Δεν θέλω να κρίνω μια ταινία που δεν έχω δει, για την οποία όμως έχω ακούσει πολλά από φίλους και από ειδικούς του σινεμά, καθώς όμως παρακολουθώ τον δημόσιο διάλογο, που επικεντρώνεται κυρίως στην ύπαρξη ή μη του καλού Αυστριακού ναζί, δεν μπορώ να μην αναρωτηθώ πού τελειώνει η μυθοπλασία και πού αρχίζει η ιστορική αλήθεια. Ποιο νήμα ενώνει την ελευθερία της τέχνης με το ιστορικό τεκμήριο. Δεν μπορώ όμως να μην σταθώ και στον τίτλο της ταινίας, που παραπέμπει ευθέως στην Ιστορία. Και η Ιστορία έχει αποφανθεί για το έγκλημα" λέει η Μαρία Κανελλοπούλου, γνωστή ηθοποιός και πρώην βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ, μια γυναίκα που μεγάλωσε στα Καλάβρυτα κουβαλώντας ως μνήμη, ως αφήγηση ως ζώσα ιστορία τη σφαγή της πόλης της τον Δεκέμβριο του 1943 από τους ναζί.
Ιστορική μνήμη και επιζήσαντες
Η Μαρία Κανελλοπούλου καταθέτει τη δική της μνήμη σήμερα που η ταινία "Καλάβρυτα 1943" του Νικόλα Δημητρόπουλου αρχίζει να προβάλλεται στις αίθουσες, στον απόηχο της δημόσιας συζήτησης και των αντιδράσεων που έχει προκαλέσει η ταινία καθώς παρουσιάζει τον "καλό" Αυστριακό ναζί να σώζει τα γυναικόπαιδα από το σχολείο του χωριού τη μέρα του ολοκαυτώματος.
"Δεν θέλω να σταθώ στην Ιστορία, γιατί έχουν αποφανθεί οι ειδικοί. Υπάρχουν άπειρες σελίδες ιστορικών ντοκουμέντων, υπάρχει η ιστοριογραφία, υπάρχουν μαρτυρίες από επιζήσαντες. Υπάρχει όμως και η μνήμη μας. Και εγώ μόνο αυτή μπορώ να καταθέσω" λέει.
"Θυμάμαι σαν τώρα τη δασκάλα μας, κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας μιας γιορτής στο σχολείο μας, που τώρα έχει μετατραπεί στο Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος, να λέει τη φράση 'κανένας Αυστριακός δεν μας έσωσε, μόνες μας σωθήκαμε'. Η δασκάλα μας ήταν η αείμνηστη Αγλαΐα Κόντη, η οποία την αποφράδα εκείνη μέρα, 13 Δεκεμβρίου 1943, έσπασε με τα χέρια της το μεγάλο παράθυρο του σχολείου, πήδηξε από κει στην αυλή σπάζοντας το πόδι της και ανοίγοντας δρόμο και στις υπόλοιπες γυναίκες και στα παιδιά τους προς τη σωτηρία. Αυτό το μέρος της Ιστορίας δεν αμφισβητήθηκε ποτέ από καμιά και από κανέναν. Η ύπαρξη ενός Αυστριακού φρουρού που άνοιξε την πόρτα του σχολείου κυκλοφορούσε πάρα πολύ τα πρώτα χρόνια, χωρίς ποτέ να επιβεβαιωθεί από καμιά από τις γυναίκες που βρέθηκαν στο σχολείο" θυμάται η Μαρία Κανελλοπούλου.
Και επιμένει. "Αυτή είναι η δική μου απάντηση στη δημόσια συζήτηση που έχει ανοίξει για το αν πράγματι υπήρξε ο 'καλός' Αυστριακός ναζί που έσωσε τα γυναικόπαιδα από την πρόθεση των Γερμανών να ολοκληρώσουν το έγκλημά τους βάζοντας φωτιά στο σχολείο".
Καλά οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης
Το Ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων έχει σημαδέψει βαθιά τη ζωή της Μαρίας Κανελλοπούλου, ωστόσο επιμένει διαρκώς μαζί με τις διηγήσεις όσων έζησαν τη ναζιστική φρικαλεότητα να επικεντρώνει στα ιστορικά τεκμήρια. "Πάντα η Ιστορία έχει καλούς και κακούς. Στο όνομα όμως μιας υποθετικής ή και πραγματικής συμφιλίωσης δεν μπορούμε να θυσιάζουμε την ιστορική αλήθεια" λέει. "Η Σφαγή των Καλαβρύτων τον Δεκέμβρη του 1943 είναι ολοκαύτωμα, είναι ένα ειδεχθές έγκλημα εκ προμελέτης που διαπράχτηκε από τον τακτικό γερμανικό στρατό, από τον μέσο Γερμανό στρατιώτη δηλαδή, και όχι από τις επίλεκτες φανατικές φασιστικές δυνάμεις των Ες-Ες. Είναι ένα καλά οργανωμένο σχέδιο εξόντωσης, σύμφωνα και με τα αρχεία της Βέρμαχτ, αθώου, άοπλου, άμαχου πληθυσμού, ανήλικων παιδιών, ανήμπορων γερόντων, ανυπεράσπιστων γυναικών. Είναι ένα σχέδιο που οργανωνόταν μήνες πριν εκτελεστεί" υπογραμμίζει.
Παράλληλα, επισημαίνει και εκείνα που επίσης δεν πρέπει να ξεχνιούνται. "Οι τελικοί νικητές του πολέμου", λέει, "δεν δίστασαν, πάνω στο ζεστό ακόμα αίμα, να κατασκευάσουν ενόχους, να αναζητήσουν 'ευθύνες' στην Αντίσταση, τους κομμουνιστές και το ΕΑΜ ΕΛΑΣ επινοώντας ελαφρυντικά για τους ναζί".
"Σήμερα, αυτή την πολύ δύσκολη εποχή, που μέσα σε όλα κάποιοι επιχειρούν να ξαναγράψουν την Ιστορία, για μένα δεν έχει τόση σημασία αν υπήρξε ή δεν υπήρξε ένας καλός ναζί. Σημασία έχει και τώρα, και πάντα να μην ξεχαστεί όχι μόνο το καλαβρυτινό ολοκαύτωμα, αλλά ο φασιστικός όλεθρος που βύθισε τον ανθρώπινο πολιτισμό στο σκοτάδι" καταλήγει η Μαρία Κανελλοπούλου καταθέτοντας τις απαραίτητες υπομνήσεις για την αποψινή κινηματογραφική έξοδο σε μία από τις αίθουσες όπου προβάλλεται η επίμαχη ταινία.
