνω ζητήματα με τη διοίκηση και την διεύθυνση του Μουσείου;
Από τη μεριά του Σωματείου επιδιώκουμε σταθερά τον διάλογο. Μετά από προσκλήσεις μας πραγματοποιήθηκαν συναντήσεις με τις διευθύντριες και το Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου, αλλά φύγαμε με την αίσθηση ότι η συζήτηση ήταν προσχηματική, δεν μας δόθηκε καμία ουσιαστική απάντηση στα θέματα που έχουμε θέσει.
