Η πρώτη συλλογή αφηγημάτων του Θάνου Κάππα κυκλοφόρησε το 2015 με τον τίτλο «Πικρούτσικα πικρούτσικα», μια άτυπη αποσπασματική αυτοβιογραφία αποτελούμενη από μικρά έως πολύ μικρά κείμενα, με κύριο χαρακτηριστικό την ποιητική πυκνότητα, το χιούμορ και τον στοχασμό.
Στο «Πώς πάνε τα πράγματα», ο συγγραφέας στρέφεται στο «άνοιγμα» της αφήγησης σε μεγαλύτερη έκταση, γράφοντας εφτά διηγήματα σε φόντο καλοκαιρινό, για ανθρώπους εύθραυστους και ραγισμένους, για ανθρώπους που -με μοναδική εξαίρεση το τελευταίο διήγημα- στέκονται σ' εκείνο το μεσοδιάστημα ανάμεσα στη νεότητα και το γήρας, αναπολώντας όσα χάθηκαν διά παντός, εντελώς απροετοίμαστοι για την καθημερινότητα του παρόντος, ανήμποροι να νοηματοδοτήσουν το σήμερα από την αρχή. Διαβάζοντάς τον μου έρχονταν διαρκώς στο μυαλό οι σπουδαίοι στίχοι της Έμιλι Ντίκινσον: "Σε μια στιγμή κανείς δε χάθηκε / Αργά γλιστράς - στη Συντριβή".
Οι ήρωες του Κάππα είναι συντετριμμένοι γιατί υφίστανται τις συνέπειες ενός αργού, διαβρωτικού, αμείλικτου, αναπότρεπτου χρόνου που συμπαρασύρει μαζί του αλλοτινούς, υπαρκτούς ή φανταστικούς, θριάμβους. Συμπαρασύρει μαζί του τον έρωτα, την ομορφιά, όλα όσα υπόσχονταν ένα λαμπερό μέλλον το οποίο έχει ήδη παρέλθει, αφήνοντας πίσω του μια νοσταλγική νότα κι ένα παρόν που έχει χάσει τους χυμούς του, που στο κατοπινό μέλλον δεν θα έχει να προσφέρει χρωματιστές και ηλιόλουστες αναμνήσεις. Ακόμη και η χαλαρότητα της ερώτησης του τίτλου «Πώς πάνε τα πράγματα» επιδέχεται πολλές απαντήσεις, μέσα στις οποίες ίσως να δεσπόζει κάποια για την αδιάλλακτη μετριότητα του παρόντος.
Η συντριβή των ηρώων μοιάζει πιο πολύ διαπίστωση, δεν κραυγάζει, δεν απαιτεί κάτι, δεν κάνει βαρύγδουπες δηλώσεις, πορεύεται φορώντας τη μελαγχολία κατάσαρκα, με μοναδικό της όπλο την ενδοσκόπηση, την παρατήρηση του εαυτού και του Άλλου. Άλλωστε, κάπου στο βάθος είναι πάντα ο Άλλος που αναζητάμε. Όσο κι αν οι σχέσεις είναι ανέφικτες, όσο κι αν η ευτυχία είναι στιγμιαία -πάντως υπάρχει- και υφίσταται σε επίπεδο διάρκειας πιο πολύ ως ανάμνηση του παρελθόντος, εντέλει «ο άνθρωπος είναι πάντα το δώρο».
Οι ήρωες του Κάππα κινούνται μουδιασμένοι μέσα σ’ ένα υπαρξιακό αδιέξοδο, τόσο όμοιοι μεταξύ τους όσο και ανόμοιοι, οι αφηγηματικές φωνές, πρωτοπρόσωπες όλες, εναλλάσσονται -η ταύτισή του με τις γυναικείες αφηγηματικές φωνές είναι εντυπωσιακή, πράγμα καθόλου αυτονόητο όσο κι αν είναι ίδιον των καλών συγγραφέων-, όσο κι αν το θέλουν κάποιες φορές «δεν μπορούν να επέμβουν στην εικόνα τους, να σκηνοθετήσουν έστω έναν ελάχιστα γοητευτικό εαυτό». Με τις ρωγμές τους σε κοινή θέα πορεύονται. Και είναι ακριβώς αυτές οι ρωγμές που τους κάνουν τόσο γοητευτικούς. Η σαγήνη είναι συνυφασμένη με την ήττα τους. Ίσως γιατί την κουβαλάνε με μια αιθέρια αφτιασίδωτη αξιοπρέπεια. Όπως αφτιασίδωτη είναι και η γραφή του Κάππα. Τα συναισθήματα, ταύτιση και συγκίνηση μεταξύ άλλων, εκπορεύονται από το υπαρξιακό άλγος των ηρώων που δεν προέρχεται από τις καταστάσεις που βιώνουν, αλλά από όλα όσα δεν είναι πια εφικτά. Γιατί αυτή είναι η ζωή: μια σειρά από διαψεύσεις. Αυτή η διάψευση είναι η κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, αυτήν παλεύει ο Κάππας να δει από όλες τις πλευρές της. Αυτήν παλεύει να κατανοήσει και να αποδεχτεί. Και το κάνει με τον πιο ήπιο, μειλίχιο, μελαγχολικό, κομψό τρόπο, ξέροντας πως η τρυφερότητα είναι ο μόνος τρόπος για να αγκαλιάσεις τα ανθρώπινα.
info:
Θάνος Κάππας, «Πώς πάνε τα πράγματα»
Εκδ. Εστία
123 σελ. Τιμή: 11 ευρώ
