Του Νίκου Τζανέτου
Υπάρχουν άραγε στη διεθνή ζωή των κρατών συνθήκες ή καταστάσεις που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τη ζωή ενός λαού σε τέτοιο βαθμό ώστε να αναιρείται κάθε προσδοκία του για προκοπή και ανάπτυξη στον τόπο του; Εφόσον αναφερόμαστε στη περίπτωση της Ελλάδας, η απάντηση είναι θετική. Τρεις θεσμικές, ενδεικτικές, αναφορές αρκούν για να γίνει άμεσα αντιληπτή η κατάσταση ανάγκης στην οποία τελεί η χώρα σήμερα.
Η πρώτη ενυπάρχει στο σκεπτικό της απόφασης 1507/2014 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας που έκρινε ως νόμιμες την πράξη του υπουργικού συμβουλίου, τις υπουργικές αποφάσεις και την απόφαση του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, με τις οποίες διενεργήθηκε η ανταλλαγή των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου (διαδικασία τροποποίησης επιλέξιμων τίτλων και καθορισμός των όρων ανταλλαγής τους). Στην απόφαση αυτή, πέραν της λεπτομερούς περιγραφής των όρων με τους οποίους διενεργήθηκε η διαδικασία διαγραφής του μεγαλύτερου μέρους της αξίας των ομολόγων εκδόσεως ή εγγυήσεως του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν οι ιδιώτες επενδυτές, μεταξύ των οποίων οι μικροομολογιούχοι και τα ασφαλιστικά ταμεία της χώρας (ομολογιούχοι των επιλέξιμων τίτλων), αναφέρονται οι λόγοι που ώθησαν την ευρωπαϊκή επιτροπή, το ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, την προηγούμενη κυβέρνηση και την Τράπεζα της Ελλάδας να θεσπίσουν και να θέσουν σε ισχύ τέσσερις συμβάσεις χρηματοδοτικής διευκόλυνσης για τη "διάσωση της ελληνικής οικονομίας" (PSI LM Facility Agreement, Co-Financing Agreement, ECB Credit Enhancement Facility Agreement, Bond Interest Facility).
Οι συμβάσεις αυτές εγκρίθηκαν από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία του 2012 με τον νόμο 4046/2012. Στην αιτιολογική έκθεση που συνοδεύει τον νόμο αυτόν αναφέρεται ότι "η επιδείνωση της ύφεσης της ελληνικής οικονομίας, η οποία ταλανίζει τη χώρα μειώνοντας τα έσοδα σε σχέση με τα εκάστοτε προσδοκώμενα και αυξάνοντας το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, η δυναμική του χρέους, η οποία αναπτύσσεται σε περιβάλλον αρνητικών ρυθμών μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας για τέταρτη συνεχή χρονιά το 2012 και σε περιβάλλον παγκόσμιας οικονομικής ανασφάλειας, επιβάλλει τη λήψη άμεσων μέτρων προς την κατεύθυνση της ελάφρυνσής του. Συγκεκριμένα, επιβάλλεται ουσιαστική αναδιάταξη του δημόσιου χρέους για να καταστεί βιώσιμο τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα. Η έλλειψη μιας τέτοιας αναδιάταξης θα είχε απρόβλεπτες συνέπειες για την ελληνική οικονομία και τον ελληνικό λαό, τους πιστωτές και το ευρύτερο διεθνές χρηματοοικονομικό σύστημα... Οι δυσμενείς συνέπειες θα ήταν απρόβλεπτες για την ευρωπαϊκή και την παγκόσμια οικονομία...".
Αυτά λοιπόν έλεγε η κυβερνητική πλειοψηφία του 2012 όταν ψήφιζε τον νόμο με τον οποίο "κουρεύτηκαν" τα ομόλογα του ιδιωτικού τομέα και ζημιώθηκαν χιλιάδες μικροομολογιούχοι συμπολίτες μας, τα ασφαλιστικά ταμεία και εν τέλει εμείς ως λαός. Η κατάσταση ανάγκης της χώρας, που ορθώς περιγράφεται στην παραπάνω αιτιολογική έκθεση, ώθησε την προηγούμενη κυβέρνηση να δεχθεί να διαγραφεί μέρος του χρέους εις βάρος της εθνικής οικονομίας, αφού ζημίωσε ασφαλιστικά ταμεία και έπληξε καίρια τη φοροδοτική ικανότητα χιλιάδων συμπατριωτών μας κατόχων τίτλων του Ελληνικού Δημοσίου. Το αποτέλεσμα αυτής της διαγραφής χρέους αναφέρεται εύγλωττα στις άλλες δύο αναφορές μας.
Οι τεχνοκράτες της Ε.Ε.
Η δεύτερη λοιπόν αναφορά που καταδεικνύει και την τραγική αποτυχία του παραπάνω εγχειρήματος της δήθεν ελάφρυνσης του ελληνικού δημόσιου χρέους εμπεριέχεται, με ιδιαίτερα κατηγορηματικό τρόπο, στην έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Συμβουλίου για την Απασχόληση της 28.11.2014. Εκεί αναφέρεται, με τον ακριβή τρόπο που παραθέτουν τα στοιχεία τους οι τεχνοκρατικές υπηρεσίες της Ε.Ε., ότι η οικονομική ανισότητα έχει αυξηθεί στην Ελλάδα, σημαντική αύξηση έχει σημειωθεί και στα άτομα που δεν καλύπτουν ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης, ενώ οι πλέον αρνητικές εξελίξεις στη μακροχρόνια ανεργία σημειώνονται στη χώρα μας, που διαθέτει το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη (26,4%, σύμφωνα με την παραπάνω έκθεση). Στην ίδια έκθεση αναφέρεται η Ελλάδα ως το κράτος-μέλος της Ε.Ε. με τη μεγαλύτερη αύξηση στο ποσοστό κινδύνου φτώχειας του ενεργού πληθυσμού για τα έτη 2011- 2013, μαζί με την Κροατία, την Κύπρο, την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα.
Ο ρόλος της τρόικας
Τέλος, η τρίτη αναφορά ανήκει στη διερευνητική έκθεση της Επιτροπής Οικονομικής και Νομισματικής πολιτικής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον ρόλο και τις εργασίες της τρόικας (ΕΚΤ, Επιτροπή και ΔΝΤ) στις χώρες της ζώνης του ευρώ που έχουν υπαχθεί σε πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής. Στην έκθεση αυτή το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζει τη λύπη του για την έλλειψη διαφάνειας στις διαπραγματεύσεις των Μνημονίων συνεννόησης, επισημαίνει τις πιθανές (εμείς τις ζήσαμε ως βέβαιες) αρνητικές επιπτώσεις των πρακτικών αυτών στα δικαιώματα των πολιτών, αποδοκιμάζει το γεγονός ότι τα προγράμματα αυτά δεν δεσμεύονται από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις συνθήκες, συμπεριλαμβανομένου του άρθρου 168 παράγραφος 7 της ΣΛΕΕ (αναφέρεται στην ευθύνη των κρατών για τη διαμόρφωση της πολιτικής τους στο τομέα της υγείας, στην οργάνωση και την παροχή υγειονομικών υπηρεσιών και ιατρικής περίθαλψης), επισημαίνει το απαράδεκτο επίπεδο της ανεργίας των νέων στα τέσσερα κράτη-μέλη που υπάγονται στα προγράμματα συνδρομής, αποδοκιμάζει το γεγονός ότι από το 2008 οι ανισότητες στην κατανομή του εισοδήματος στις τέσσερις αυτές χώρες έχει αυξηθεί άνω του μέσου όρου και ότι οι περικοπές στις κοινωνικές παροχές και η αύξηση της ανεργίας οδηγούν στην αύξηση των επιπέδων της φτώχειας.
Διαγραφή του χρέους
Οι παραπάνω αναφορές, που συνιστούν αναμφισβήτητες παραδοχές της τραγικής αποτυχίας των Μνημονίων που εφαρμόσθηκαν στη χώρα, προέρχονται από θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μαζί με τις παραπάνω παραδοχές του σκεπτικού του Συμβουλίου της Επικρατείας (με αφορμή την υπόθεση της καταστροφικής ανταλλαγής των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου που κατείχαν ιδιώτες και ασφαλιστικά ταμεία), στοιχειοθετούν την κατάσταση ανάγκης που συνεχίζει να διατρέχει την ελληνική οικονομία και κοινωνία, με το δημόσιο χρέος να καλπάζει σε ποσοστό περίπου 175% του ΑΕΠ.
Αυτή η τρέχουσα και διαρκώς διογκούμενη κατάσταση ανάγκης μπορεί αυτή τη φορά να αποτελέσει τη νομική βάση για τη διαγραφή του δημόσιου χρέους, που, εφόσον είναι και επαχθές, κατά τα πρόσφατα πορίσματα της Επιτροπής Αλήθειας της Βουλής για το ελληνικό χρέος, έχει δύο προφανείς, διεθνώς αναγνωρισμένους, λόγους για να διαγραφεί, αυτή τη φορά, προς όφελος του ελληνικού λαού και όχι για αφορμή νέων "χρηματοδοτικών διευκολύνσεων" που θα συνοδεύονται από νέα Μνημόνια, όπως επιχειρήθηκε να γίνει με τον παραπάνω νόμο 4046/2012.
