Το φάσμα της ενεργειακής φτώχειας αγγίζουν σχεδόν τα μισά νοικοκυριά στη χώρα μας, καθώς δυσκολεύονται να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες, υπονομεύοντας τους όρους διαβίωσής τους, κατάσταση που επιτείνεται από την ενεργειακή ακρίβεια, ιδίως του τελευταίου έτους.
Οι διαρκείς ανατιμήσεις σε συνδυασμό με τα χαμηλά εισοδήματα έχουν όχι μόνο δυσχεράνει την αποπληρωμή των ενεργειακών λογαριασμών, αλλά έχουν οδηγήσει και στην υιοθέτηση συμπεριφορών όπως η περιστολή ή η απουσία θέρμανσης τον χειμώνα (και ψύξης το καλοκαίρι), ώστε να μειωθεί ή να «κρατηθεί» το κόστος, που υποβαθμίζουν δραματικά τον τρόπο ζωής των νοικοκυριών και μάλιστα στις συνθήκες της πανδημίας και των lockdown της τελευταία διετίας.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, αποκαλυπτική είναι μεγάλη, πανελλαδική έρευνα του Ινστιτούτου «Νίκος Πουλαντζάς» με τη συνδρομή της Κάπα Research την περίοδο 17-27 Μαΐου 2022 με τίτλο «Προβλήματα, πρακτικές και αντιλήψεις σε σχέση με την κατανάλωση ενέργειας στην κατοικία» που αφορά την τελευταία διετία και καταδεικνύει ότι τα νοικοκυριά αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα σε σχέση με την ενέργεια και την καθημερινή τους διαβίωση.
Ειδικότερα, όπως προκύπτει από την έρευνα, 1 στα 2 νοικοκυριά δυσκολεύεται να καλύψει τις ενεργειακές του ανάγκες και εξ αυτών 7 στα 10 έχουν μηνιαίο οικογενειακό εισόδημα κάτω από 1.500 ευρώ. Οι βασικοί λόγοι που προκαλούν δυσκολία ή αδυναμία κάλυψης των ενεργειακών αναγκών είναι οι υψηλές τιμές ενέργειας (9 στους 10) και τα χαμηλά εισοδήματα (σχεδόν 7 στους 10).
Κρύα σπίτια για να καλυφθούν τα υπέρογκα κόστη
Σχεδόν οι μισοί εκ των ερωτηθέντων δήλωσαν στο πλαίσιο της εν λόγω έρευνας ότι έχουν λάβει λογαριασμούς ενέργειας με υπέρογκο κόστος, και 1 στα 3 νοικοκυριά καθυστερεί να πληρώσει τους αντίστοιχους λογαριασμούς του. 2 στα 3 νοικοκυριά αναφέρουν ότι η πρόσφατη αύξηση των τιμών ενέργειας τα έχει επηρεάσει πολύ. Το αντίστοιχο ποσοστό για την περίοδο της οικονομικής κρίσης και των Μνημονίων ήταν 46%.
Ενδεικτικό της κατάστασης που επικρατεί ως προς την υποβάθμιση του τρόπου διαβίωσης είναι ότι σχεδόν 4 στους 10 θερμαίνουν μόνο ένα μέρος της κατοικίας τους και έχουν κλειστή τη θέρμανση ακόμα κι όταν το σπίτι είναι κρύο, ενώ επίσης 4 στα 10 νοικοκυριά είχαν θερμοκρασία χαμηλότερη των 18 βαθμών Κελσίου τον χειμώνα που πέρασε.
Είναι δε σοκαριστικό ότι 1 στα 3 νοικοκυριά περιόρισε βασικές του ανάγκες (φαγητό, φάρμακα κ.τ.λ.) για να καλύψει το ενεργειακό του κόστος, 1 στα 3 νοικοκυριά αντιμετωπίζει προβλήματα υγρασίας ή μούχλας στην κατοικία του, ενώ πάνω από 1 στα 10 νοικοκυριά αντιμετώπισε κάποιο πρόβλημα υγείας λόγω ανεπαρκούς θέρμανσης ή ψύξης της κατοικίας του. Πάνω από 6 στους 10 συμμετέχοντες δήλωσαν ότι έχουν μειώσει τις ώρες λειτουργίας του συστήματος θέρμανσης και τη χρήση συγκεκριμένων ηλεκτρικών συσκευών, ενώ 1 στα 2 νοικοκυριά έχει περιορίσει τον δροσισμό της κατοικίας του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η κατάσταση για τα ελληνικά νοικοκυριά είναι αισθητά χειρότερη έναντι των νοικοκυριών άλλων χωρών της Ε.Ε. ως προς την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών:
- Στην Ελλάδα 30% των νοικοκυριών καθυστερεί την πληρωμή λογαριασμών, έναντι 7% στην Ε.Ε.
- Στην Ελλάδα 35% των νοικοκυριών δηλώνει αδυναμία να κρατήσει το σπίτι του ζεστό τον χειμώνα, έναντι περίπου 8% στην Ε.Ε.
Ανεπαρκή τα μέτρα
Σε σχέση με τις ενεργειακές πολιτικές που ακολουθούνται το τελευταίο διάστημα, η αποτίμηση είναι μάλλον απογοητευτική:
- 4 στα 10 νοικοκυριά δεν βοηθήθηκαν από την επιδότηση κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας που ενσωματώθηκε στους λογαριασμούς.
- 7 στα 10 νοικοκυριά δεν ευνοήθηκαν από κάποιο μέτρο ή πρόγραμμα μείωσης ενεργειακού κόστους (Εξοικονομώ, ΚΟΤ, επίδομα πετρελαίου κ.τ.λ.), ενώ 3 στα 4 νοικοκυριά δεν μπορούν να προβούν σε επεμβάσεις εξοικονόμησης ενέργειας λόγω κόστους.
- 2 στα 3 νοικοκυριά δεν βοηθήθηκαν από την επιδότηση καυσίμων κίνησης (fuel pass), αλλά ούτε και από το επίδομα θέρμανσης.
- 1 στα 2 νοικοκυριά δεν βοηθήθηκε από την επιδότηση φυσικού αερίου.
Το πλαφόν στις τιμές ενέργειας (για 2 στους 3) και το επίδομα/έκπτωση στο ρεύμα (για περίπου τους μισούς) αποτελούν τα βασικά μέτρα που θεωρούν πως θα βοηθήσουν τα νοικοκυριά για την κάλυψη των ενεργειακών τους αναγκών.
