Υπό τον τίτλο «μεταρρυθμίσεις», «πολυδύναμος εκσυγχρονισμός» και άλλα ηχηρά παρόμοια, που εισήγαγε αμέσως μετά τις εκλογές και επαναλαμβάνει σε κάθε ευκαιρία, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ολοκληρώνει τη νεοφιλελεύθερη αναδιάρθρωση της οικονομίας αλλά και της κοινωνίας. Όχι, βέβαια, υπό την έννοια του παραδοσιακού φιλελευθερισμού και της ελεύθερης λειτουργίας των αγορών, αλλά υπό το πρίσμα που θέτουν οι Νταρντό και Λαβάλ («Ο νέος λόγος του κόσμου. Ένα δοκίμιο για τη νεοφιλελεύθερη κοινωνία»), ότι «στον νεοφιλελευθερισμό το κράτος όχι μόνο δεν εξαλείφεται, όχι μόνο εξυπηρετεί περισσότερο από ποτέ τα συμφέροντα των επιχειρήσεων, αλλά ουσιαστικά έχει μετασχηματιστεί και εφαρμόζει μία διακυβέρνηση επιχειρηματικού τύπου, επεκτείνοντας παντού την εσωτερική λογική της αγοράς και του ανταγωνισμού, ενώ αντιμετωπίζει τον άνθρωπο σαν επιχειρηματία του εαυτού του».
Διάλυση και διαπλοκή
Στην πρώτη του τετραετία ο Κυριάκος Μητσοτάκης αποδυνάμωσε τη δημόσια Παιδεία, διέλυσε την Υγεία δημιουργώντας εξαναγκαστικά τον απαραίτητο χώρο για την επέκταση των ιδιωτών, έδωσε τη χαριστική βολή σε ό,τι είχε απομείνει όρθιο στις εργασιακές σχέσεις από τα Μνημόνια, εκχώρησε τις περιουσίες των δανειοληπτών στα funds. Μέσω της ακρίβειας έκανε εκτεταμένη αναδιανομή εισοδήματος σε βάρος της κοινωνίας και προς όφελος των ιδιωτικών συμφερόντων που τη στηρίζουν, αυξάνοντας έτσι και τα δημόσια έσοδα, ενώ ο πραγματικός μισθός μειώνεται. Δημιούργησε ένα επιτελικό υπερπρωθυπουργείο, καταπατώντας κάθε θεσμική πρόβλεψη ελέγχου της εξουσίας. Οι τακτικές του στη διαχείριση της εξουσίας, οι εκτεταμένες παρακολουθήσεις πολιτικών φίλων και αντιπάλων, η απομείωση έως εξουδετέρωση των θεσμών ελέγχου, η ώσμωση πολιτικής, οικονομικής και μιντιακής εξουσίας, η παρατεταμένη εκστρατεία εχθροπάθειας κατά του ΣΥΡΙΖΑ θα μπορούσαν να έχουν εμπνεύσει τους Λεβίτσκι και Ζιμπλάτ στο βιβλίο τους «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες». Η διαφθορά έχει διαχυθεί σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητας, δεν αποτελεί απλώς συστατικό στοιχείο του συστήματος αλλά τρόπο άσκησης της εξουσίας. Η τριγωνική διαπλοκή -πολιτικός, δημόσιος αξιωματούχος κρατικοδίαιτος επιχειρηματίας- που περιγράφει ο Αριστείδης Μπαλτάς στο «Εντός παρενθέσεως» έχει γίνει κανονικότητα στη διάχυση του δημόσιου χρήματος, εθνικού ή ευρωπαϊκού, συντηρώντας εκτεταμένες πολιτικές πελατείες. Ακόμη και για τα επιδόματα που διαφημίζει ο πρωθυπουργός πρωταρχικός του σκοπός δεν είναι να βοηθήσει τους φτωχούς αλλά τους πλούσιους -π.χ., επιδοτεί την ακρίβεια στην ενέργεια και στα σούπερ μάρκετ, όπως είχε καταγγείλει ο Αλέξης Τσίπρας-, αποτρέποντας κοινωνικές εκρήξεις από την ακραία φτώχεια.
Αλαζονεία
Στο πλαίσιο αυτό φέρνει αλλαγές στο Μεταναστευτικό όχι γιατί ξαφνικά ανακάλυψε την ανθρωπιστική διάσταση, αλλά γιατί μεγάλοι και ισχυροί κατασκευαστικοί και ξενοδοχειακοί όμιλοι και επιχειρηματίες γης ζητούν φθηνά εργατικά χέρια σε βάρος, βέβαια, των μισθών και των εργασιακών δικαιωμάτων.
Στην τελευταία εβδομάδα της χρονιάς, σε μια επίδειξη αλαζονείας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε ότι φέρνει το νομοσχέδιο για την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων κατά παράβαση του άρθρου 16 του συντάγματος. Πρόκειται για ένα νέο Eldorado για τα ιδιωτικά συμφέροντα που επιτείνει την περαιτέρω διείσδυση της αγοράς στον κοινωνικό ιστό. Μόλις τον Φεβρουάριο του 2023 ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωνε σε εκπροσώπους του καλλιτεχνικού κόσμου: «Όλοι σας αντιλαμβάνεστε ότι υπάρχουν και συνταγματικοί περιορισμοί ως προς τη δυνατότητα να παρέχεται ιδιωτική Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Και όσο δεν αλλάζει το άρθρο 16, αυτό δεν είναι κάτι το οποίο θα είναι εφικτό». Παρομοίως και η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως δήλωνε ότι δεν υπάρχει η δυνατότητα απονομής πανεπιστημιακών τίτλων. Τι άλλαξε ώστε ο Κυριάκος Μητσοτάκης να φέρνει τώρα την ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημίων, ενώ με το Μεταναστευτικό και τον γάμο των ομόφυλων ζευγαριών διακινδυνεύει μία ρήξη στο εσωτερικό της Ν.Δ. που δεν συμφωνεί με εκφάνσεις του οικονομικού και πολιτισμικού φιλελευθερισμού; Την απάντηση την έδωσε ο ίδιος μιλώντας στη Βουλή: Είναι το 41% των εκλογών, η κατάρρευση του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και μαζί του η απουσία αντιπολίτευσης. Το αντιπολιτευτικό κενό που προκάλεσαν η ήττα και η περιδίνηση μέχρι τη διάσπαση δεν το κάλυψαν ούτε πρόκειται να το καλύψουν το ΠΑΣΟΚ και το ΚΚΕ ή η Νέα Αριστερά. Αποδείχθηκε ότι στόχος όλων αυτών ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ., αδιαφορώντας για τα λαϊκά συμφέροντα, που κατά τα άλλα επικαλούνται.
Φόβος, οργή, απογοήτευση στην κοινωνία
Τα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων είναι απογοητευτικά για την κυβέρνηση. Πάνω από 80% δηλώνει ότι αδυνατεί να τα βγάλει πέρα οικονομικά και 70% ότι η χώρα κινείται σε λάθος κατεύθυνση. Τα αισθήματα που κυριαρχούν όσον αφορά το μέλλον της χώρας είναι φόβος (48,6%), οργή (43,6%), παραίτηση, απογοήτευση. Οι πολίτες αντιλαμβάνονται τις μεταρρυθμίσεις με εντελώς διαφορετικό περιεχόμενο από εκείνο που τους προσδίδει η κυβέρνηση Μητσοτάκη, φυσικά και θέλουν οικονομική ανάπτυξη και ασφάλεια παντού, αλλά προς όφελός τους και όχι εις βάρος τους. Και κάπως έτσι προκύπτει το ερώτημα αφού οι ίδιοι οι πολίτες αξιολογούν αρνητικά τη διακυβέρνηση Μητσοτάκη: Γιατί στις δημοσκοπήσεις του δίνουν άνετο προβάδισμα; Το 70% δηλώνει ότι δεν υπάρχει αντιπολίτευση στη χώρα, ενώ ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ένας μέτριος πολιτικός που στο ξεκίνημά του δεν τον εμπιστευόταν ούτε το κόμμα του, προβάλλει ως ο καταλληλότερος, με δεύτερο τον κανένα. Μία απάντηση είναι ότι οκτώ χρόνια καταιγιστικής προπαγάνδας από ένα θηριώδες μιντιακό σύστημα, απαξίωσης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. και σύμπλευσης με το σύστημα Μητσοτάκη του ΠΑΣΟΚ και του ΚΚΕ έχουν δημιουργήσει την εντύπωση ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, ενώ «τουλάχιστον υπάρχει κυβέρνηση». Η ελληνική κοινωνία μετά το 2015 είναι μία ηττημένη κοινωνία που συμβιβάστηκε με την ήττα της. Φυσικά, αυτές οι διαπιστώσεις δεν αναιρούν στο παραμικρό τις ιστορικές ευθύνες του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Δεν φταίει ο αντίπαλος που κερδίζει. Από την άλλη, η αλαζονική διακυβέρνηση Μητσοτάκη αγγίζει την ύβρη και οδηγεί στη νέμεση. Η αντιστροφή της εικόνας με τη νέα ηγεσία και με την ανασυγκρότηση που έχει ήδη ξεκινήσει στο κόμμα είναι το μεγάλο ερώτημα και το στοίχημα για τον Στέφανο Κασσελάκη και τον νέο ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
