Live τώρα    
25°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Αίθριος καιρός
25 °C
23.2°C25.8°C
2 BF 33%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αίθριος καιρός
24 °C
23.4°C26.8°C
2 BF 33%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
21 °C
20.0°C24.8°C
2 BF 49%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
21 °C
20.2°C21.0°C
2 BF 69%
ΛΑΡΙΣΑ
Ελαφρές νεφώσεις
25 °C
24.0°C24.9°C
2 BF 33%
Κριτική βιβλίου / «Τα Κοινά της Παιδείας» στην κρίση των πολιτών
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Κριτική βιβλίου / «Τα Κοινά της Παιδείας» στην κρίση των πολιτών

ΠΑΙΔΕΙΑ

Να ξεκινήσουμε με τα βασικά. Το κυβερνητικό έργο του ΣΥΡΙΖΑ ήταν ναρκοθετημένο τουλάχιστον από τρεις μεριές. Από την ασφυκτική επιτροπεία των θεσμών, από την κυβερνητική απειρία των στελεχών του κόμματος και από τη στάση ενός σημαντικού τμήματος των στελεχών του κρατικού μηχανισμού που είχε σφιχτοδεθεί με τα δίκτυα και τα συμφέροντα της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ.

Σε αυτά ας προσθέσουμε ένα ακόμα. Το ότι για πολλά ζητήματα ο ΣΥΡΙΖΑ είχε διακηρυγμένες κομματικές θέσεις και προθέσεις, ακόμη και σχέδια, αλλά όχι πράγματα λεπτομερώς διαμορφωμένα. Αυτό σήμαινε πως το έργο του κάθε υπουργείου εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από τη σχεδιαστική ευφυΐα του κάθε υπουργού και της ομάδας του, την ικανότητάς τους να κατανοούν το τοπίο -ανθρωπολογικό και πολιτικό- στο οποίο κινούνται και να μαθαίνουν από τα λάθη τους.

Αυτά είναι τα στοιχεία που εκτιμώ πως προσπαθεί να εκθέσει το πολύ σημαντικό έργο «Τα Κοινά της Παιδείας» που εκδόθηκε με την επιμέλεια του πρώην υπουργού Παιδείας Κώστα Γαβρόγλου, με πρόλογο του Αλέξη Τσίπρα, από τις εκδόσεις Θεμέλιο.

Το έργο είναι συλλογικό. Πρόκειται για μια παρουσίαση του έργου της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ στον χώρο της Παιδείας. Εκθέτει κρυφά σημεία της κυβερνητικής διαδικασίας, με προεξάρχουσες τις διαπραγματεύσεις με τους θεσμούς. Δείχνει και τα κενά και τις ανεπάρκειες της κυβερνητικής πολιτικής. Με δυο λόγια πρόκειται για ένα πολύτιμο ντοκουμέντο.

Είναι μια δουλειά που, αν την έκαναν όλες οι πολιτικές ηγεσίες για τα υπουργεία που είχαν αναλάβει, θα είχαμε μια καλύτερη δημοκρατία. Θα είχαμε μια δημόσια λογοδοσία και καλύτερα ενημερωμένους πολίτες, με μεγαλύτερη ικανότητα να κρίνουν και να αξιολογήσουν. Και ειδικά για τον ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν μια ευκαιρία, έστω εκ των υστέρων, να πληροφορηθούν οι πολίτες για το κυβερνητικό έργο του, πολύ μεγάλο μέρος του οποίου το αγνοούν ακόμα και τα μέλη του.

Η στιγμή της συγγραφής του έργου, δύο χρόνια μετά τη λήξη της κυβερνητικής θητείας, είναι αρκετά μακριά από τα γεγονότα ώστε αυτά να κριθούν με ψυχραιμία, αναλυτική εμβάθυνση και επιστημονική μεθοδολογία και αρκετά κοντινή ώστε να έχει διατηρηθεί στα κείμενα αυτή η ζώσα μνήμη που φλέγει τις γραμμές, όταν σε αυτές περιγράφεται μια εμπειρία που είναι ακόμη πολύ έντονη μέσα μας.

Δεν θα κάνω μια αναλυτική περιγραφή των θεμάτων με τα οποία καταπιάνεται το βιβλίο και τα οποία εύκολα μπορεί κανείς να βρει ανατρέχοντας απλώς στα περιεχόμενά του.  Άλλωστε τα θέματα καταλαμβάνουν το σύνολο της πολιτικής ύλης του υπουργείου Παιδείας, με εξαίρεση τον τομέα της  Έρευνας, στον οποίο βέβαια τα αποτελέσματα ήταν πάρα πολύ σημαντικά.

Θα περιοριστώ εδώ να δείξω μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά και πολιτικά κρίσιμα στοιχεία που αναδύονται από τις σελίδες του βιβλίου. Στοιχεία που δείχνουν πώς πρέπει και πώς δεν πρέπει να είναι μια αριστερή κυβερνητική πρακτική. Πώς πρέπει να είναι προετοιμασμένος ο κομματικός φορέας γι’ αυτήν, αλλά και πώς να εντάσσεται στον σχεδιασμό και στις συνεννοήσεις. Την ευθύνη που έχει το κόμμα να κατανοεί τους περιορισμούς του κυβερνητικού έργου, τις ανάγκες για ελιγμούς, αλλά και να τα συνδυάζει με την επιμονή του στην εφαρμογή των θεμελιωδών πολιτικών στοχεύσεων. Να κατανοεί τις τακτικές, να επιμένει για τη στρατηγική.

Σταχυολογώ, λοιπόν, ενδεικτικά. Διατρέχοντας τις σελίδες του βιβλίου βρίσκεται μπροστά μας η δυσκολία της διαπραγμάτευσης και της παράκαμψης των απόλυτων απαιτήσεων των θεσμών, όπως η «αξιολόγηση» των εκπαιδευτικών με κόστος την απόλυση. Η εκμετάλλευση των εσωτερικών αντιφάσεων και ανταγωνισμών των αντιπάλων μας, των θεσμών και του ΟΟΣΑ, και οι ρωγμές που άνοιξαν μέσα από διαπραγματεύσεις και ελιγμούς.

Οι δικοί μας εσωτερικοί εχθροί,  Έλληνες εκπρόσωποι εγχώριων επιχειρηματικών και παρασιτικών συμφερόντων, που έδιναν «χαρτάκια» στους θεσμούς με τις απαιτήσεις τους. Η σταθερή ιδέα του ΣΥΡΙΖΑ, ότι η εκπαίδευση πρέπει να συνδέει ολιστικά στη συνείδηση των μαθητών και των μαθητριών τις εμπειρίες του κοινωνικού βίου και να τους ευαισθητοποιεί συνολικά. Και η αδυναμία να ακολουθηθεί πλήρως αυτή η αρχή.

Η ισχυρή προσπάθεια άμβλυνσης των ταξικών αντιθέσεων μέσα στα σχολεία, όπως με την αναβάθμιση των ΕΠΑ.Λ. και τη δημιουργία του  Έτους Μαθητείας που η ηγεσία δεν αρκέστηκε να το θεσμοθετήσει, αλλά πήρε σβάρνα τις εργοδοτικές ενώσεις και τα επιμελητήρια και το διαφήμιζε για να βρεθούν θέσεις εργασίας για τους μαθητές. Η τεράστια μέριμνα για ευαίσθητες πτυχές της εκπαίδευσης, παραχωμένες σε κάποιες γωνιές, όπως η Ειδική Αγωγή.

Ο αγώνας για τα επιτεύγματα του αυτονόητου, όπως το να είναι οι εκπαιδευτικοί και τα βιβλία στις θέσεις τους εγκαίρως, χάρη στο πείσμα του Νίκου Φίλη. Η ανάγκη για την ψηφιακότητα και την αναπροσαρμογή των προγραμμάτων σπουδών, με βάση τις ανάγκες των παιδιών της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Και τα ανεπαρκή σχετικά αποτελέσματα.

Οι αντιδράσεις γονιών που ξεβολεύονταν από μέτρα όπως η «Τσάντα στο Σχολείο». Ο πόλεμος του συντηρητισμού και τις κάλπικης αριστείας, ακόμη και για θέματα όπως η κλήρωση των σημαιοφόρων. Η ανθρωπιστική πρόταξη της ανάγκης να μορφωθούν τα προσφυγόπουλα. Τα δίλημμα μεταξύ δημοκρατικότητας και αποτελεσματικότητας στις κυβερνητικές πράξεις.

Και τέλος η τεχνοκρατική ηλιθιότητα των εκπροσώπων των θεσμών, για την οποία αξίζει μια πιο μεγάλη αναφορά. Για τους ανθρώπους που νόμιζαν πως, έχοντας υπό μάλης τις περίφημες «καλές πρακτικές» που είχαν πετύχει σε χώρες, όπως η Ολλανδία, θα μπορούσαν με ένα copy - paste να βελτιώσουν το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας. Και έπρεπε να τους εξηγηθεί πως, σε αντίθεση με την Ολλανδία, η Ελλάδα έχει νησιά και βουνά.  Άρα έχει πολλά μικρά σχολεία που έχουν ανάγκη όλους τους καθηγητές, ακόμα κι αν έχουν πέντε, τρεις ή και έναν μαθητή. Και πως, σε αντίθεση με όσα ισχύουν στις χώρες της παλαιάς Ευρώπης, το ελληνικό κράτος δεν είναι αυτόνομο από τα κόμματα.

Δηλαδή, τελικά, έπρεπε να τους εξηγηθεί πως, αν εφαρμόζαμε στην Ελλάδα την αναλογία μαθητών - καθηγητών της Ολλανδίας και αν δίναμε στους διευθυντές των σχολείων -που ορίζονται από τις κυβερνήσεις- το δικαίωμα προσλήψεων και απολύσεων εκπαιδευτικών, όπως ζητούσαν οι θεσμοί, τότε μέσα σε ένα μήνα πάρα πολλοί μαθητές θα βρίσκονταν χωρίς σχολεία και τα ίδια τα σχολεία θα είχαν γίνει κομματικά κάστρα.

ΣΥΡΙΖΑ

Δύο επισημάνεις για το κλείσιμο. Πρώτον, συνεργάστηκα προσωπικά με τον Κώστα Γαβρόγλου, τον συντονιστή αυτού του εκδοτικού έργου, ως προϊστάμενος του Γραφείου Κοινωνικής Πολιτικής του πρωθυπουργού. Δικαιούμαι μια προσωπική αναφορά.  Έχω την αίσθηση πως ο Γαβρόγλου ήταν από αυτούς που η κυβερνητική θητεία δεν τους συντηρητικοποίησε, αλλά τους ριζοσπαστικοποίησε. Και η συνεργασία μαζί του ήταν άψογη, επειδή είχε και την τιμιότητα να πει ευθέως στον συνομιλητή του ότι «η άποψή σου είναι συντηρητική», αλλά και να αποσύρει μια δική του άποψη αν δεν είχε έρεισμα. Με τέτοια ειλικρινή, συντροφική και ζεστή αντιπαράθεση οικοδομούνται σχέσεις εμπιστοσύνης.

Δεύτερον, στο κεφάλαιο για την εκπαίδευση των παιδιών της μειονότητας ο Ανδρέας Νοταράς περιγράφει πολύ ζωηρά το πώς τα παιδιά, όταν άκουσαν τις δασκάλες να μιλάνε τη γλώσσα τους -τούρκικα, ρομανί, πομάκικα-, ένιωσαν ξαφνικά άνετα να πουν μέσα στην τάξη για το όνειρο που είχαν δει το προηγούμενο βράδυ και πώς τα έκανε να νιώσουν.

Σκέφτομαι πως η στιγμή που οι μεγάλοι χάνουμε το παιχνίδι είναι όταν σταματάμε να σκεφτόμαστε με την ευαισθησία και την ασίγαστη περιέργεια των παιδιών. Η διαφύλαξη αυτής της ευαισθησίας και η μεγέθυνση της περιέργειάς τους πρέπει να είναι τα δυο διαμάντια που θα προσκομίσουμε στο θησαυροφυλάκιο που λέγεται Παιδεία για τη Δεύτερη Φορά Αριστερά.

* Ο Σταύρος Παναγιωτίδης είναι υποψήφιος διδάκτορας Ιστορίας, πρώην προϊστάμενος του Γραφείου Κοινωνικής Πολιτικής του πρωθυπουργού

 

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL