Απρόβλεπτα και υψηλού ρίσκου τιμολόγια ρεύματος διαμορφώνονται στη λιανική αγορά (και) για τους μικρούς καταναλωτές, που αντανακλούν και εντέλει καθιερώνουν ως κανονικότητα τη στρεβλή λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρισμού, μετακυλίοντας επιπλέον επιβαρύνσεις στους λογαριασμούς.
Παρά τις πανηγυρικές δηλώσεις, από πέρσι, της κυβέρνησης Ν.Δ. για αγορές ηλεκτρισμού με μείωση του κόστους ρεύματος και καλύτερες τιμές για όλους, σήμερα οι καταναλωτές βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια... ελεύθερη αγορά που λειτουργεί με νέα δομικά προβλήματα και βασικό χαρακτηριστικό την έλλειψη ανταγωνισμού με όψη διαφόρων πρακτικών.
Την εβδομάδα που πέρασε, η ΔΕΗ αποφάσισε να επιβάλει ρήτρα αναπροσαρμογής χρεώσεων προμήθειας, η οποία βασίζεται στην Τιμή Εκκαθάρισης Αγοράς, από τον Αύγουστο, με παράλληλη “έκπτωση” στην κιλοβατώρα κατά 30%, ώστε να χρυσώσει το χάπι της επιβάρυνσης, ενώ το τρίμηνο Μάιος - Ιούλιος θα υπάρχει ρήτρα CO2, χωρίς καμία... έκπτωση, σε όλα τα τιμολόγια της χαμηλής τάσης (νοικοκυριά, επαγγελματίες, αγρότες).
Στη μέση τάση (επιχειρήσεις) ήδη ισχύει αντίστοιχη ρήτρα, ενώ στον αέρα βρίσκονται οι συμφωνίες με την υψηλή τάση (βιομηχανία εντάσεως ενέργειας), οι διαπραγματεύσεις για τις οποίες, σημειωτέον, λήγουν, με βάση το σχετικό τελεσίγραφο της ΔΕΗ, στις 15 Ιουνίου.
Σε όλες τις περιπτώσεις οι αυξήσεις είναι μονόδρομος και έχουν ήδη παγιωθεί από τους ιδιώτες προμηθευτές, καθετοποιημένους και μη, διαδικασία που ολοκληρώνεται από τη ΔΕΗ, στο πλαίσιο της προβληματικής λειτουργίας των νέων χονδρεμπορικών αγορών.
Ρήτρες χονδρεμπορικής αγοράς και CO2
Το... δίλημμα είναι πλέον: ρήτρα αναπροσαρμογής χρεώσεων προμήθειας (με τιμή εκκαθάρισης αγοράς ή άλλη παράμετρο κόστους, όπως αυτό της αγοράς εξισορρόπησης) ή ρήτρα CO2... Το μόνο βέβαιο είναι ότι πρόκειται για παράγοντες μεταβλητούς, που οδηγούν σε μη σταθερές τιμές και αντίστοιχη αβεβαιότητα για τους καταναλωτές όλων των κατηγοριών.
Σημειώνεται ότι η μεσοσταθμική τιμή αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας (χονδρεμπορική) διαμορφώνεται στο πεντάμηνο 2021 ήδη σε 68,975 ευρώ / MWh (όταν για όλο το 2020 έφτασε σε 58,172 ευρώ / MWh), ενώ τον Απρίλιο και το Μάιο ανήλθε σε 73,968 ευρώ / Mwh και 76,373 ευρώ / MWh, αντίστοιχα.
Πάντως, οι καθετοποιημένοι συμμετέχοντες φαίνεται πως προτιμούν να μεγιστοποιούν τα κέρδη τους όχι από τη λιανική, διευρύνοντας το μερίδιό τους, αλλά από την παραγωγή και την αγορά εξισορρόπησης, αφού οι ίδιοι επιδρούν στη λειτουργία τους, εξανεμίζοντας το όποιο κόστος τούς επιβαρύνει, που μεταφέρεται από την αγορά εξισορρόπησης στην προμήθεια. Επομένως η τιμή στην οποία πωλούν οι παραγωγοί ως προμηθευτές είναι η τιμή που διαμορφώνεται στην αγορά.
Παράλληλα, σε ό,τι αφορά τους ακριβούς, λόγω αυξημένων CO2, λιγνίτες, ακόμα κι όταν εντάξει στο σύστημα ο ΑΔΜΗΕ λιγνιτική παραγωγή για λόγους ευστάθειας του συστήματος, η ΔΕΗ αποζημιώνεται από τον Διαχειριστή με την τιμή της αγοράς εξισορρόπησης, που συνήθως ξεπερνά τα 100 ευρώ / Mwh.
Επομένως τι ακριβώς μετακυλίεται στους καταναλωτές μέσω των περίφημων ρητρών;
Τις περασμένες εβδομάδες εμφανίζονταν πυκνότερα οι δυσοίωνες προβλέψεις για την ανοδική πορεία των τιμών των δικαιωμάτων CO2 για να καταλήξουν ότι δεν “αντέχει” πλέον η ΔΕΗ να απορροφά τις αυξήσεις, όπως έκανε έως τον Μάιο, εξ ου και η επιβολή της ομώνυμης τρίμηνης ρήτρας για τη μετακύλιση μέρους αυτών στην κατανάλωση. Την ίδια στιγμή, η λιγνιτική παραγωγή μειώνεται και οι μονάδες κλείνουν στο πλαίσιο της βεβιασμένης απολιγνιτοποίησης ώς το 2023.
Ο επικεφαλής της ΔΕΗ προέβλεψε πάντως ότι το δεύτερο τρίμηνο 2021 θα κινηθεί σε χαμηλότερα επίπεδα (σ.σ.: σε επίπεδο λειτουργικής κερδοφορίας) λόγω των αυξημένων τιμών ενέργειας και CO2...
Η διερεύνηση
Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ΡΑΕ) φέρεται να έχει ξεκινήσει διερεύνηση σε σχέση με τις εμπορικές πολιτικές των προμηθευτών, που συνδέονται με καταγγελίες καταναλωτών, ώστε να εξεταστεί αν υπάρχουν παρατυπίες ή παραπλάνηση κι αν θα χρειαστεί να ληφθούν μέτρα.
Εκκινώντας από τη ΔΕΗ, η Αρχή υπέδειξε ως... κατάλληλη ρήτρα αυτή που χρησιμοποιούν οι ιδιώτες προμηθευτές και όχι τη ρήτρα CO2 που επέλεξε η επιχείρηση να ενεργοποιήσει, οδηγώντας ουσιαστικά σε προσαρμογή της δημόσιας επιχείρησης στις μεθόδους των άλλων προμηθευτών, όχι βέβαια για την προστασία των καταναλωτών από ανατιμήσεις, αλλά για να είναι ευχερέστερη η σύγκριση των σχετικών επιβαρύνσεων που επιβάλλουν οι προμηθευτές. Αφορά δηλαδή στην ενημέρωση των καταναλωτών και στην κατανόηση των σχετικών χρεώσεων των προμηθευτών η ύπαρξη μιας κοινής ρήτρας αναφοράς. Χρήσιμο, αλλά δεν επιδρά στο κόστος του ρεύματος.
Στις Κατευθυντήριες Οδηγίες για τη διαφάνεια και την επαληθευσιμότητα των χρεώσεων στο ανταγωνιστικό σκέλος των τιμολογίων χαμηλής τάσης (απόφαση ΡΑΕ 409/2020) προβλέπεται, άλλωστε, τυποποίηση των ρητρών αναπροσαρμογής των Ανταγωνιστικών Χρεώσεων Προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας.
Δεν είναι δε τυχαίο ότι ορίζεται η ύπαρξη τουλάχιστον ενός σταθερού τιμολογίου, απαλλαγμένου από ρήτρες αναπροσαρμογής χρεώσεων, προκειμένου, όπως αναγνωρίζει η ΡΑΕ, να εξασφαλίζει την προστασία των καταναλωτών “που δεν επιθυμούν ή δεν έχουν την απαραίτητη εξοικείωση ώστε να αναγνωρίζουν και να αξιολογούν το ρίσκο της έκθεσής τους στον κίνδυνο των τιμών της αγοράς, που τους μετακυλίεται από τον προμηθευτή τους”.
