Κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα των πεντακοσίων νεκρών από την Covid είχαμε την επίθεση της ακροκεντρώας κυβερνητικής εκπροσώπου με βαρείς χαρακτηρισμούς σε βάρος του κ. Τσίπρα για το εμβόλιο. Σε παρόμοιο πνεύμα κινήθηκε το πασχαλινό μήνυμα του πρωθυπουργού, με μια διχαστική οριοθέτηση ανάμεσα στην αισιόδοξη πλειοψηφία των ορθολογιστών και τη μειοψηφία όσων λίγων εύχονται αποτυχίες, καταστροφές και απελπισία.
Θεωρήθηκε φαίνεται πως ό,τι ήταν να πάρουν από τη συναινετική στάση της αντιπολίτευσης στο θέμα της πανδημίας το πήραν, οπότε είναι πια η ώρα... να λύσουν τα σκυλιά. Οι Συμπληγάδες Λιγνάδη - Φουρθιώτη δημιούργησαν ανάγκες τεχνητής πόλωσης και έτσι οδήγησαν στην απόπειρα δαιμονοποίησης των απέναντι ως «ψεκασμένων».
Αποδεικνύονται ανόητοι για τρίτη φορά διακηρύσσοντας και πάλι ότι το θρίλερ της πανδημίας έληξε πριν από την ώρα του. Οι δύο προηγούμενες ήταν στο ηλιοβασίλεμα της Σαντορίνης πέρυσι το καλοκαίρι, αλλά και η επανάληψη μιας παρόμοιας στάσης στις γιορτές, όταν όλα φορτώθηκαν στην επικείμενη άφιξη του εμβολίου, με αποτέλεσμα τον τετραπλασιασμό των απωλειών μετά από αυτήν. Η προεξόφληση της επικείμενης συλλογικής ανοσίας ως οριστικής λύσης φαίνεται ότι θα είναι η τρίτη επανάληψη.
Κρίσιμο καλοκαίρι
Το τείχος ανοσίας θεωρείται δικαίως ως η ελπίδα της οριστικής απαλλαγής και το καλοκαίρι μοιάζει να είναι η ευκαιρία. Εννοείται ευκαιρία απαλλαγής από τον πολιτικό εφιάλτη (όχι κατ’ ανάγκην και από ιατρική άποψη).
Η μια από τις προϋποθέσεις είναι πράγματι αυτή την οποία προοικονομεί ο Κ. Μητσοτάκης. Το να υπάρξει επάρκεια εμβολίων, έστω και κατόπιν εορτής. Τα μέχρι πρότινος κενά εμβολίων μεγάκεντρα θα αποκτήσουν έτσι λόγο ύπαρξης, πέραν της αυτοεγκωμιαστικής φαιδρότητας.
Η δεύτερη προϋπόθεση όμως είναι οι διαθέσιμοι ανθρώπινοι βραχίονες προς εμβολιασμό. Μέχρι τώρα υπήρχε ζήτηση και δεν υπήρχε προσφορά, οπότε απέμενε η παρηγορία πως έχουμε τουλάχιστον μεγάλο κατάστημα και περίσσεια προσωπικού. Οι επικλήσεις των τριών εκατομμυρίων δόσεων παραλείπουν ότι χρειάστηκε να αξιοποιηθούν σχεδόν όλες οι ηλικίες (πλην των 18-30). Μέχρι τώρα δηλαδή η χαμηλή επίδοση σε μια ομάδα καλυπτόταν από το ότι άνοιγε πρόωρα η παρακάτω.
Η υπόθεση του τείχους κάθε άλλο παρά διασφαλισμένη θεωρείται και η ομοψυχία περί το εγχείρημα θα ήταν απαραίτητη όσο ποτέ. Κάτι που είτε διαφεύγει από τα τζιμάνια του επιτελικού κράτους, αν κρίνουμε από το πόσο επείγονται να υποδείξουν τον πολιτικό τους αντίπαλο σαν... ψεκασμένο εχθρό, είτε έγιναν πολύ πιεστικές οι ανάγκες περιχαράκωσης του «μεσαίου χώρου».
Δέκα απλές παρατηρήσεις
Πλησιάζοντας το 45% - 50% της συλλογικής ανοσίας, τα πράγματα αλλάζουν χαρακτήρα, μιας και εξαντλούνται οι ομάδες που διάκεινται ξεκάθαρα φιλικά και εισερχόμαστε στις πιο επιφυλακτικές. Μέχρι εδώ δηλαδή ήταν τα εύκολα! Υπολογίζεται ότι οι «ενδιάμεσοι» θα πρέπει να συμμετάσχουν όλοι, προκειμένου να φθάσουμε στα επιθυμητά επίπεδα.
Το υπόλοιπο 20% φαίνεται να έχει ισχυρές αντιρρήσεις. Το θρυλούμενο ως αναγκαίο ποσοστό ανοσοποίησης (65% - 70%) είναι στην πραγματικότητα μεγαλύτερο. Μεγάλες ομάδες του πληθυσμού (π.χ. ανήλικοι) θα εξαιρούνται ακόμη για καιρό, ενώ πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η κυριαρχία της βρετανικής μετάλλαξης αυξάνει σημαντικά το αναγκαίο ποσοστό. Δεν υπάρχουν ενδείξεις επαρκούς σχεδιασμού για ομάδες μειωμένης πρόσβασης στο εμβόλιο.
Όσο αυξάνονται τα ποσοστά εμβολιασμού αυξάνεται και η αλληλεπικάλυψη με όσους έχουν ήδη φυσική ανοσία επειδή νόσησαν, που αρχικά προσετίθεντο ως ανεξάρτητες ομάδες. Οι πλείστοι εκ των νοσησάντων λίγους μήνες μετά εμβολιάζονται, οπότε δεν μπορούν πλέον να προστίθενται. Ελλείψει μελετών με αντισώματα, υπάρχει αβεβαιότητα για τους σχετικούς αριθμούς.
Μετά από λίγες εβδομάδες η κάμψη του τρίτου κύματος θα οδηγήσει αρκετούς σε εφησυχασμό. Όποιος διατυπώνει σήμερα επιφυλάξεις με 500 νεκρούς την εβδομάδα, όταν θα φύγει ο τρόμος θα τείνει ευκολότερα προς αναβολή. Επιπλέον η πονηρή σκέψη του λαθρεπιβάτη, ότι «εφόσον ο εμβολιασμός των άλλων το περιόρισε αισθητά, γιατί πλέον να διακινδυνέψω και προσωπικά», μπορεί να επικρατήσει.
Τα φαινόμενα πατερναλισμού που προηγήθηκαν και στην υπόθεση των παρενεργειών εμβολίων είναι φυσικό να τα βρίσκει κανείς μπροστά του. Οι υπαρκτές και όχι τόσο σπάνιες παρενέργειες όλων των εμβολίων εκπλήττουν ένα μέρος του κοινού που δέχθηκε πλήθος καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις ότι πρόκειται τάχα για τα τελείως ακίνδυνα εμβόλια (αδύνατο και άτοπο).
Νέα υπονόμευση εμπιστοσύνης συνιστά η ανειλικρίνεια της υπόθεσης AstraZeneca. Οι χειρισμοί "ξεστοκαρίσματος" δεν περιορίστηκαν στους τριαντάρηδες, παρά μάλιστα τις επιφυλάξεις της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών περί κυοφορίας, καθώς και των μελετών που δείχνουν αυξημένες παρενέργειες στους νέους. Προστέθηκε η όψιμη επιτάχυνση της δεύτερης δόσης, βάσει διαθεσιμότητας, που έδειξε ότι οι προηγούμενες οδηγίες οφείλονταν μάλλον σε προβλήματα προμήθειας κι όχι σε ιατρικές ενδείξεις. Επίσης ας σημειωθεί ότι η δυνατότητα εμβολιασμού κατά τις εορταστικές ημέρες αφορούσε επιλεκτικά το συγκεκριμένο σκεύασμα.
Η άτοπη καλλιέργεια υπεραισιοδοξίας και η έλλειψη εθνικής προσπάθειας είναι πιθανό να λειτουργήσει αρνητικά, ως διάψευση προσδοκιών για άλλη μια φορά, όταν η επιδημιολογική αλήθεια διαπιστωθεί. Τυχόν ατελές τείχος μπορεί να προστατεύσει από πανεθνικά κύματα, αλλά όχι από τοπικές εξάρσεις (περίπτωση μεγάλων γεωγραφικών διακυμάνσεων). Δυσάρεστα είναι τα σχετικά νέα από τις ΗΠΑ, όπου ο εμβολιασμός βρίσκεται τουλάχιστον ένα δίμηνο πιο μπροστά.*
Όλοι οι παραπάνω υπολογισμοί γίνονται χωρίς τον ξενοδόχο. Καμία περιοχή δεν μπορεί να θεωρηθεί οριστικά ασφαλής όσο διατηρείται κάπου ένας πανδημικός θύλακος. Αυτός θα συνεχίσει να λειτουργεί ως εργαστήριο μεταλλάξεων, δυνητικά επικίνδυνο για όλους.
* https://www.nytimes.com/2021/05/03/health/covid-herd-immunity-vaccine.html
* Ο Παναγιώτης Τζανετής είναι γιατρός, πρώην πρόεδρος του ΕΚΑΒ
