Όσο περνάει ο καιρός και χάνονται η μία μετά την άλλη οι ευκαιρίες για επίλυση του Κυπριακού, απαιτείται όλο και περισσότερος κόπος για να υπενθυμίζει κάποιος στον υπόλοιπο κόσμο ότι το Κυπριακό είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής...
Τα κορίτσια ποζάρουν μπροστά στα χαλάσματα. Η φωτογραφία θα πάρει πολλά κλικ στο Ίνσταγκραμ, το ξέρουν. “Καμιά φορά έρχονται και νύφες να φωτογραφηθούν” λέει με απόγνωση η Άννα Μαραγκού, αρχαιολόγος και γέννημα θρέμμα Βαρωσιώτισσα.
Ο ήλιος του Οκτωβρίου λάμπει, εκατοντάδες τουρίστες περνούν το υποτυπώδες σύνορο με τα πόδια, με νοικιασμένα ποδήλατα ή με ένα σαραβαλιασμένο λεωφορείο, για να δουν ό,τι έχει ανοίξει η τουρκοκυπριακή διοίκηση από την πόλη των φαντασμάτων, τα Βαρώσια. Ή, τουρκιστί, τα προάστια της Αμμοχώστου. Αυτά που εξελίχθηκαν σε μια ακμάζουσα πόλη όταν ο πασάς έδιωξε τους χριστιανούς έξω από τα τείχη, αυτά που έγιναν το πιο τουριστικό μέρος της Κύπρου τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, αυτά που άδειασαν βίαια από τους κατοίκους τους και κλείστηκαν πίσω από τα συρματοπλέγματα εκείνο το ζοφερό καλοκαίρι του 1974.
Εδώ και σχεδόν ένα χρόνο, από τότε που στρώσανε με άσφαλτο τη λεωφόρο Δημοκρατίας κι ένα μέρος της οδού Ερμού και φυτέψανε και μερικά λουλούδια για να περάσει ο Ερντογάν με τη συνοδεία του και να κάνει πικ νικ πλάι στη θάλασσα, στην πιο ωραία αμμουδιά της Κύπρου, ένα μικρό μέρος της περίκλειστης πόλης είναι ανοιχτό στο κοινό.
Ειδικά τα σαββατοκύριακα γίνεται λαϊκό προσκύνημα -και είναι απορίας άξιο πώς και δεν σκέφτηκαν να βάλουν και εισιτήριο.
Πλάι στην είσοδο η πινακίδα έχει κάτι το απειλητικό: “Παρακολουθείστε 24 ώρες με συστήματα κάμερας πεδίου” γράφει στα τουρκικά, τα αγγλικά και τα ελληνικά. Κι αμέσως μετά μπορείς να νοικιάσεις ποδήλατο, όπως κάνουν πολλές οικογένειες, κυρίως εποίκων, που ζήλεψαν το πικ νικ του Ερντογάν και θέλουν να το επαναλάβουν. Ποδήλατα νοικιάζουν και οι τουρίστες, που έκαναν πρώτα τη βουτιά τους στα ζεστά νερά μπροστά από τα ξεκοιλιασμένα πολυώροφα ξενοδοχεία, πολλά από τα οποία δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ.
Περπατώντας πάνω στη λεωφόρο Δημοκρατίας σφίγγεται το στομάχι σου. Πανέμορφα χαλάσματα, δεξιά κι αριστερά, με κόκκινες πινακίδες “Κίνδυνος, μην πλησιάζετε” και με ταμπέλες που θυμίζουν ότι η πόλη το 1974 ήταν μοντέρνα, ήταν κοσμοπολίτικη, ήταν φωτεινή. Είχε 40.000 κατοίκους, 45 μεγάλα και 60 μικρά ξενοδοχεία, 21 τράπεζες, 24 θέατρα και σινεμά, μια παινεμένη δημοτική βιβλιοθήκη, μια πινακοθήκη.
Βλέπεις ακόμη πανύψηλα ξενοδοχεία υπό κατασκευή, που έμειναν να χάσκουν στα μπετά από το 1974, με τεράστιους γερανούς να ορθώνονται ακόμα στο πλάι τους. Στο δεξί χέρι προχωρώντας προς το κέντρο βλέπεις χαριτωμένα νεοκλασικά κτήρια, όπου κάποτε έπαιζε ο θίασος του Κουν ή προβαλλόταν η τελευταία ταινία του Τζέιμς Μποντ, μόλις είχε αναλάβει τον ρόλο ο Ρότζερ Μουρ. Ακόμη θυμάσαι πόσο κομψό ήταν τότε το σήμα της Ολυμπιακής ή πόσο της μόδας ήταν η Kodak και τα έγχρωμα φιλμ της.
Και θαυμάζεις άθελά σου την καλή ποιότητα των κατασκευών. Σχεδόν 50 χρόνια στέκονται άδεια τα διώροφα και πολυώροφα κτήρια, μια ανάσα μακριά από τη θάλασσα, κι όμως τα περισσότερα θαρρείς ότι χρειάζονται μόνο ένα βαψιματάκι για να γίνουν πάλι κατοικήσιμα.
Ωστόσο αυτό που μένει είναι μια αίσθηση αρρώστιας. Μια αίσθηση που εντείνεται όταν ακούς τα γέλια των πιτσιρικάδων που κάνουν ποδήλατο πάνω στην καινούργια άσφαλτο, τρέχοντας να αποφύγουν τα αυτοκίνητα της αστυνομίας που κάθε τρεις και λίγο ελέγχουν μήπως απομακρύνθηκε κάποιος τουρίστας από τον δρόμο και πλησίασε στις απαγορευμένες περιοχές.
“Σκοτεινό τουρισμό το λένε αυτό που γίνεται στην πόλη μου» λέει η Άννα Μαραγκού. Προσπάθησε πολλές φορές να πλησιάσει το σπίτι της, αλλά δεν την άφησαν ποτέ οι αστυνομικοί. “Είναι της Σοφίας Λόρεν” της απάντησε ένας τους με κακία. Η Μαραγκού είναι θυμωμένη και με τους δικούς της: “Εφτά φορές μας πρότειναν την επιστροφή της πόλης και την αρνηθήκαμε” λέει. Δεκαετίες αγωνίζεται μαζί με Τουρκοκύπριους φίλους για την ειρήνη και την επανένωση -και οι ελπίδες της λιγοστεύουν.
Ο Μπορέλ, η λίστα του και η συμπεριφορά της Αγκυρας
“Έγγραφο επιλογών” έχει δώσει εντολή να ετοιμάσει η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Εξωτερικής Δράσης της Ε.Ε. ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Ζοσέπ Μπορέλ ως απάντηση στην επιμονή της Άγκυρας να ανοίξει τα Βαρώσια. Στο έγγραφο αυτό θα αναλύεται η κατάσταση και θα καταγράφονται οι επιλογές του Συμβουλίου για διάφορα μέτρα ως απάντηση στις ενέργειες της Τουρκίας.
“Είναι το πρώτο βήμα για να υπάρξουν αποφάσεις σε αυτόν τον τομέα” τόνισε την περασμένη Δευτέρα ο Μπορέλ μετά το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. στο Λουξεμβούργο. Το έγγραφο αυτό αναμένεται να παρουσιαστεί στο επόμενο Συμβούλιο Υπουργών τον Νοέμβριο, εάν μέχρι τότε η Τουρκία δεν έχει αλλάξει στάση.
Η πιθανότητα να αλλάξει στάση η Άγκυρα είναι πολύ μικρή, ενώ το εύρος του ανοίγματος των Βαρωσίων αυξάνεται αργά αλλά σταθερά. Από το 3,5% της περίκλειστης πόλης ετοιμάζονται να το πάνε στο 5,5% και έπεται συνέχεια.
Από την άλλη μεριά η απειλή των κυρώσεων έχει νόημα μόνο εάν είναι πειστική. Επισήμως επικρέμαται πάνω από την κεφαλή του Ερντογάν εδώ και ενάμιση χρόνο. Οι εντολές για την προετοιμασία μιας λίστας Μπορέλ δίνονται και κατόπιν παγώνουν, ενίοτε επειδή η Τουρκία κάνει τη ρελάνς δηλώνοντας ότι είναι ανοιχτή στον διάλογο. Αυτό έγινε τον περασμένο Μάρτιο, αυτό ενδέχεται να γίνει και πάλι.
Επιπλέον δεν είναι μόνο η Τουρκία που δεν είναι πειστική όταν αναφέρεται στον διάλογο. Είναι δύσκολο να βρει κάποιος διπλωμάτη στην Ευρωπαϊκή Ένωση που να πιστεύει ότι ο Πρόεδρος Αναστασιάδης θέλει έναν ουσιαστικό διάλογο.
Κι όσο περνάει ο καιρός και χάνονται η μία μετά την άλλη οι ευκαιρίες για επίλυση του Κυπριακού απαιτείται όλο και περισσότερος κόπος για να υπενθυμίζει κάποιος στον υπόλοιπο κόσμο ότι το Κυπριακό είναι πρόβλημα εισβολής και κατοχής...
Φωτογραφίες: Κάκη Μπαλή
