«Ήταν πολλές μέρες που ένιωθα ότι τώρα λιποθυμάω, αυτό ήταν». «Υπήρχαν μέρες που δεν πήγαινα τουαλέτα». «Δεν μπορούσα να συμπληρώσω ούτε ένα οκτάωρο ύπνου. Και μου ζητούσαν να βάλω πλάτη». «Ρεπό δεν παίρνουμε. Όταν αδιαθετήσω όμως, θα το απαιτήσω κι ο Θεός βοηθός». Εξαντλητικά ωράρια εργασίας, χαμηλές αμοιβές, καμία μέρα ανάπαυσης, η εμπειρία από τη φετινή σεζόν που περιγράφουν στην ΑΥΓΗ της Κυριακής εργαζόμενοι και εργαζόμενες (τα πραγματικά στοιχεία των οποίων βρίσκονται στη διάθεση της εφημερίδας) στη «βαριά βιομηχανία» της χώρας. Μια σεζόν που ακόμα κι αν αποδειχθεί πετυχημένη για την ελληνική οικονομία, σίγουρα απολογίζεται αρνητικά σε ό,τι αφορά στα εργασιακά δικαιώματα, καθώς πολλοί είναι οι εργοδότες που τα καταπατούν παρά τη νέα Συλλογική Σύμβαση Εργασίας στον κλάδο του Επισιτισμού - Τουρισμού. Είδαμε εργαζόμενους να υποδέχονται κρουαζιερόπλοια με συρτάκι και κουλούρια Θεσσαλονίκης, σερβιτόρο να πηγαίνει κολυμπώντας παραγγελίες σε μπιτς μπαρ στη Ρόδο, εργοδότη να ξυλοκοπεί με κοντάρι τσουγκράνας σερβιτόρο στην Πάργα επειδή ζήτησε τα δεδουλευμένα του, υπεύθυνο σε επιχείρηση στη Μύκονο να στέλνει μηνύματα στους εργαζόμενους πως τους απαγορεύει την έξοδο για ένα μήνα. Μάλιστα οι εργασιακές συνθήκες στον τουρισμό απασχόλησαν και διεθνή μέσα, με τον ηλεκτρονικό Guardian να κάνει αφιέρωμα με τίτλο: «Ήταν μια κόλαση, αλλά ο ιδιοκτήτης είπε ότι πρέπει να δουλέψω: Πεθαίνοντας από τη ζέστη στην Ελλάδα». Κι ενώ ως τουρίστας μπορείς πράγματι να ζήσεις τον μύθο σου στην Ελλάδα, εκατοντάδες εργαζόμενοι ζουν τον εφιάλτη.
Ελένη: Υπάρχουν μέρες που δεν αντέχει το σώμα σου
Δουλεύω σέρβις στην παραλία. Στην αρχή δούλευα δεκάωρο. Ο υπεύθυνος ήθελε να το αποδεχτώ αυτό, μου έλεγε «είναι σεζόν, εντάξει, καταλαβαίνεις ότι θέλω ανθρώπους που έχουν κάθε καλή θέληση για δουλειά και θα δουλέψουν παραπάνω και δεν θα 'χουν θέμα». Εγώ ήμουν πολύ υποδουλωμένη στην αρχή, επειδή είχα φύγει από άλλη δουλειά και ένιωθα άχρηστη. Τον Ιούλιο στην παραλία είχε πάρα πολύ κόσμο. Έλεγα στον υπεύθυνό μου ότι θέλω να φάω, να πάω τουαλέτα - και για την τουαλέτα μάλιστα μου 'χε απαντήσει «το κόβεις να 'ναι κατάλληλη στιγμή;». Υπήρχαν μέρες που δεν πήγαινα τουαλέτα. Δεν προλάβαινα ούτε να φάω, ήμουν νηστική. Ήταν πάρα πολύ δύσκολο αυτό. Ήμουν πάνω - κάτω συνέχεια, το ρολόι μου κατέγραφε να 'χω κάψει 800 θερμίδες και να μην έχω φάει τίποτα. Και μου 'λεγε «εδώ δεν έχει τέτοια. Δεν γίνεται να φας». Μετά ευτυχώς ήρθαν κι άλλα παιδιά, που ήταν πιο ξηγημένα, και δήλωσαν ότι «εμείς θα μαστε οκτάωρο και τίποτε παραπάνω», οπότε μας πήρε κι εμάς η μπάλα και από τον Αύγουστο είμαστε οκτάωρο. Ρεπό δεν έχουμε.
Από τον Ιούνιο δουλεύουμε 7 στα 7. Δεδομένου ότι δεν έτρωγα, δεν προλάβαινα να πιω νερό, ήταν και οι μέρες του καύσωνα, κάποια στιγμή άρχισα να ζαλίζομαι τρομερά, ήταν πολλές μέρες που ένιωθα ότι τώρα λιποθυμάω, αυτό ήτανε. Πήγα στο ιατρείο, μου έβαλαν ορούς γιατί είχα πάθει αφυδάτωση και μου έγραψαν μια τριήμερη αναρρωτική. Φοβόμουν πολύ τον ήλιο κι ο υπεύθυνος με έσπρωχνε συνέχεια να 'μαι σε κίνηση και να κάνω και δικές του δουλειές, να κατεβαίνω και να βλέπω αν έχει κόσμο το δίπλα μαγαζί, να πιάνω κουβέντα στους πελάτες, οπότε ήμουν πάντα εκτεθειμένη στον ήλιο. Όταν έπαθα αυτό που έπαθα, νευρίασε και μου 'λεγε πως το 'παθα επειδή έβγαινα μετά τη δουλειά, κάτι το οποίο δεν ισχύει. Χώρο με σκιά δεν έχει, καθόμασταν κάτω από δέντρα. Συνάδελφος στην κουζίνα μου 'λεγε «να ανεβαίνεις πάνω, να λες ότι πας τουαλέτα, για να σου βάζω δυο μπουκιές στο στόμα να κατεβαίνεις κάτω». Δεν θα ξαναπήγαινα σεζόν. Τις μέρες που ζαλιζόμουνα φοβήθηκα. Το' χα σκεφτεί πως λεφτά για διακοπές δεν θα 'χα, οπότε θα είμαι και σε νησί, αλλά δεν καταλαβαίνεις ότι είσαι σε νησί όταν δουλεύεις τόσο. Πήγα σεζόν για να 'χω χρήματα στην άκρη, να κάνω δυο πράγματα. Με τα δεκάωρα, χωρίς υπερωρίες, τα χρήματα βγαίνουν κάτω από πέντε ευρώ την ώρα, δεν αξίζει. Το να μην έχεις ρεπό δεν είναι καθόλου ανθρώπινο. Υπάρχουν μέρες που δεν αντέχει το σώμα σου. Κάποια στιγμή με έπιασαν τα κλάματα και ο υπεύθυνος μου είπε «Δεν έχεις δικαιολογία να κλαις άμα δεν έχεις περίοδο». Είπα πως έχω περίοδο για να με αφήσει. Η περίοδος δύο μήνες τώρα μου έχει κοπεί.
Δημήτρης: Φτάσαμε στο σημείο να μην κοιμόμαστε
Δούλεψα σεζόν μόλις για κάποιες εβδομάδες μεταξύ Απριλίου - Μαΐου σε ξενοδοχείο στη Μύκονο. Ήμουνα room service. Αν και είχα ακούσει από φίλους που είχαν δουλέψει στο νησί σε άλλα ξενοδοχεία ότι θα αντιμετώπιζα δύσκολες συνθήκες, όταν έφτασα ήταν χειρότερα απ’ ό,τι πίστευα. Υποτίθεται ότι το δικό μου τμήμα θα ήταν στελεχωμένο με 6-7 άτομα και ότι ταυτόχρονα θα χρησιμοποιούσαμε κάποια ηλεκτρικά μπάγκι (αυτοκινητάκια,) τα οποία όμως είχαν χαλάσει. Τελικά ήμασταν μόλις τρία άτομα. Δουλεύαμε 10,5 ώρες την ημέρα. Ήταν τρία ξενοδοχεία στον ίδιο χώρο, χτισμένα σε λόφο, και οι αποστάσεις ήταν μεγάλες. Εξυπηρετούσαμε και τα τρία ξενοδοχεία ταυτόχρονα, τα οποία συνολικά πρέπει να είχαν πάνω από 200 δωμάτια. Κάναμε σημαντικές διαδρομές, σε ανηφορικό έδαφος κι ενώ μπορεί να κουβαλούσαμε τρία - τέσσερα πιάτα μαζί, δίσκους, μπουκάλια. Την περίοδο που ήμουν εγώ, κυρίως έβρεχε και τρώγαμε πολύ αέρα, δυσκολευόμασταν περισσότερο. Με την παραμάνα γεμάτη πιάτα, που το ξενοδοχείο επέβαλλε να μεταφέρονται όλα μαζί, έτρεμε λίγο η ψυχούλα σου. Σε μια έκταση χιλιομέτρων με άπειρα σκαλιά έπρεπε να κρατάω μόνος μου όλο το πόστο, είναι δουλειά κοπιαστική, πολύ κουραστική σωματικά. Φτάσαμε στο σημείο να μην κοιμόμαστε. Μπορεί να κοιμόμουν τρεις, τέσσερις ώρες και μετά να έπρεπε να επιστρέψω να κάνω άλλες 10,5 ώρες βάρδια. Δεν μπορούσα να συμπληρώσω ούτε ένα οκτάωρο ύπνου. Και μου ζητούσαν να βάλω πλάτη. Μας έδιναν 1.100 ευρώ τον μήνα. Μου φάνηκαν πιο λίγα απ’ ό,τι θα 'πρεπε, από τη στιγμή που κάναμε δουλειά για πάνω από δύο άτομα ο καθένας. Ούτε μετά τις 10 πληρώνεσαι περισσότερο, ούτε οι Κυριακές αμείβονται στο 75%, όλα παραβιάζονται. Είναι επιβεβλημένο ότι θα δουλεύεις 7 στα 7. Εξαρχής μας είχαν τονίσει ότι δεν υπήρχε περίπτωση να πάρει κανένας ρεπό για οποιονδήποτε λόγο. Βλέποντας πόσο προσωπικό είχαν στη διάθεσή τους δεν άφηναν κανέναν να αθετήσει τη συμφωνία για τα ρεπό, συμφωνία που γίνεται με συγκεκριμένο τρόπο, την ωραιοποιούν. Προσπαθούσαν στην αρχή να σε πείσουν ότι ήταν εξασφαλισμένο πως δεν θα δούλευες παραπάνω από αυτό που είχες συμφωνήσει. Διάλειμμα δεν μπορούσαμε να κάνουμε με τίποτα. Δεν γινόταν να πω ότι θα κάτσω 15 λεπτά να φάω, για παράδειγμα, στο πόδι ό,τι έκανα. Η διαμονή ήταν ένα πολύ μικρό δωμάτιο, όπου δεν υπήρχε καλά καλά διάδρομος ανάμεσα στα κρεβάτια να κουνήσεις τα πόδια σου και τα πράγματά σου δεν πολυχωρούσαν. Για σεζόν πήγα εντελώς ανόητα. Έχω τελειώσει Οικονομικά αλλά δεν το ακολούθησα και εντέλει παγιδεύτηκα στα επαγγέλματα της εστίασης. Οπότε, σκέφτηκα, γιατί να μην πάω μια σεζόν να μαζέψω λεφτά; Ήταν μια απόφαση εντελώς εσφαλμένη. Περίμενα ότι τουλάχιστον θα κοιμόμαστε. Για μένα υπάρχει μια επαγγελματική εναλλακτική, αλλά για τα παιδιά που είτε έχουν σπουδάσει τουριστικά είτε για τον οποιοδήποτε λόγο θέλουν να παραμείνουν στον κλάδο, είναι εξαθλίωση. Κι έχω δουλέψει και σε μαγαζί σερβιτόρος, καλύτερα να γυρνούσα εκεί. Τα λεφτά που δίνουν δεν αξίζουν τον κόπο και την προσπάθεια που χρειάζεται να κάνεις, δεν θα ξαναπήγαινα.
Μαρία: Οι υπερωρίες δεν πληρώνονται
Δουλεύω 7 στις 7. Κάποιες μέρες δουλεύω 9 ώρες, άλλες 10 και άλλες 11. Και βοηθάω στο σέρβις. Διαλείμματα συγκεκριμένες ώρες δεν έχουμε, παρά μόνο αν βρούμε 2-3 λεπτά να κάτσουμε λίγο. Μια δυο μέρες που δεν φύσαγε καθόλου στο νησί, ήμουν κάθε τρεις και λίγο στο μπάνιο να βρέχομαι για να μην πέσω κάτω. Τις προάλλες είχαμε βγει μετά τη δουλειά όλα τα παιδιά και την επόμενη μέρα το αφεντικό μας μάζεψε και μας είπε να μην βγαίνουμε. Εμείς εντωμεταξύ έτσι κι αλλιώς δεν ξενυχτάμε, λόγω κούρασης, όχι επειδή μας το 'πε. Από φαγητό μας παρέχουν τοστ και καφέ και κανονικά τρώμε μετά τις 7 ό,τι μας βγάζει η κουζίνα. Το πιο βάρβαρο είναι ότι αν δουλεύεις από το πρωί μέχρι τις 7, δεν σε κρατάει τίποτα παρά μόνο το τοστάκι.
Είναι πολύ μεγάλη η κούραση. Ακόμα και να 'ρθει το αφεντικό και να δει ότι δεν λείπει κάτι, αν μας δει να καθόμαστε μπορεί να μας στραβοκοιτάξει κι εκεί σηκώνεσαι αναγκαστικά γιατί δεν θέλεις να σου την πει. Δεν καταλαβαίνει πόσο τρέχουμε. Το πρώτο πράγμα που ρώτησα είναι αν πληρώνονται οι υπερωρίες και μου 'πε ξεκάθαρα όχι. Και μάλιστα πήγε να πατήσει και λίγο στο φιλότιμο, ότι τα άλλα παιδιά μένουν τόσες ώρες και έλα, αφού το κάνουν τα άλλα παιδιά, να μην κουράζονται μόνα τους. Του 'πα ότι δεν δουλεύω για την ψυχή της μάνας μου, ότι θα φύγω αν δεν πληρωθώ υπερωρίες. Ρεπό δεν παίρνουμε. Όταν αδιαθετήσω, θα το απαιτήσω κι ο Θεός βοηθός.
Ζωή: Υπάρχει πολύς μισογυνισμός
Είχα συμφωνήσει να είμαι στο μπαρ και τελικά μαζεύω τραπέζια. Υποτίθεται θα δούλευα κανονικό οκτάωρο αλλά δουλεύω και 10 ώρες την ημέρα, με ένα τοστ και ένα γεύμα. Και στους συναδέλφους που ήρθαν από πέρσι, με εμπιστοσύνη, φέτος έχουν παρακάμψει συμφωνίες και τους αργούν και τις πληρωμές. Το δωμάτιο που μένω έχει μόνο ένα κρεβάτι και μια τουαλέτα, ούτε ψυγείο ούτε τίποτα. Όταν μπήκα είδα κατασαρίδες και ακαθαρσίες πουλιών στα σεντόνια. Παραπονέθηκα και μου 'παν «αυτά χρησιμοποιούμε εμείς, τα καθαρά είναι για τους πελάτες». Το αφεντικό για τον ελεύθερό μας χρόνο μας είπε «κομμένα τα ξενύχτια. Άπαξ και ξενυχτήσει κανείς, θα έχει πρόβλημα». Υπάρχει πολύς μισογυνισμός. Δεν πλησιάζω εκεί που μαζεύεται το αφεντικό με τους φίλους του, γιατί σχολιάζουν χυδαία και έρχομαι σε δύσκολη θέση, δυσκολεύομαι να απαντήσω επαγγελματικά. Με τη ζέστη σκεφτόμουν πολύ τι θα φορέσω, αλλά δεν γίνεται, φοράω ό,τι θα με βολέψει.
