Με τη λογική του «βλέποντας και κάνοντας» πορεύεται η ελληνική κυβέρνηση σε σχέση με την ενεργειακή κρίση, καθώς από το περασμένο φθινόπωρο αντιμετώπισε τις αυξημένες τιμές στην ενέργεια με πενιχρές επιδοτήσεις στους λογαριασμούς ρεύματος. Αντιθέτως, πολλές ευρωπαϊκές χώρες ανακοίνωσαν κατά τη διάρκεια της ενεργειακής κρίσης μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
Ειδικότερα, οι περισσότερες ευρωπαϊκές κυβερνήσεις από το φθινόπωρο του 2021 ανακοίνωσαν μια σειρά μέτρων που αφορούσαν επιδοτήσεις στους λογαριασμούς, μείωση των φόρων στους λογαριασμούς ρεύματος και φορολόγηση των ενεργειακών επιχειρήσεων. Ενδεικτικά, η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε πρόσφατα έκπτωση στους λογαριασμούς ρεύματος 400 λιρών για να αντισταθμίσει τις αυξήσεις στα καύσιμα.
Η χρηματοδότηση της έκπτωσης προς τα νοικοκυριά θα γίνει μέσω της φορολόγησης των ενεργειακών εταιρειών πετρελαίου και φυσικού αερίου με συντελεστή 25%. Η Ισπανία μείωσε τον ΦΠΑ στους λογαριασμούς ενέργειας από 21% σε 10%. Επίσης, μείωσε τον ειδικό φόρο στην ηλεκτρική ενέργεια από 7% σε 0,5%, ενώ στη Γαλλία ορίστηκε πλαφόν στην αύξηση της χονδρικής τιμής του ρεύματος στο 4%. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο προειδοποιούσε για τη διατήρηση των υψηλών τιμών στην ενέργεια για μεγάλο χρονικό διάστημα και υπογράμμιζε την ανάγκη λήψης μέτρων για την προστασία των νοικοκυριών, όπως η στήριξη του εισοδήματός τους, οι διακανονισμοί των χρεών και η μείωση των φορολογικών συντελεστών σε ευάλωτα νοικοκυριά, ενώ πρότεινε και τη φορολόγηση των κερδών ενεργειακών εταιρειών.
Στα αζήτητα τα υπερκέρδη των εταιρειών
Για αρκετούς μήνες η ελληνική κυβέρνηση απέφευγε να πάρει θέση σε σχέση με το ζήτημα των υπερκερδών των ενεργειακών εταιρειών, με τον πρωθυπουργό να ισχυρίζεται στις αρχές Μαρτίου πως η ΔΕΗ δεν θα βγάλει καθόλου κέρδος φέτος ή θα έχει οριακά κέρδη. Λίγες ημέρες μετά, και υπό την πίεση της αξιωματικής αντιπολίτευσης, ανακοίνωσε από το βήμα της Βουλής ότι τα υπερκέρδη των εταιρειών θα φορολογηθούν με συντελεστή 90%. Δύο μήνες αργότερα η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας γνωστοποιούσε μέσω του πορίσματός της ότι τα υπερκέρδη ανέρχονταν σε 927,44 εκατ. ευρώ. Από το συνολικό ποσό 335,99 εκατ. ευρώ αποτελούσε τις εκπτώσεις της ΔΕΗ στους καταναλωτές μέσης και χαμηλής τάσης. Επομένως, το αρχικό ποσό έπεφτε στα 591 εκατ. ευρώ. Εντέλει, με τροπολογία η κυβέρνηση όρισε ότι οι εταιρείες θα πρέπει να καταθέσουν μέχρι τον Σεπτέμβριο την εισφορά που θα τους επιβάλει η ΡΑΕ. Όμως, σχεδόν έναν χρόνο μετά το ξέσπασμα της ενεργειακής κρίσης, το τελικό ποσό που θα κληθούν να καταθέσουν οι πάροχοι ενέργειας παραμένει άγνωστο.
Επιπλέον, άγνωστη είναι η τύχη της ρήτρας αναπροσαρμογής, για την οποία η κυβέρνηση ισχυρίζεται πως θα σταματήσει να επιβαρύνει τους λογαριασμούς ρεύματος από τον επόμενο μήνα. Από τον Ιούλιο θα εφαρμοστεί ένας προσωρινός μηχανισμός επιστροφής μέρους των εσόδων των ενεργειακών παρόχων, με σκοπό, σύμφωνα με τους σχεδιασμούς του υπουργείου Ενέργειας, να επανέλθει η τιμολόγηση της κιλοβατώρας στα προ κρίσης επίπεδα. Παρ’ όλα αυτά, τα νοικοκυριά λαμβάνουν εξοντωτικούς λογαριασμούς, τους οποίους όλο και μεγαλύτερη μερίδα του κόσμου προεξοφλεί σε δόσεις, δημιουργώντας έτσι μια νέα γενιά χρεών.
Η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας κρίνεται… από το LNG
Στο πλαίσιο αβεβαιότητας νοικοκυριών και μικρομεσαίων επιχειρήσεων έρχεται να προστεθεί και ο παράγοντας της ενεργειακής ασφάλειας της χώρας. Η χωρίς σχεδιασμό απολιγνιτοποίηση και η πρόσδεση της χώρας στο φυσικό αέριο, με αποτέλεσμα η ηλεκτροπαραγωγή να εξαρτάται κατά 60% από ένα εισαγόμενο καύσιμο, έχει διαμορφώσει μια πραγματικότητα στην οποία η χώρα μας είναι εκτεθειμένη. Σύμφωνα με τον σχεδιασμό του υπουργείου Ενέργειας, σε περίπτωση διακοπής της τροφοδοσίας του φυσικού αερίου από τη Ρωσία -σενάριο που συγκεντρώνει λίγες πιθανότητες-, η χώρα μας θα στηριχθεί στις λιγνιτικές μονάδες, που αποτελούν περίπου το 28% του ενεργειακού μείγματος, στις μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με diesel, στις ΑΠΕ αλλά και στο εισαγόμενο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG).
Αναλυτές επισημαίνουν ότι για να αποκοπεί η χώρα από το ρωσικό αέριο, θα έπρεπε να αυξήσει εβδομαδιαίως τα φορτία LNG. Η αντικατάσταση όμως του ρωσικού αερίου με το εισαγόμενο υγροποιημένο αέριο προϋποθέτει αποθηκευτικές υποδομές τις οποίες η Ελλάδα δεν διαθέτει. Αποτελεί όμως ευρωπαϊκή υποχρέωση μέχρι την 1η Νοεμβρίου η Ελλάδα να έχει αποθηκευμένο το 15% της ετήσιας κατανάλωσή της. Για να το πετύχει αυτό, εξετάζει το σενάριο να συνεργαστεί με την Ιταλία, η οποία διαθέτει αποθηκευτικές υποδομές. Παράλληλα, τον Ιούλιο αναμένεται να ενισχυθεί η Ρεβυθούσα με τη νέα πλωτή μονάδα που θα παραδοθεί. Πάντως, μόνο για τον Ιούλιο έχει προγραμματιστεί η έλευση 8 φορτίων σύμφωνα με τον προγραμματισμό του ΔΕΣΦΑ.
Φαραντούρης: Η κυβέρνηση κατέστησε τη χώρα πρωταθλήτρια στην ακρίβεια
«Η ακρίβεια σε δυσθεώρητα ύψη, η εκρηκτική άνοδος του πληθωρισμού και το ενεργειακό κόστος που καλπάζει είναι ξεκάθαρα προϊόν πολιτικών επιλογών» αναφέρει στην ΑΥΓΗ της Κυριακής ο Νικόλας Φαραντούρης, καθηγητής Ευρωπαϊκού Δικαίου και Δικαίου Ενέργειας στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και σύμβουλος του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ.
«Έναν χρόνο μετά τις σαφείς προειδοποιήσεις για όσα έμελλαν να έρθουν, δεν μπορεί πλέον να γίνεται λόγος για ολιγωρία, αλλά για σκόπιμη κωλυσιεργία στη λήψη μέτρων - δημοσιονομικών, ρυθμιστικών, ελεγκτικών. Οι συνεχείς κυβερνητικές αναδιπλώσεις μαρτυρούν αμηχανία, έλλειψη σχεδιασμού και προτεραιότητα στο κέρδος ολίγων εις βάρος της κοινωνίας, των καταναλωτών και της συντριπτικής πλειονότητας των επιχειρήσεων. Από πού να αρχίσει κανείς:
- “Δεν υπάρχει ενεργειακό ζήτημα, το φαινόμενο είναι προσωρινό”. Δεν ήταν.
- “Δεν αγοράζουμε ακριβότερα το ρωσικό φυσικό αέριο”. Η ΔΕΠΑ από τον Ιανουάριο 2021 αγοράζει κατά 30% ακριβότερα το ρωσικό αέριο σε σχέση με τη γειτονική Βουλγαρία λόγω σύνδεσης της τελικής τιμής κατά 80% με διεθνείς χρηματιστηριακούς κόμβους.
- “Η παραγωγή ηλεκτρισμού από λιγνίτη είναι σήμερα (Φεβρουάριος 2022) κατά πολύ ακριβότερη από τις μονάδες φυσικού αερίου”. Οι τιμές του φυσικού αερίου όλους τους τελευταίους μήνες είναι υπερπολλαπλάσιες του λιγνίτη (περιλαμβανομένων των επιβαρύνσεων CΟ2).
- “Δεν υπάρχουν υπερκέρδη της ΔΕΗ και των άλλων ενεργειακών εταιρειών”. Μόνο για το τελευταίο τρίμηνο του 2021 και το πρώτο του 2022, και εξαιρουμένων των εκατοντάδων εκατομμυρίων της ΔΕΠΑ και των εταιρειών πετρελαιοειδών, η ΡΑΕ υπολόγισε τα υπερκέρδη σε 1 δισεκατομμύριο.
- “Θα φορολογήσουμε τα υπερκέρδη”. Με κάθε είδους αλχημείες χάριν μείωσης της φορολογητέας ύλης, με συμψηφισμούς χονδρικής και λιανικής κ.λπ., κι ακόμη δεν έχει φορολογηθεί τίποτα.
- “Οι ενεργειακές αγορές λειτουργούν μια χαρά”. Άρον-άρον -σήμερα, έναν χρόνο μετά- επιχειρείται κάποια παρέμβαση στη χονδρεμπορική αγορά ηλεκτρικής ενέργειας επειδή η αγορά δεν λειτουργεί σωστά, χωρίς όμως μέχρι στιγμής να έχει ληφθεί επίσημη έγκριση από την Ε.Ε., χωρίς να έχει αποκρυσταλλωθεί ο μηχανισμός και χωρίς να γνωρίζει κανείς ακριβώς πώς θα λειτουργήσει στη λιανική και τη ρήτρα αναπροσαρμογής. Κι όλα αυτά με καθυστέρηση ενός έτους…
Είναι προφανές: η κυβέρνηση απέτυχε να χειριστεί κάτι για το οποίο είχε έγκαιρα και αναλυτικά από το περασμένο καλοκαίρι προειδοποιηθεί ότι θα συμβεί. Με τις επιλογές της κατέστησε τη χώρα αρνητική πρωταθλήτρια στην ακρίβεια και στο ενεργειακό κόστος».
