Στα μισά του 19ου αιώνα είχε ξεσπάσει στην Ελλάδα σφοδρή διαμάχη σχετικά με τα δραματουργικά πρότυπα που έπρεπε να ακολουθήσει το νεοελληνικό θέατρο στα πρώτα βήματά του. Ορισμένοι πρότειναν την αρχαιοελληνική τραγωδία, κάποιοι τον Σαίξπηρ, άλλοι το κλασικό γαλλικό έργο και άλλοι το γερμανικό ρομαντικό δράμα.
Μόνος εναντίον όλων, σαν αληθινός Δον Κιχώτης του καιρού του, στάθηκε ο Δημήτριος Βερναρδάκης. Ένας άνθρωπος «δύσκολος», άφιλος, μοναχικός, αλλά ικανότατος φιλόλογος, ακούραστος εκδότης έργων της αρχαιοελληνικής γραμματείας, κάτοχος δεινός των κλασικών ισπανικών γραμμάτων και ποιητής έμμετρων ρομαντικών δραμάτων σε «κρυστάλλινη» καθαρεύουσα, με εμφανή την επιρροή του Λόπε Ντε Βέγκα. Άνθρωπος που έβλεπε μακριά, θέλησε να στρέψει την προσοχή των Ελλήνων στο θέατρο του ισπανικού «Χρυσού Αιώνα», περιφρονημένο έως τότε από τις κυρίαρχες εθνικές κουλτούρες της Ευρώπης, σαν «παιδί ενός κατώτερου Θεού». Ο ρομαντισμός του, με την καλή έννοια του όρου, τον οδήγησε να παραλληλίσει τους χαμένους για την Ευρώπη μέσους ελληνικούς χρόνους (το Βυζάντιο) και την ως εκ τούτου «χαμένη τιμή» των Ελλήνων με το χαμένο ένδοξο ιπποτικό παρελθόν της Ισπανίας. Αναζητώντας εκεί τον δρόμο για τη γνήσια ανάσταση του ελληνικού θεάτρου και του ελληνικού έθνους συγχρόνως! Γράφει, ανάμεσα σε άλλα, στον μακροσκελέστατο πρόλογο των δραμάτων του, που εκδόθηκαν το 1858 (διατηρώ τη γλώσσα του πρωτοτύπου):
«Το μόνον μεταξύ των λεγομένων Ρωμανικών Εθνών όπερ κέκτηται δραματικήν φιλολογίαν γνησίαν, είναι οι Ισπανοί. Η ποίησις αυτών είναι πιστόν απόμαγμα του εθνικού χαρακτήρος, και ουδέν ίσως ετέρου έθνους δράμα φέρει ούτως βαθείαν, ανεξίτηλον και απαραγνώριστον την σφραγίδα του ιπποτικού Μεσαίωνος. Η ιπποσύνη, υπό την καλλίστην, την ρωμαντικοτάτην αυτής μορφήν, είναι βλάστημα της ωραίας εκείνης χώρας ήτις φθίνει μεν και μαραίνεται σήμερον αλλ’ ήτις ήκμαζεν άλλοτε και ήνθει εις δύναμιν και δόξαν. Πρώτην φοράν επί της ωραίας εκείνης χερσονήσου εις ιερόν συζευχθείσαι σύμβολον η πατρίς και η πίστις εκίνησαν τους Ισπανούς κατ’ αυτών εκείνων των εχθρών της πίστεως και της πατρίδος, καθ’ ων, πολλούς χρόνους έπειτα, εκίνησε τους πατέρας ημών το αυτόν ιερόν σύμβολον (...) Πατρίς και πίστις, έρως και τιμή, ιδού τα ελατήρια των πράξεων του Ισπανού ιππότου. Αι ιδέαι αύται συναποτελούσιν την αρχήν και την βάσιν της ισπανικής ποιήσεως καθόλου, και του δράματος ιδίως, όπερ εκπροσωπούσι μάλιστα οι μέγιστοι ποιηταί Λόπε Δε Βέγα και Πέτρος Καλδερόν Δε Λα Μπάρκα (...) Ταύτα λέγοντες, δεν ισχυριζόμεθα ότι ο Έλλην είναι ανίκανος να εννοήσει το καλόν ποίημα ούτινος η ύλη παρελήφθη εξ ιστορίας ξένης. Αλλ’ εννοούμεν μόνον ότι το θέατρον παρ’ ημίν, ως από τούδε δύναται τις να είπη, έσεται κατά την ύλην και κατά την υπόθεσιν αυτού, αμιγώς εθνικόν».
Αυτά υπέβαλε στον Δημήτριο Βερναρδάκη ο φλογερός έρως του για την κλασική ισπανική ποίηση και το δράμα. Απευθύνει στους Έλληνες ποιητές έκκληση για τη δημιουργία μιας εθνικής, γνήσιας δηλαδή δραματουργίας πάνω στο ισπανικό πρότυπο. Αλλά θα πρέπει να συνεχίσουμε με ένα δεύτερο σημείωμα.
