Σε λίγες ημέρες πέφτει η αυλαία των Ολυμπιακών Αγώνων του Τόκιο. Οι δηλώσεις - γροθιά στο στομάχι από τον Ιακωβίδη, οι αστοχίες της ΕΡΤ και, κυρίως, η επικοινωνιακή εκμετάλλευση της προσπάθειας όλων των αθλητών από την πολιτική ηγεσία άνοιξαν μια μεγάλη συζήτηση, κυρίως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, από την οποία δυστυχώς απουσίασαν η σημασία και ο ρόλος που μπορεί να διαδραματίσει το αθλητικό κανάλι της ΕΡΤ (ΕΡΤ Sports).
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες αποτελούν ένα κορυφαίο αθλητικό, αλλά και ευρύτερα πολιτικό γεγονός. Το ίδιο ισχύει και με άλλες διεθνείς και εγχώριες αθλητικές διοργανώσεις. Η επιτυχία τους, όμως, δεν εξαρτάται μόνο από τις αθλητικές επιδόσεις, την άρτια ολοκλήρωσή τους και το πλήθος που τις παρακολουθεί στα στάδια, αλλά κυρίως από τις μετρήσεις της τηλεθέασης.
Τα αθλητικά γεγονότα τείνουν ολοένα και περισσότερο να είναι ταυτόχρονα τηλεοπτικά γεγονότα. Η αθλητική βιομηχανία παγκοσμίως συντηρείται σε μεγάλο βαθμό από την πώληση τηλεοπτικών δικαιωμάτων, η οποία επιτρέπει την προσέλκυση νέων διαφημιστικών εσόδων και χορηγιών τόσο στα αθλητικά σωματεία όσο και στους ίδιους τους αθλητές.
Την ίδια στιγμή η τηλεοπτική βιομηχανία διασφαλίζει έσοδα μέσα από την κάλυψη αθλητικών γεγονότων, καθώς υπάρχει τεράστια ζήτηση για τηλεοπτικό αθλητικό περιεχόμενο.
Η νέα παγκόσμια αθλητική τηλεοπτική αγορά
Ακριβώς γι' αυτόν τον λόγο, στον χώρο της αθλητικής τηλεοπτικής ψυχαγωγίας μπαίνουν συνεχώς νέοι παίκτες και, όπως δείχνει αποστομωτικά η ιστορία των τελευταίων 30 ετών, το τίμημα απόκτησης των τηλεοπτικών δικαιωμάτων για κορυφαίες αθλητικές διοργανώσεις διεθνώς συνεχώς μεγαλώνει.
Σήμερα, στο πλαίσιο μιας σκληρής μάχης προσέλκυσης της προσοχής των καταναλωτών, με όποιον ευφημισμό και ευρηματικό όρο και αν αυτή περιγράφεται ή υπονοείται (π.χ. eyeballs war, viewing ratings, αριθμός συνδρομητών κ.λπ.), έχει δημιουργηθεί μια νέα παγκόσμια αθλητική τηλεοπτική αγορά, στην οποία προσπαθούν να βρουν κυρίαρχη θέση όχι μόνο οι παραδοσιακοί πάροχοι περιεχομένου και οι τηλεπικοινωνιακοί πάροχοι, που προσφέρουν τηλεοπτικές υπηρεσίες, αλλά κυρίως οι νέες υπηρεσίες θέασης κατά παραγγελία (Video On Demand) ή και ζωντανής μετάδοσης που παρέχουν οι μεγάλες streaming πλατφόρμες και οι μεγαλύτερες εταιρείες πληροφορικής.
Ήδη τα δικαιώματα μεγάλων διοργανώσεων, όπως η English Premiership, έχουν αποκτηθεί από μεγάλες πλατφόρμες όπως η Amazon Prime και το ESPN+ και δεν αποκλείεται στα επόμενα χρόνια να μπορούμε να δούμε τους Ολυμπιακούς Αγώνες ή το Μουντιάλ μόνο σε μια εγχώρια ή διεθνή συνδρομητική πλατφόρμα.
Παρ' όλα αυτά, σύμφωνα με τη Nielsen, η παραδοσιακή τηλεόραση εξακολουθεί να αποτελεί το πιο μαζικό μέσο επικοινωνίας, το οποίο χρησιμοποιούν σε καθημερινή βάση όλοι οι πολίτες μιας χώρας ανεξαρτήτως εισοδήματος, ταχυδρομικού κώδικα κατοικίας, ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, θρησκείας, φύλου και υπηκοότητας.
Η παραδοσιακή τηλεόραση διαπερνά τους όποιους κοινωνικούς κατακερματισμούς και το περιεχόμενο της μπαίνει σε κάθε σπίτι. Είναι ενδεικτικό ότι, ακόμη και στην πιο ανεπτυγμένη τηλεοπτική αγορά του κόσμου (ΗΠΑ), η κατανάλωση περιεχομένου από διαδικτυακές πλατφόρμες δεν ξεπερνά το 26% της συνολικής τηλεοπτικής θέασης (στοιχεία 2021), αν και υπάρχουν σοβαρές διαφοροποιήσεις με βάση κυρίως την ηλικία.
Ταυτόχρονα η ζήτηση για τοπικό ή εθνικό περιεχόμενο (local content) εξακολουθεί να είναι συχνά μεγαλύτερη συγκριτικά με blockbuster και διεθνές οπτικοακουστικό περιεχόμενο και αθλητικές διοργανώσεις, ενώ και οι πιο μεγάλες πλατφόρμες περιεχομένου δεν μπορούν να καλύψουν όλες τις ανάγκες θέασης και κυρίως τη ζήτηση σε τοπικό περιεχόμενο τόσο για μυθοπλασία όσο και για πολλές εγχώριες αθλητικές διοργανώσεις.
Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με άλλες δομικές τάσεις (π.χ. η δημογραφική γήρανση και η εποχή της μακροβιότητας, που περιγράφονται στην μελέτη της Λίντα Γκράντον και Άντριου Σκοτ), και άλλα επιμέρους ερευνητικά ευρήματα (π.χ. πρόσφατη μελέτη του Annenberg School for Communication and Journalism έδειξε ότι οι οπαδοί αθλητικών σωματείων, και κυρίως οι νεότερης ηλικίας, επιθυμούν να παρακολουθούν συμπληρωματικές αθλητικές εκπομπές και όχι μόνο τους αγώνες) καταδεικνύουν δύο πράγματα.
Πρώτον, ότι η παραδοσιακή τηλεόραση ούτε έχει πει την τελευταία της λέξη ούτε έχει μπει στο χρονοντούλαπο της Ιστορίας από τις νέες γενιές που είναι σαφώς πιο εξοικειωμένες και φιλικές προς την ψηφιακή τεχνολογία και την κατανάλωση περιεχομένου μέσω Διαδικτύου. Εξάλλου πολλοί παλαιοί τηλεοπτικοί πάροχοι δεν ακολουθούν τεχνοφοβικές συμπεριφορές και επενδύουν σε πιο σύγχρονες μορφές μετάδοσης και διανομής περιεχομένου.
Όπως άλλωστε τονίζει και ο Yong Jin (2020), με τον ίδιο τρόπο που οι εφημερίδες συνέχισαν να υπάρχουν με τη δημιουργία του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, έτσι και σήμερα οι νέες τεχνολογίες επικοινωνίας δεν θα καταργήσουν τα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης, αλλά αντίθετα θα διαμορφωθεί μια νέα συμβιωτική σχέση.
Δεύτερον, ότι η αθλητική τηλεοπτική ψυχαγωγία θα διευρύνεται με την πάροδο του χρόνου συνδυάζοντας όχι μόνο την τεχνολογικά βελτιωμένη θέαση αθλητικών γεγονότων, αλλά και επιμέρους κατηγοριών περιεχομένου και προσφοράς δεδομένων και υπηρεσιών που σχετίζονται με αυτά, όπως το αθλητικό ντοκιμαντέρ. Για παράδειγμα η FIFA υπολόγισε ότι το ποσοστό διαδικτυακών θεάσεων του Μουντιάλ 2018 σε διάφορες χώρες ήταν περίπου 22% επί των συνολικών.
Η πρόκληση της δημιουργίας του ERT Sports HD
Έχοντας στο μυαλό μας αυτές τις τάσεις δημιουργήσαμε το 2018 το πρώτο θεματικό αθλητικό κανάλι ελεύθερης μετάδοσης στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά στην Ελλάδα η ΕΡΤ μέσω των υβριδικών υπηρεσιών, που εγκαινιάστηκαν τον Δεκέμβριο του 2017, έδωσε στους τηλεθεατές τη δυνατότητα να σκηνοθετήσουν αυτό που βλέπουν, επιλέγοντας κάμερα παρακολούθησης περιεχόμενου, από γωνία θέασης 360 μοιρών, σε πραγματικό αλλά και κατά απαίτηση χρόνο στα πλαίσια του Μουντιάλ του 2018.
Η εφαρμογή ERT VR είχε ανέλπιστη επιτυχία, γεγονός το οποίο πιστοποιείται όχι μόνο από την επίτευξη ενός σημαντικού αριθμού χρηστών, αλλά και από το συγχαρητήριο μήνυμα της FIFA για το γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν ανάμεσα στις χώρες με τη μεγαλύτερη διάχυση του προϊόντος παγκοσμίως.
Το ERT Sports HD κέρδισε γρήγορα το στοίχημα, άρχισε σταδιακά να μπαίνει και στους συλλογικούς χώρους συνεύρεσης και ομαδικής θέασης και ουσιαστικά αποτέλεσε το όχημα για τη δημόσια ραδιοτηλεόραση να αποκτήσει υψηλά επίπεδα τηλεθέασης κυρίως τα σαββατοκύριακα και όταν μεταδίδονταν ζωντανοί αγώνες ποδοσφαίρου, μπάσκετ και Formula 1.
Μέσω του ERT Sports HD η δημόσια ραδιοτηλεόραση ήρθε σε επαφή με περισσότερο νεανικό κοινό, αλλά και χρήστες του Διαδικτύου οι οποίοι προηγουμένως δεν προτιμούσαν την ΕΡΤ για την ενημέρωσή τους ή για κατανάλωση οπτικοακουστικού υλικού. Η επισκεψιμότητα των διαδικτυακών υπηρεσιών της ΕΡΤ παρουσίασε αλματώδη ανάπτυξη.
Η ανάλυση των στοιχείων μας οδήγησε στο συμπέρασμα ότι η επένδυση που έχει κάνει η ΕΡΤ στις νέες τεχνολογίες διανομής οπτικοακουστικού περιεχομένου αποδίδει τα μέγιστα, όταν συνδυάζονται δύο κρίσιμοι παράγοντες: α) περιεχόμενο υψηλής προστιθέμενης αξίας και β) τεχνολογίες αιχμής.
Το περιεχόμενο παραμένει ο βασιλιάς, αλλά το κοινό επιθυμεί εφαρμογές που εμπλουτίζουν και εμβαθύνουν την εμπειρία θέασης. Έτσι ακολουθήσαμε μια πιο επιθετική πολιτική στο πεδίο της αγοράς δικαιωμάτων μετάδοσης αθλητικών γεγονότων και ντοκιμαντέρ (λ.χ. γαλλικό Όπεν, μίσθωση προγραμμάτων των πιο δημοφιλών ποδοσφαιρικών ομάδων της Ευρώπης και των σημαντικών τους αγώνων).
Η συνεισφορά όμως του ERT Sports HD ήταν εξόχως σημαντική και για άλλους λόγους.
* Πρώτα απ’ όλα γιατί συνέβαλε στην ενίσχυση της ορατότητας πολλών αθλητών από διάφορα αθλήματα, όπως η πετοσφαίριση, η αντισφαίριση, η χειροσφαίριση, το σύνολο των αγωνισμάτων του κλασικού αθλητισμού και φυσικά το πόλο, που τόσο υπερήφανη κάνει σήμερα την Ελλάδα.
* Δεύτερον, γιατί έδωσε τη δυνατότητα να πραγματοποιηθούν πολλά εγχώρια πρωταθλήματα και διοργανώσεις, ενώ δεν άφησε την προσπάθεια των αθλητών στις εθνικές ομάδες να μείνει εκτός τηλεοπτικής στέγης.
* Τρίτον, γιατί πολλές αθλητικές διοργανώσεις της ΕΡΤ μεταδίδονταν και στο Διαδίκτυο, γεγονός το οποίο αποτέλεσε γέφυρα της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης με τον απανταχού απόδημο ελληνισμό.
* Τέταρτον, γιατί διευκόλυνε το συνολικό σχεδιασμό προγράμματος της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης.
* Πέμπτον, γιατί βοήθησε τη δημόσια ραδιοτηλεόραση να μην χάσει το μεγάλο της ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στην κάλυψη ζωντανών αθλητικών μεταδόσεων. Οι μεταδόσεις αυτές αποτελούσαν το οξυγόνο και το βαρύ όπλο της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης μαζί με το παραδοσιακό brand της Eurovision, όπως δείχνουν διαχρονικά τα στοιχεία της Nielsen.
Και φτάνουμε στον Ιούλιο του 2019. Η νέα διοίκηση της ΕΡΤ και ο κ. Πέτσας αγνοούν όλες τις παραπάνω θετικές επιδράσεις της αγοράς και μίσθωσης αθλητικού περιεχομένου. Πολύ γρήγορα και με συνοπτικές διαδικασίες η ΕΡΤ χάνει τα δικαιώματα πολλών σημαντικών διοργανώσεων, όπως το Euro 2020 και το Μουντιάλ του Κατάρ, αρχίζουν περικοπές στα συμβόλαια πολλών εγχώριων διοργανώσεων (λ.χ. Greek Volleyball League) και ένα σημαντικό και προσοδοφόρο τμήμα της τηλεοπτικής αγοράς πηγαίνει στα ιδιωτικά κανάλια και στη συνδρομητική τηλεόραση (ΑΝΤ1, Cosmote, Nova, Mega, Open).
Το ERT Sports HD σταδιακά απαξιώνεται και τελικά σφαγιάζεται με την αφαίρεση περιεχομένου και τη μετατροπή του σε μια υπηρεσία της υβριδικής τηλεόρασης. Και αυτό μάλιστα γίνεται σε μια χρονιά Ολυμπιακών Αγώνων και Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος ποδοσφαίρου. Όλα αυτά για να κάνουν, υποτίθεται, οικονομία στην ΕΡΤ και στον Έλληνα φορολογούμενο, γεγονός το οποίο διαψεύδεται στην πράξη από τις ίδιες τις ρυθμίσεις της κυβέρνησης Μητσοτάκη.
Για παράδειγμα ψηφίζεται μια γενναία μείωση της φορολογίας από το 45% στο 22% για τις μετεγγραφές που πραγματοποιούν οι ΠΑΕ έπειτα από σχετικό αίτημα του Γ. Αλαφούζου προς τον Λ. Αυγενάκη. Πόσα έσοδα θα χαθούν από τη ρύθμιση αυτή σε βάθος χρόνου; Πώς αυτή η ρύθμιση θα ενισχύσει τον ελληνικό αθλητισμό;
Και οι “βελτιώσεις” δεν σταμάτησαν εδώ. Στη συνέχεια, με Κοινή Υπουργική Απόφαση, καθορίζεται ότι μέχρι 50 εκατ. τον χρόνο έχουν αρχίσει να μοιράζονται από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού του Λ. Αυγενάκη σε ερασιτεχνικά και επαγγελματικά σωματεία. Αν όλα αυτά ισχύουν, τότε πώς και γιατί η ελληνική Πολιτεία έφερε σε τέτοια δυσχερή θέση τον Ιακωβίδη;
* Ο Λευτέρης Κρέτσος είναι πρώην υφυπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης
