«Προσηλωμένη στην άσκηση εξωτερικής πολιτικής αρχών και αξιών και στο Διεθνές Δίκαιο, η Ελλάδα προσβλέπει να λειτουργήσει ως σταθεροποιητικός παράγοντας, να αποτελέσει τη γέφυρα μεταξύ Βορρά και Νότου, Ανατολής και Δύσης, και να συμβάλει στην αποκατάσταση της αληθούς έννοιας της επιταγής για την ειρηνική επίλυση των διαφορών». Αυτό υπόσχεται η ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών τώρα που η Ελλάδα πήρε μια θέση ως μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών μέχρι το τέλος του 2026. Ωστόσο, για να τηρήσει αυτή την υπόσχεση, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να αναθεωρήσει μια βασική παράμετρο της εξωτερικής της πολιτικής, να πάψει να υποστηρίζει άνευ ορίων και άνευ όρων τις επιλογές της αμερικανικής ηγεσίας, της πρώην και της επόμενης. Εκτός αν ερμηνεύει διασταλτικά το Διεθνές Δίκαιο και βαφτίζει «αλήθεια» της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών την επικράτηση των φίλιων χωρών.
Το τελευταίο δείγμα γραφής που έδωσε η ελληνική διπλωματία το 2024 δεν είναι πολλά υποσχόμενο. Στις 19 Δεκεμβρίου επέλεξε να απέχει από την ψηφοφορία στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ όταν η Νορβηγία κατέθεσε ψήφισμα με αίτημα προς το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να υποχρεώσει το Ισραήλ σε ανθρωπιστική στήριξη της Γάζας. Με μια εξαιρετικά αμήχανη δικαιολογία, ότι τάχα πρέπει να δοθεί χρόνος στα προηγούμενα ψηφίσματα να ενεργοποιηθούν.
Με το βλέμμα στην Τουρκία...
Βέβαια, μερικές εβδομάδες νωρίτερα η Ελλάδα είχε εγκρίνει μια σειρά από ψηφίσματα ενάντια στο Ισραήλ, μεταξύ των οποίων και αυτό που ζητούσε από τα κράτη-μέλη του ΟΗΕ να συλλάβουν τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου εφόσον εμφανιστεί στο έδαφός τους και να τον στείλουν στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου. Γιατί, λοιπόν, αποφάσισε να το ρίξει πάλι στην αποχή, όπως έκανε στην αρχή των ισραηλινών βομβαρδισμών στη Γάζα ως υπέρμετρα αντίποινα στην τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου του 2023; Υποτίθεται ότι στο μεσοδιάστημα ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης προσπάθησε σκληρά να ισορροπήσει την απόλυτη στήριξη του Κυριάκου Μητσοτάκη στον «φίλο Μπίμπι» Νετανιάχου με την παραδοσιακά στενή σχέση της Ελλάδας με τον αραβικό κόσμο - και για ένα διάστημα φάνηκε ότι τα κατάφερε. Μάλιστα, με αφορμή την εκλογή της Ελλάδας ως μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας τον Σεπτέμβριο, ο Γεραπετρίτης δήλωνε στο Reuters ότι «το Ισραήλ δεν αντιμετωπίζει επαρκή πίεση για να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα».
Μέχρι που άλλαξε σχεδόν εν μια νυκτί η κατάσταση στη Συρία. Τώρα φαίνεται ότι κουμάντο στην καθημαγμένη από τον υπερδεκαετή εμφύλιο χώρα κάνουν οι ισλαμιστές, με τους οποίους έχει προνομιακή σχέση η Τουρκία, ενώ το Ισραήλ προχωρά ακάθεκτο σε στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Νότια Συρία και φαίνεται ότι θα παίξει καίριο ρόλο στην επόμενη μέρα στην ευρύτερη περιοχή. Οπότε η ελληνική κυβέρνηση βλέπει στο Ισραήλ τον σύμμαχο που μπορεί να φρενάρει την ισχύ της Τουρκίας στην περιοχή και είναι πρόθυμη να κλείσει τα μάτια και να ερμηνεύσει ως δικολάβος περιωπής «τις αρχές, τις αξίες και το Διεθνές Δίκαιο», όταν αυτά παραβιάζονται από το Ισραήλ στη Γάζα, στη Δυτική όχθη, στον Λίβανο και στη Συρία. Αυτό, άλλωστε, δεν ενοχλεί καθόλου το σκληρό δεξιό και ακροδεξιό ακροατήριο στην Ελλάδα που θαυμάζει την πυγμή του Νετανιάχου και δεν θέλει ούτε να ακούσει για διάλογο με την Τουρκία.
...αλλά και τον Τραμπ
Επίσης, με δεδομένο ότι στις 20 Ιανουαρίου εγκαθίσταται και πάλι στον Λευκό Οίκο ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος δεν έχει ούτε τις στοιχειώδεις... ευαισθησίες του προκατόχου του έναντι της γενοκτονίας στη Γάζα, ο πιστός και δεδομένος σύμμαχος των ΗΠΑ Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται ότι αποφάσισε να ευθυγραμμιστεί εκ των προτέρων με το δόγμα «ό,τι θέλει το Ισραήλ». Ίσως να ελπίζει ότι με τη στάση αυτή θα εξασφαλίσει τη βοήθεια του εβραϊκού λόμπι στην Ουάσιγκτον, ώστε να βρει άκρες στο περιβάλλον του νέου Προέδρου. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, οι μηχανές της ελληνικής διπλωματίας δουλεύουν και πάλι με το βλέμμα στην προνομιακή συνεργασία με το Ισραήλ.
Μαζί για τη Συρία;
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης έκανε το τελευταίο τηλεφώνημα του 2024 με τον Ισραηλινό ομόλογό του Γεδεών Σάαρ - και το διαφήμισε ως κοινή προσπάθεια Ελλάδας και Ισραήλ να προστατευτούν οι θρησκευτικές μειονότητες στη Συρία. Σημειώνεται ότι η Ελλάδα θα ήθελε να παίξει ρόλο σ’ αυτή την προσπάθεια και το Πατριαρχείο Αντιοχείας, που έχει έδρα στη Δαμασκό. Σύμφωνα με την επίσημη ενημέρωση από το υπουργείο Εξωτερικών, ο Γεραπετρίτης είπε στον ομόλογό του και δυο κοινοτοπίες, ότι είναι «επείγουσα η ανάγκη για άμεση ειρήνη σε όλα τα μέτωπα», φροντίζοντας να «υπογραμμίσει τη σημασία της ταχείας αποκατάστασης της περιφερειακής σταθερότητας, απαλλαγμένη από οποιαδήποτε ξένη επέμβαση». Ποια θεωρεί, άραγε, ξένη επέμβαση ο Γεραπετρίτης, τώρα που το Ιράν και η Ρωσία φαίνεται ότι έχασαν τα ερείσματά τους στη Συρία; Μόνο αυτή της Τουρκίας στη Βόρεια Συρία ή και αυτή του Ισραήλ στα πέριξ του Γκολάν; Υπενθυμίζεται ότι και οι δύο αυτές χώρες στηρίζουν τις επεμβάσεις τους στο κουφάρι της Συρίας στο «δικαίωμά τους στην αυτοάμυνα ενάντια στην τρομοκρατία», όπως λένε.
Μια χρήσιμη επισήμανση
Από την πλευρά του, ο Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών είπε στον Γεραπετρίτη ότι πρέπει «να προστατευθούν επειγόντως οι μειονότητες της Συρίας, συμπεριλαμβανομένων των Κούρδων, των Αλεβιτών και των χριστιανών» και επισήμανε ότι η νέα κυβέρνηση στη Δαμασκό -του γραβατοφορεμένου ισλαμιστή Αμπού Μοχάμεντ αλ Γκολάνι- δεν έχει δημοκρατική νομιμοποίηση. Αυτή η επισήμανση αφήνει πολλά περιθώρια ερμηνείας - και η ελληνική πλευρά την καλοβλέπει. Κυρίως επειδή ο φόβος που επικρατεί αυτή τη στιγμή στο υπουργείο Εξωτερικών είναι μήπως βρεθεί και πάλι απέναντι σε μια -παράνομη, πλην όμως- κίνηση ματ της Τουρκίας με τη συριακή κυβέρνηση, ανάλογη με το τουρκολιβυκό μνημόνιο για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων στο τέλος του 2019. Τότε η Άγκυρα είχε συμφωνήσει με την κυβέρνηση της μισής Λιβύης σε χάρτες που αγνοούσαν τα δικαιώματα της Ελλάδας, που απορρέουν από την ύπαρξη της Κρήτης και των Δωδεκανήσων - και αυτοί αναρτήθηκαν στον ΟΗΕ. Τώρα φαίνεται ότι επιδιώκει να κάνει το ίδιο με τη Συρία, αγνοώντας την ύπαρξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Και στην Αθήνα ελπίζουν ότι η στήριξη του Ισραήλ θα είναι καίρια στην περίπτωση που η Άγκυρα προχωρήσει σε ένα τέτοιο τουρκοσυριακό μνημόνιο. Βέβαια, υπάρχει πάντα η περίπτωση οι ελπίδες αυτές να διαψευσθούν.
