Live τώρα    
17°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
17 °C
14.5°C18.7°C
2 BF 61%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.4°C18.0°C
1 BF 66%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
13.7°C16.0°C
2 BF 65%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
14.3°C18.0°C
0 BF 57%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
15.7°C15.7°C
1 BF 69%
Δημήτρης Γκιούλος / Η ποίηση φέρει το αίτημα για μια καλύτερη ζωή απ' αυτή που μας ετοιμάζουν
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Δημήτρης Γκιούλος / Η ποίηση φέρει το αίτημα για μια καλύτερη ζωή απ' αυτή που μας ετοιμάζουν

Δημήτρης Γκιούλος, συγγραφέας-ποιητής

Όταν τα κυριακάτικα τραπέζια γίνονται ποίηση, οι στίχοι εγκιβωτίζουν τον χρόνο και τον χώρο, τη μνήμη, τη συνθήκη των ημερών. Από τον Εμφύλιο μέχρι την πανδημία κι από την αγριότητα της επαρχίας και του άστεως μέχρι τη σκληρότητα της απώλειας, ο Δημήτρης Γκιούλος στα «Αστικά δύστυχα», που μόλις κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις Θίνες, κάθε άλλο παρά δυστυχισμένα, πεσιμιστικά ποιήματα παραδίδει. Σ’ αυτή την πρώτη του ποιητική συλλογή, έχοντας στις αποσκευές του ένα γόνιμο πέρασμα από τη διηγηματογραφία αλλά και την εμπειρία της συνσυγγραφής, παραδίδει μια ποίηση δυναμική. Ο στίχος γίνεται τομή, συμπυκνώνοντας τον ποιητικό τρόπο με την κοινωνική συνθήκη.  Άλλωστε, για τον ίδιο, βασική λειτουργία της ποίησης είναι «ο μετασχηματισμός του προσωπικού σε συλλογικό».

Γράφεται με πρόθεση ή με προϋπόθεση ένα ποίημα;

Θεωρώ απαραίτητο να υπάρχει η προϋπόθεση του βιώματος, αλλά από κει και πέρα αυτό που κάνει το βίωμα τέχνη είναι ο μετασχηματισμός του σε κάτι άλλο, ει δυνατόν πανανθρώπινο. Νομίζω ότι αυτό είναι η βάση της ποίησης, ο μετασχηματισμός του προσωπικού σε συλλογικό.

Ποια προϋπόθεση γέννησε τα «Αστικά δύστυχα»;

Τα «Αστικά δύστυχα» περιστρέφονται γύρω από τη σχέση με τον χώρο και τον χρόνο. Βάση τους είναι τρία κυριακάτικα οικογενειακά τραπέζια. Συνομιλούν με το ανοιχτό τραύμα του Εμφυλίου, την αγριότητα της επαρχίας, αλλά και το άστυ που σφίγγει καθημερινά σαν μέγγενη τον λαιμό μας. Στο δεύτερο μισό τους έρχονται αντιμέτωπα και με την προσωπική ανθρώπινη απώλεια, αυτή της μητέρας. Παρ’ όλα αυτά, δεν αποπνέουν πεσιμισμό αυτά τα δύστυχα, ίσα - ίσα.

Η δυστυχία κυριαρχεί στην πρωτόγνωρη περίοδο που ζούμε;

Ναι, είναι εμφανής σε οποιαδήποτε μορφή της γύρω μας. Είτε ως ματαίωση προσδοκιών, είτε ως απόγνωση, είτε ως μοναξιά που διατρέχει το παρελθόν ζει το παρόν, ενώ αγωνιά για το μέλλον.

Ποιες είναι οι δικές σου μεγάλες αγωνίες για το μέλλον;

Με απασχολεί το γεγονός ότι η βιολογική μου γενιά έχει βιώσει μια κρίση η οποία διαρκεί τουλάχιστον δώδεκα χρόνια και στην οποία δεν καταφέραμε να δώσουμε τις κατάλληλες συλλογικές απαντήσεις. Η κρίση αυτή τη στιγμή μετασχηματίζεται σε κάτι πιο σκοτεινό και βίαιο, μια και με πρόφαση την πανδημία έχουμε μπει σε έναν ακόμα πιο άγριο μετασχηματισμό του καπιταλισμού, στον οποίο διαπραγματευόμαστε βασικά εργασιακά, αλλά και ανθρώπινα δικαιώματα. Ειδικότερα στη χώρα μας, τα μέτρα που λαμβάνονται με πρόφαση την πανδημία στη μεγάλη τους πλειονότητα δεν έχουν υγειονομικό πρόσημο, αλλά ξεκάθαρα έχουν πολιτική στόχευση. Με απασχολεί να ζήσουμε και όχι απλώς να επιβιώνουμε ώς να πεθάνουμε.

Πού πιστεύεις ότι στοχεύει κυρίως αυτός ο μετασχηματισμός;

Στη δημιουργία του ανθρώπου εργαζόμενου - καταναλωτή, στον οποίο θα εξασφαλίζονται τα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωση είτε μέσω εργασίας είτε μέσω πενιχρών επιδομάτων, αλλά για να συμβεί αυτό, θα πρέπει να θυσιάσει οποιαδήποτε κριτική σκέψη και οποιαδήποτε πολιτική ή κοινωνική ανησυχία.

Σ’ αυτή τη συνθήκη πώς εμπλέκεται η ποίηση;

Ο ποιητής είναι κομμάτι της κοινωνίας, ζει και εργάζεται μέσα σ’ αυτή, οπότε έχει τις ίδιες ανησυχίες που έχουν οι περισσότεροι απ’ όσους διαθέτουν ανησυχίες. Από κει και πέρα, η ποίηση, όπως και όλες οι τέχνες, στο κεφάλι μου χωρίζεται σ’ αυτή που καταφάσκει στην εκάστοτε εξουσία και σ’ αυτή που ασκεί κριτική μιλώντας για τις αγωνίες του παρόντος αλλά και για κάποιο πιθανό καλύτερο μέλλον.

Είσαι θυμωμένος ή απογοητευμένος αυτή την πρωτόγνωρη περίοδο που ζούμε;

Μου γεννιέται θυμός ο οποίος κάθε μέρα αυξάνεται. Υπάρχει σίγουρα μια απογοήτευση από το γεγονός ότι δεν έχουμε καταφέρει συλλογικά να βρούμε πειστικές για όλους απαντήσεις τόσο ως προς το κομμάτι της διαχείρισης της πανδημίας όσο και ως προς το να βρούμε μια εναλλακτική, πειστική απάντηση σ’ αυτόν τον άγριο νεοφιλευλευθερισμό. Παρ’ όλα αυτά, σίγουρα εξακολουθεί και υπάρχει ελπίδα, την οποία ευτυχώς βρίσκουμε σε μικρότερα ή και μεγαλύτερα γεγονότα, όπως και σε ανθρώπους γύρω μας. Ας πούμε, η μέρα της απόφασης του Εφετείου για τη δίκη της Χρυσής Αυγής είναι μια ελπιδοφόρα στιγμή για τώρα και για το μέλλον.

Θεωρείς ότι ξεμπερδέψαμε με τον νεοναζισμό;

Θεσμικά ναι, αλλά μέσα στην κοινωνία, δυστυχώς, το ακροδεξιό αφήγημα εξακολουθεί να υπάρχει, ακόμα κι αν αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει επίσημα πολιτικό κόμμα στη Βουλή που να το στεγάζει. Η επίθεση προχθές στη δομή ανηλίκων προσφύγων στο Ωραιόκαστρο, οι επιθέσεις στο Καρά Τεπέ, η δολοφονία του Ζακ / της Zackie oh και όσα κατά καιρούς παρακολουθούμε να γίνονται στην ελληνική επικράτεια είναι χαρακτηριστικά παραδείγματα ότι ο φασισμός της καθημερινότητας δεν έχει νικηθεί.

Ως δημιουργός αισθάνεσαι να υφίστασαι αυτή την κακοποίηση της καθημερινότητας;

Τα τελευταία χρόνια, αλλά ακόμα πιο έντονα την τελευταία περίοδο της πανδημίας, νιώθω πως ο πολιτισμός στη χώρα βάλλεται πανταχόθεν. Παρά την αξιέπαινη προσπάθεια των συνδικαλιστικών σωματείων και του κινήματος Support Art Workers για τη διεκδίκηση της αξιοπρέπειας όσων δημιουργούν και εργάζονται στον πολιτισμό, η απάντηση της κυβέρνησης μοιάζει περισσότερο με κοροϊδία, παρά με κοινωνική πολιτική. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες δεν γνωρίζουν ούτε πώς, ούτε πότε, ούτε υπό ποιες προϋποθέσεις θα εργαστούν ξανά. Το μοναδικό καλλιτεχνικό παραγόμενο προϊόν τους τελευταίους μήνες προέρχεται από τα ιδρύματα πολιτισμού υπό τη μορφή δωρεάν παραστάσεων κυρίως στο Διαδίκτυο. Η πρακτική αυτή των ιδρυμάτων υπήρχε τα τελευταία χρόνια, αλλά αυτή τη στιγμή, που το κράτος απουσιάζει παντελώς από τη στήριξη του πολιτισμού, τα ιδρύματα μοιάζουν να έχουν την ηγεμονία και φαίνεται πως σύντομα, με τις ευλογίες του ίδιου του κράτους, θα το υποκαταστήσουν. Αυτό όμως, μια και τα ιδρύματα παραμένουν ιδιωτικά, ενέχει πάμπολλους κινδύνους για την ελευθερία της έκφρασης των καλλιτεχνών αλλά και για την επιβίωσή τους.

Οι συγγραφείς, οι ποιητές ωστόσο αυτή την περίοδο, σε αντίθεση με δημιουργούς άλλων τεχνών, μένετε βουβοί. Γιατί;

Γιατί υπάρχουν ποιητές και συγγραφείς που συμπορεύονται με την εξουσία και άρα ποτέ δεν θα της ασκούσαν κριτική, ενώ από την άλλη όσοι θα τοποθετούνταν σε μια υποθετική αντίπερα όχθη βλέπουν τη γραφή είτε σαν πάρεργο, συμπληρωματικό του ακαδημαϊκού τους έργου, είτε από μια λούμπεν σκοπιά, η οποία οδηγεί περισσότερο σε ομφαλοσκόπηση, παρά σε οποιαδήποτε κριτική στην εξουσία. Πρέπει οι ίδιοι οι μετέχοντες της γραφής να αποφασίσουν να αντιμετωπίσουν τη γραφή όπως της αξίζει. Ως μια τέχνη από την οποία θα μπορούσαν να βιοπορίζονται έτσι ώστε να έχουν απαιτήσεις από αυτή, αλλά να ασκούν και κριτική μέσω αυτής. Με άλλα λόγια, οι ίδιοι οι συγγραφείς και οι ποιητές πρέπει να σταματήσουμε να βλέπουμε τη γραφή ως χόμπι.

Εσύ βιοπορίζεσαι από τη γραφή;

Εργάζομαι ως μεταφραστής, αλλά στο παρελθόν έχω δουλέψει σε διάφορες δουλειές, από υπάλληλος σε βιβλιοπωλείο μέχρι καθηγητής ιδιαίτερων και τηλεφωνητής. Οπότε, αν με ρωτάς, ναι, θα ήθελα να βιοπορίζομαι πλήρως από το γράψιμο και τη μετάφραση.

Ποίηση ή πεζό;

Ξεκίνησα με πεζό, με τρεις συλλογές διηγημάτων από τις εκδόσεις Χαραμάδα. Ακολούθησε ο ποιητικός διάλογος «Αντάρτικο 2» με τον Κωνσταντίνο Παπαπρίλη-Πανάτσα (εκδ. Κουρσάλ) και εδώ και λίγες μέρες τα «Αστικά Δύστυχα» (εκδ. Θίνες), που είναι η πρώτη μου προσωπική, ποιητική συλλογή. Σ’ αυτή τη φάση της ζωής μου η ποίηση μπορεί να εκφράσει πιο εύστοχα τις ανησυχίες μου. Η ανάγκη να είμαι ακριβής με τις λέξεις νομίζω πως καλύπτεται περισσότερο με την ποίηση, ενώ και σαν μορφή φέρει πάνω της πολύ πιο έντονο το αποτύπωμα του αιτήματος για μια άλλη, καλύτερη ζωή από αυτή που μας ετοιμάζουν.

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL