Live τώρα    
24°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.2°C26.3°C
2 BF 36%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
22.3°C26.0°C
3 BF 36%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
20 °C
19.4°C24.8°C
2 BF 52%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.8°C21.6°C
2 BF 63%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
23 °C
22.9°C24.0°C
2 BF 38%
Νιαζί Κιζίλγιουρεκ στην «Α» / Το νέο γεωπολιτικό τοπίο επιβάλλει πρόοδο ή επίλυση του Κυπριακού
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Νιαζί Κιζίλγιουρεκ στην «Α» / Το νέο γεωπολιτικό τοπίο επιβάλλει πρόοδο ή επίλυση του Κυπριακού

Νιαζί Κιζίλγιουρεκ
Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ζούμε σε έναν εντελώς άλλο κόσμο. Θα μας πάρει καιρό να συνειδητοποιήσουμε τι έχει συμβεί. Πάντως η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε μια εντελώς καινούργια πρόκληση, η οποία απειλεί και την αναζήτηση της στρατηγικής της αυτονομίας, σημειώνει ο Νιαζί Κιζίλγιουρεκ στην Κάκη Μπαλή

Ο Νιαζί Κιζιλγιουρέκ νιώθει σε πολλά μέρη σπίτι του. Στη Λευκωσία, στις Βρυξέλλες, στην Ιστορία, στην Πολιτική, στο Πανεπιστήμιο, στο Ευρωκοινοβούλιο. Είναι ο πρώτος Τουρκοκύπριος ευρωβουλευτής τον οποίο επέλεξαν οι πολίτες της Κυπριακής Δημοκρατίας να τους εκπροσωπήσει - και ήταν πολύ πρόθυμος να μιλήσει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής για τον πόλεμο, για το Κυπριακό, για τις εκλογές που έρχονται στην ντε φάκτο διχοτομημένη Κύπρο. Ο ευρωβουλευτής του ΑΚΕΛ επιμένει ότι ο/η επόμενος/η Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας θα πρέπει να έχει συναίσθηση ότι θα αναλάβει τη χώρα σε ένα κρίσιμο μομέντουμ. Όταν θα παίζονται όλα για όλα μεταξύ μόνιμης διχοτόμησης και προοπτικής επανένωσης του νησιού.

Ο Κιζίλγιουρεκ θεωρεί ότι ο/η επόμενος/η Πρόεδρος πρέπει να είναι φεντεραλιστής, να πιστεύει στην ειρηνική συμβίωση των δύο κοινοτήτων, όχι σαν ρομαντική ιδέα, σαν θεσμική ιδέα. Να πιστεύει στον δικοινοτισμό ως δομή του κράτους, στην ομοσπονδία, στον διαμοιρασμό της εξουσίας. Στα 62 του ο Κιζίλγιουρεκ εξακολουθεί να έχει απέραντη διάθεση να μάθει αλλά και να αγωνιστεί. Για την Κύπρο, για την Ευρώπη, για την Αριστερά που αυτός ονειρεύεται. Στη συνέντευξή μας στο Στρασβούργο, μας μίλησε για τον κόσμο που έχει αλλάξει μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά και για την ελπίδα του αυτός ο πόλεμος να λειτουργήσει ως καταλύτης για πρόοδο -αν όχι επίλυση- στο Κυπριακό.

Εδώ και 70 μέρες όλα κινούνται στον ρυθμό του πολέμου στην Ουκρανία. Εκτιμάτε ότι η Ε.Ε. χειρίζεται καλά αυτή τη μείζονα κρίση;

Από τις 24 Φεβρουαρίου και μετά ζούμε σε έναν εντελώς άλλο κόσμο. Θα μας πάρει καιρό να συνειδητοποιήσουμε τι έχει συμβεί. Ξαφνικά η γεωπολιτική πέρασε μπροστά, κυριαρχεί σε όλους τους τομείς, ακόμη και πέραν των οικονομικών συμφερόντων. Είδαμε πράγματα και θαύματα, είδαμε τη Γερμανία να δίνει δισεκατομμύρια για εξοπλισμούς. Είναι λοιπόν πολύ νωρίς για να πούμε εάν η Ευρώπη διαχειρίζεται σωστά την κρίση ή όχι. Πάντως η Ε.Ε. βρίσκεται μπροστά σε μια εντελώς καινούργια πρόκληση, η οποία απειλεί και την αναζήτηση της στρατηγικής της αυτονομίας.

Πώς την απειλεί;

Η ιδέα της αυτονομίας υποχωρεί, βραχυπρόθεσμα τουλάχιστον, ο ρόλος της Ουάσιγκτον και του ΝΑΤΟ έχει αποκτήσει πάλι πολύ μεγάλη βαρύτητα. Χάνει ο Μακρόν και κερδίζει ο Μπάιντεν, δηλαδή. Μακροπρόθεσμα, όμως, είναι νωρίς να προβλέψει κανείς πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Το μόνο βέβαιο είναι -και θέλω να το ξεκαθαρίσω- ότι η επιθετικότητα του Πούτιν μόνο να καταδικαστεί μπορεί. Και από την Αριστερά.

Θα μπορούσε να είχε αποτραπεί αυτός ο πόλεμος;

Νομίζω όχι, αν δει κανείς πώς ο Πρόεδρος Πούτιν και κάποιοι διανοούμενοι ανέπτυξαν έναν μέγα ρωσο-σωβινισμό, πώς ξαφνικά αυτό που ονομάζουμε μετααυτοκρατορικό κράτος μπήκε στο τριπ της αυτοκρατορίας, πώς συμπληρώθηκε ο αντιδυτικισμός που υπάρχει στη Ρωσία από τον 19ο αιώνα με έναν ρωσικό εθνικισμό, αν δει κανείς το όραμα για μια μεγάλη Ρωσία σε συνδυασμό με την πεποίθηση ότι υπάρχει μόνο το ρωσικό έθνος, ότι δεν υπάρχει ουκρανικό έθνος... Όλα αυτά είναι επίσημα αφηγήματα. Είναι η ιδεολογική “νομιμοποίηση” του ρωσικού σωβινισμού και αυτής της εισβολής.

Δηλαδή, η εισβολή ήταν απλά θέμα χρόνου;

Εκ των υστέρων αυτό πρέπει να πούμε. Απλά δεν θέλαμε να το δούμε. Ούτε ο Μακρόν, ούτε ο Σολτς, ούτε εμείς οι απλοί Ευρωπαίοι. Κανείς δεν ήθελε να πιστέψει ότι τον 21ο αιώνα στην Ευρώπη μια χώρα θα έμπαινε σε άλλη με τανκς.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία διάφοροι αναλυτές στην Ελλάδα και την Κύπρο κάνουν τη σύγκριση με την τουρκική εισβολή στην Κύπρο. Είναι σωστή;

Κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή, αλλά υπάρχουν και κοινά στοιχεία. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο ήρθε μετά από ένα πραξικόπημα της ελληνικής χούντας, το οποίο σ’ αυτή την περίπτωση δεν υπάρχει. Το πραξικόπημα της χούντας ήρθε επειδή ήθελε να σταματήσει την απομάκρυνση των Ελληνοκυπρίων από το ελληνικό έθνος - καθώς Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι έκαναν την Κυπριακή Δημοκρατία κι άφησαν πίσω τους την ένωση. Αυτό έχει κοινά στοιχεία με το ρωσικό αφήγημα για την Ουκρανία.

Κοινό στοιχείο είναι και η ίδια η εισβολή, που κατακτά τη γη μιας ανεξάρτητης πολιτείας. Αλλά και πέραν της εισβολής υπάρχουν κοινά στοιχεία στη στάση της Ρωσίας και της Τουρκίας σήμερα. Η Τουρκία δεν θέλει να αποδεχθεί το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του κυπριακού λαού από τη δεκαετία του ‘50, όπως ο Πούτιν δεν αποδέχεται το δικαίωμα αυτοδιάθεσης του ουκρανικού λαού.

Διπλωματικά, πάντως, δεν βοηθάει σήμερα να κυκλοφορούμε και να λέμε “ξέρετε κι εμείς έχουμε εισβολή” - κανείς δεν θέλει να το ακούσει στην Ε.Ε.

Μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να λειτουργήσει ως καταλύτης για την επίλυση του Κυπριακού;

Ας το πάρουμε αλλιώς. Ένα από τα πιο σημαντικά θέματα για την Ε.Ε. είναι η ενεργειακή αυτονομία από τη Ρωσία. Θα στραφεί λοιπόν και στην ανατολική Μεσόγειο και στο φυσικό αέριο σε Ισραήλ, Αίγυπτο, Κυπριακή Δημοκρατία. Για να υπάρχει μια ομαλή λειτουργία της πολιτικής της ενέργειας από την ανατολική Μεσόγειο προς την Ευρώπη, θα μπει στο κάδρο η Τουρκία - και ταυτόχρονα το Κυπριακό. Αυτό σημαίνει ότι ή θα πάμε σε συνολική λύση ή σε μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, που θα ικανοποιήσουν και τις δυο πλευρές. Άρα κάποια πρόοδος αναμένεται.

Επίσης, τώρα το ΝΑΤΟ μονοπωλεί το θέμα της ασφάλειας της Ε.Ε., γεγονός που οδηγεί σε ενισχυμένη συνεργασία ΝΑΤΟ - Ε.Ε. Κι εδώ υπάρχει το Κυπριακό ως πρόβλημα, αφού η Τουρκία είναι μέλος του ΝΑΤΟ και η Κύπρος της Ε.Ε. και δεν υπάρχει σχέση μεταξύ τους.

Άρα επιβάλλεται κάποια πρόοδος ή συνολική επίλυση του Κυπριακού. Ωστόσο, ο Ερντογάν μπαίνει με έναν αυξημένο εθνικιστικό τόνο στον δρόμο προς τις εκλογές, ενώ και η Κυπριακή Δημοκρατία έχει εκλογές. Οπότε μέχρι τις αρχές του 2023 δεν βλέπω να κινείται κάτι.

Τελικά θέλει κανείς τη λύση στην Κύπρο;

Υπάρχει η ισορροπία της μη λύσης. Στις δύο κοινότητες διαμορφώθηκαν ομάδες συμφερόντων που ταυτίζουν τα συμφέροντά τους με το status quo της ντε φάκτο διχοτομημένης Κύπρου. Υπάρχει μια ελληνοκυπριακή ελίτ η οποία είναι ικανοποιημένη επειδή διαχειρίζεται το δικοινοτικό κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας μόνη της, δεν θέλει να μοιραστεί εξουσία με Τουρκοκύπριους στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής ρύθμισης. Και από την άλλη υπάρχουν πολλοί Τουρκοκύπριοι που έχουν πλουτίσει με τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων. Ταυτίζουν λοιπόν λανθασμένα τα μακροπρόθεσμα συμφέροντά τους με το status quo. Αυτό είναι ψευδαίσθηση. Η Κύπρος, ως ανοιχτό άλυτο ζήτημα, απειλεί μακροπρόθεσμα τα συμφέροντα και των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων. Εδώ μπαίνουμε σε μια διαμάχη δύο πολιτικών αντιλήψεων. Ή πάμε σε επανένωση και μια ομοσπονδιακή Κύπρο ή πάμε για διχοτόμηση. Ο καθένας πρέπει να δώσει τη δική του απάντηση. Εγώ, ως φεντεραλιστής, πιστεύω και αγωνίζομαι για την επανένωση της Κύπρου στο πλαίσιο μιας ομοσπονδιακής πολιτείας.

Το βιβλίο σας, με τίτλο “Μια ιστορία βίας και μνησικακίας”, που παρουσιάστηκε την Πέμπτη στην Αθήνα, είναι η ιστορία της Κύπρου;

Είναι η ιστορία της κυπριακής διένεξης. Το πώς στην Κύπρο εκδηλώθηκε ο εθνοτικός ανταγωνισμός και στη συνέχεια η εθνοτική βία. Και τι συναισθήματα καλλιέργησε ο ανταγωνισμός, όχι κατ’ ανάγκην ως αποτέλεσμα της βίας αλλά ενίοτε και ως αιτία της βίας. Η μνησικακία είναι στο επίκεντρο της ανάλυσης. Όταν δεν είσαι ευχαριστημένος με το στάτους που έχεις και θέλεις αλλαγή του στάτους ή όταν πιστεύεις ότι αδικήθηκες, παράγεις μνησικακία. Οι δύο κοινότητες κατά καιρούς ανέπτυξαν μια αντίληψη ότι αδικήθηκαν κι αυτό πάντα συνοδεύτηκε από βία.

Επίσης, το βιβλίο δίνει μια άλλη ερμηνεία, μη εθνικιστική, στην εθνοτική βία. Η βία στην Κύπρο δεν οφείλεται στο ότι υπάρχουν Τουρκοκύπριοι και Ελληνοκύπριοι, ούτε στο ότι πολεμούσαν η Ελλάδα με την Τουρκία, ούτε επειδή η οθωμανική αυτοκρατορία διαλύθηκε και υπάρχει εχθρότητα. Από το διαφορετικό όραμα για το μέλλον ξεκινάει η διαμάχη. Θεωρώ, μάλιστα, ότι σήμερα μπορεί να υπάρχει λιγότερη μνησικακία.

Μια άλλη διαπίστωση είναι ότι στην Κύπρο η βία ξεσπά πάντα οργανωμένη εκ των άνω, όχι από κάτω. Πατούσε το κουμπί η ελίτ, ξεσπούσε η βία, το πατούσε και σταματούσε. Δεν καλλιεργήθηκε μίσος μεταξύ απλών πολιτών στην καθημερινότητα τους, διαφέρουμε από το βαλκανικό μοντέλο. Αυτό μας προσφέρει ένα κοινωνικό κεφάλαιο, πάνω στο οποίο μπορεί να χτιστεί η συμφιλίωση.

Εάν βέβαια το θέλουν οι ελίτ...

Ναι, πρέπει να υπάρχει πολιτική βούληση. Στην περίπτωση της Κύπρου δεν υπάρχει μια ανεπτυγμένη κοινωνία των πολιτών, γι’ αυτό και είναι ο χώρος της πολιτικής που καθορίζει τα πράγματα. Βέβαια, αυτό που πρέπει να πω με την εμπειρία της εκλογής μου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, όταν με ψήφισαν μαζί Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι, είναι ότι στην Κύπρο υπάρχει και μια άλλη πραγματικότητα. Υπάρχουν μέλη και των δύο κοινοτήτων που πηγαίνουν πέρα από την εθνοτική αντίληψη, προς μια κοινότητα πολιτών, η οποία μπορεί να είναι η ελπίδα για το μέλλον της Κύπρου.

Υπάρχει ελπίδα; Μπορεί να γίνει η ανατολική Μεσόγειος, θάλασσα ειρήνης;

Έχουμε δει μια φάση στις συνομιλίες στο Κυπριακό όπου υπήρχε πολύ μεγάλη πρόοδος. Σχεδόν φτάσαμε στη λύση στο διάστημα 2015 έως 2017. Εκείνη την περίοδο η Κυπριακή Δημοκρατία είχε μια αντίληψη -έστω και αν δεν την έλεγε πολύ δυνατά- ότι το φυσικό αέριο θα περάσει από την Τουρκία και ότι θα επωφελούνταν και οι δύο πλευρές από τον ενεργειακό πλούτο. Από τη στιγμή που ο Πρόεδρος Αναστασιάδης άλλαξε πολιτική στο ενεργειακό και έχτισε στη συνεργασία με Ισραήλ, Αίγυπτο και Ελλάδα, με την Τουρκία απ' έξω, και στο Κυπριακό τα πράγματα πήγαν ανάποδα και στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου.

Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο. Εάν θέλει κάποιος να κάνει την ανατολική Μεσόγειο θάλασσα ειρήνης, πρέπει να το συνδέσει με τα κοινά συμφέροντα που έχει με την τουρκοκυπριακή κοινότητα ως μέρος της Κυπριακής Δημοκρατίας και με την Τουρκία. Πάνω σ’ αυτό μπορεί να χτιστεί και η προοπτική της επίλυσης του Κυπριακού.

Μέχρι να έρθει η ιδέα του East Med το Κυπριακό πρόβλημα προχωρούσε προς τη λύση. Την ημέρα που εμφανίστηκε αυτή η ιδέα οπισθοδρόμησαν τα πάντα. Τώρα που τερματίστηκε αυτή η ιδέα, ιδιαίτερα από τους Αμερικανούς, και βλέπουμε προόδους στις σχέσεις Ισραήλ - Τουρκίας, διαμορφώνεται μια νέα κατάσταση. Δεν θα διασφαλίσει την ειρήνη στην περιοχή το παλιό κόνσεπτ Ελλάδα - Ισραήλ - Αίγυπτος - Κυπριακή Δημοκρατία. Μέσα στην εικόνα θα πρέπει να υπάρχουν οι Τουρκοκύπριοι και η Τουρκία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL