Πριν από έναν μήνα η ΑΥΓΗ κατηγορήθηκε από το κυβερνών κόμμα ότι «υπονομεύει τη συλλογική προσπάθεια εξόδου από το τούνελ της πανδημίας» επειδή απλώς παρουσίασε τα στοιχεία του ECDC και έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για το χαμηλό ποσοστό εμβολιασμένων στις ευάλωτες ομάδες (60+), το οποίο δυστυχώς παραμένει σε παρόμοια επίπεδα.
Σήμερα, αν και ο πρωθυπουργός επαναλαμβάνει τα περί «υγειονομικού σαμποτάζ» (Βουλή, 8.6.21) στρεφόμενος κατά του ΣΥΡΙΖΑ, η θριαμβολογία των κυβερνώντων έχει δώσει τη θέση της στον προβληματισμό, η συζήτηση για «κίνητρα» έχει φουντώσει, ενώ από τον Άδ. Γεωργιάδη ακούσαμε ακόμη και για το ενδεχόμενο απολύσεων εργαζομένων που δεν έχουν εμβολιαστεί (9.6)!
Η «απροθυμία ενός αριθμού ατόμων άνω των 60 ετών να εμβολιαστούν» (Μ. Θεοδωρίδου, 7.6) αποτελεί κοινή διαπίστωση. Η πρόεδρος της Επιτροπής Εμβολιασμών πέταξε το μπαλάκι στους πολίτες, που «έχουν ένα μερίδιο ευθύνης και μπορούν να συμβάλουν στο να πείσουν κάποιον που δεν δέχεται να εμβολιαστεί». Απόδειξη του ότι δεν έχει εκπονηθεί ένα συγκροτημένο σχέδιο ώστε να αυξηθεί το ποσοστό στις κρίσιμες ηλικίες.
Τι 70%, τι 50%!
Ήταν επίσης αρχές Μαΐου όταν η κυβέρνηση εκτιμούσε ότι στο τέλος Ιουνίου θα έχει χτιστεί το «τείχος ανοσίας». Τώρα αυτό έχει μετατεθεί για «μέσα στο καλοκαίρι» (Μ. Θεμιστοκλέους, 7.6), γενικά και αόριστα.
Ο πήχης αυθαίρετα χαμηλωμένος, για να καταφέρει επιτέλους να περάσει από πάνω του η κυβέρνηση: διότι, ενώ θεωρητικά ξέρουμε ότι το αναγκαίο ποσοστό έχει οριστεί στο 70%, μέσω των εμβολιασμών αλλά και της ανοσίας όσων έχουν νοσήσει, ο Μ. Θεμιστοκλέους προβλέπει πως εντός του καλοκαιριού «θα έχει εμβολιαστεί πάνω από το 50% των πολιτών». Θεωρεί αυτό, πλέον, το ποσοστό ως προϋπόθεση του «τείχους ανοσίας».
Και πώς να μην κατεβάσει τον στόχο, όταν, την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές, μόλις το 22,4% του πληθυσμού, λιγότερο δηλαδή από 1 στους 4, έχει εμβολιαστεί με τις δύο δόσεις.
«Θα πρέπει να εμβολιαστούμε μέχρι τον Σεπτέμβριο σε ένα ποσοστό πάνω από 60%, διότι, όπως μας δείχνει η περίπτωση της Βρετανίας, η ινδική μετάλλαξη απαιτεί πολύ μεγαλύτερη κάλυψη του πληθυσμού (πάνω από το 80%), και μάλιστα με τις δύο δόσεις» τονίζει στην «Α» ο νευρολόγος Γεράσιμος Γραμματικόπουλος.
Από την αρχή της πανδημίας προσπαθεί μέσω βίντεο να εκλαϊκεύσει τις βασικές επιστημονικές γνώσεις για τον κορωνοϊό, να καταρρίψει τις θεωρίες συνωμοσίας των αντιεμβολιαστών, αλλά και να εξηγήσει ότι ο εμβολιασμός είναι περισσότερο συλλογική - κοινωνική (παρά ατομική) άμυνα και γι’ αυτό αποτελεί και καθήκον του καθενός και της καθεμιάς.
Αυτό δεν απαλλάσσει την Πολιτεία από την ευθύνη της να πείσει εμπλέκοντας τους γιατρούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας σε μία αποτελεσματική καμπάνια. Αν δεν το κάνει τώρα που η πανδημία βρίσκεται σε ύφεση, θα μας χτυπήσει ξανά ο ιός -η χώρα μας δεν πήρε το μάθημα από το περσινό ανεξέλεγκτο άνοιγμα του τουρισμού.
Άλλες χώρες ανεβάζουν το ποσοστό του εμβολιασμού στρεφόμενες σε εφήβους και παιδιά. Παραμένει όμως επείγον να εμβολιαστούν οι άνω των 60 ετών και ο κόσμος που έχει κινητικότητα (εργαζόμενοι στον τουρισμό - επισιτισμό) και είναι πιθανό να «συναντηθεί» με τις μεταλλάξεις.
Καμία εξήγηση για τις χαμηλές επιδόσεις
Ο γ.γ. Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, απαντώντας σε ερώτηση για τις ευάλωτες ηλικιακές ομάδες (Mega, 8.6), είδε το ποτήρι μισογεμάτο επειδή σχεδόν όλες έχουν ξεπεράσει (με τα ραντεβού) το 70%. Ποσοστό που, όπως προαναφέραμε, δεν αρκεί, αν συνυπολογίσουμε τη χαμηλή κάλυψη άλλων ομάδων (π.χ. στους 50-54, μαζί με τα ραντεβού, το ποσοστό ανέρχεται μόλις στο 62%, ενώ στους 45-49 φτάνει το 58%).
Σε άλλα ευρωπαϊκά κράτη το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 90%. Η Ελλάδα δεν βρίσκεται καν στη μέση της λίστας των ευρωπαϊκών χωρών σε κάθε ηλικιακή κατηγορία («Επιτελική ανικανότητα Μητσοτάκη δείχνουν και τα στοιχεία του ECDC», avgi.gr) (πίνακας από ECDC!).
Ο Μ. Θεμιστοκλέους επικαλέστηκε την καθυστέρηση στις παραδόσεις των εταιρειών («υπάρχει μεγαλύτερη ζήτηση απ' ό,τι προσφορά εμβολίων»), αντί να αναζητήσει τρόπους για να υπερκεραστεί η διστακτικότητα. Επίσης δεν έχουν ξεκινήσει οι εμβολιασμοί κατ’ οίκον, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις ευάλωτες ομάδες.
Το εμβόλιο δουλεύει
Αυτό που τονίζουν πλέον οι επιστήμονες, για να πειστούν οι επιφυλακτικοί και να σπάσει το (χαμηλό) ταβάνι που φαίνεται να έχουμε πιάσει, είναι ότι όσοι νοσηλεύονται είναι στη συντριπτική τους πλειονότητα ανεμβολίαστοι. Ωστόσο το υπουργείο Υγείας δεν δίνει αναλυτικά τα σχετικά στοιχεία -προτιμάει τις «διαρροές» σε φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ (ΣΚΑΪ).
Είναι δεδομένο ότι, όσο αυξάνεται το ποσοστό των εμβολιασμών, ο αριθμός θανάτων και νοσηλειών από Covid-19 θα μειώνεται συνεχώς -το βλέπουμε όπου έχουν προχωρήσει οι εμβολιασμοί.
«Δεν προστατευόμαστε μόνο από τη βαριά νόσο αλλά και από το ‘long covid’ (χρόνια προβλήματα), που αφορά υπολογίσιμα ποσοστά όσων έχουν προσβληθεί από κορωνοϊό» θυμίζει ο Γ. Γραμματικόπουλος.
«Ο ενεργητικός και μαζικός εμβολιασμός συμβάλλει στη μείωση του ρυθμού μετάδοσης, στην προστασία ομάδων που είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε σοβαρή νόσηση και θάνατο και στην αποφυγή νέων παραλλαγών, περισσότερο μεταδοτικών, αυξημένης νοσηρότητας και αντίστασης στα διαθέσιμα εμβόλια» συμπληρώνει ο Νίκος Καπραβέλος, διευθυντής ΜΕΘ στο «Παπανικολάου».
Μονοκλωνικά αντισώματα: συμπληρωματικό όπλο υπό προϋποθέσεις
Ενώ το τείχος ανοσίας χτίζεται με αργούς ρυθμούς, αυξάνονται τα ερωτήματα για την έλλειψη θεραπευτικών μεθόδων. Το ζήτημα έφτασε πρόσφατα στη Βουλή (2.6.2021) έπειτα από επίκαιρη ερώτηση του πρώην αναπληρωτή υπουργού Υγείας Παύλου Πολάκη σχετικά με τα μονοκλωνικά αντισώματα (monoclonal antibodies - mAbs).
Η συζήτηση συμπίπτει με την είδηση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση εξασφάλισε περίπου 55.000 δόσεις της εν δυνάμει θεραπείας, βασισμένης σε ένα κοκτέιλ μονοκλωνικών αντισωμάτων που έχουν αναπτύξει η αμερικανική Regeneron και η ελβετική Roche, το πρώτο συμβόλαιο που συνάπτει η Ε.Ε. γι' αυτό το είδος φαρμάκου.
Οι ευρωπαϊκές χώρες θα το αγοράζουν μόνον αφού αυτό εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) ή από εθνικές ρυθμιστικές αρχές.
Οι κλινικές μελέτες των εταιρειών δείχνουν ότι η χορήγηση μονοκλωνικών αντισωμάτων στα πρώτα στάδια της νόσου μειώνει την πιθανότητα νοσηλείας και θανάτου κατά 70%.
Κάθε εθνικός οργανισμός φαρμάκων έχει τη δυνατότητα να προχωρήσει σε επείγουσα έγκριση και ορισμένες χώρες το έχουν ήδη πράξει. Η Ελλάδα, για λόγους που δεν έχουν εξηγηθεί επαρκώς, δεν συγκαταλέγεται σε αυτές.
Μεγάλο αγκάθι αποτελεί το κόστος: 200.000 δόσεις κόστισαν στη Γερμανία 400 εκατομμύρια ευρώ (2.000 ευρώ η δόση) και τελικά σχεδόν το 90% των δόσεων «κάθεται» στις αποθήκες της χώρας (Καθημερινή, 25.5.21).
Ποιος ασθενής πρέπει να τα λάβει;
Πώς όμως θα εντοπίσει κάποιος τον ασθενή στα πρώτα στάδια της νόσου; Για να γίνει αυτό απαιτείται ένα αποτελεσματικό δίκτυο ανίχνευσης και ιχνηλάτησης, κάτι που απουσιάζει εμφατικά στη χώρα μας.
Όπως εξηγεί στην «Α» ο καθηγητής Πνευμονολογίας Γιάννης Καλομενίδης, «η ερώτηση σχετικά με το σε ποιους θα πρέπει να χορηγούνται τα mAbs δεν έχει διερευνηθεί επαρκώς. Η αμερικανική αλλά και η ευρωπαϊκή ρυθμιστική αρχή φαρμάκων (ο FDA και ο ΕΜΑ) προτείνουν ότι θα πρέπει να θεωρούνται ασθενείς ‘υψηλού κινδύνου’ όσοι βρίσκονται σε προχωρημένη ηλικία ή έχουν ορισμένες συννοσηρότητες.
Μέχρι τότε αναμένονται πραγματικά αποτελέσματα που προκύπτουν από τον αυξανόμενο αριθμό ασθενών που υποβάλλονται σε θεραπεία και απαιτούνται κλινικές δοκιμές που διερευνούν εάν τα mAbs μειώνουν πραγματικά τον κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου».
Σημειώνει δε ότι οι κλινικές έρευνες που οδήγησαν στην αδειοδότηση των mAbs δεν έγιναν μόνο στις ομάδες που προτείνονται από τις ρυθμιστικές αρχές ως υψηλού κινδύνου.
Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας των ΗΠΑ συστήνει τη χρήση ενός από τους εγκεκριμένους συνδυασμούς mAbs για «ασθενείς με ήπια ή μέτρια συμπτώματα και υψηλό κίνδυνο κλινικής επιδείνωσης». Η θεραπεία «θα πρέπει να ξεκινήσει το συντομότερο δυνατόν ύστερα από θετικό τεστ και εντός 10 ημερών από την έναρξη των συμπτωμάτων και δεν πρέπει να δοθεί σε άνθρωπο που νοσηλεύεται σε σοβαρή κατάσταση».
Πού θα γίνει η χορήγησή τους;
Ένα ακόμα εμπόδιο στη χώρα μας είναι η απουσία ισχυρού συστήματος πρωτοβάθμιας περίθαλψης, ώστε οι γιατροί να επιλέγουν, αμέσως μετά το θετικό τεστ, τους ασθενείς που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη θεραπεία.
Το δεύτερο εμπόδιο, σημειώνει ο Γ. Καλομενίδης, είναι ότι χορηγούνται ενδοφλέβια. Άρα, αφενός, ενδέχεται να εμφανιστούν αντιδράσεις υπερευαισθησίας σχετιζόμενες με την έγχυση (αλλεργικές αντιδράσεις), που σημαίνει ότι πρέπει να χορηγούνται υπό ιατρική παρακολούθηση. Αφετέρου χρειάζονται επαρκείς χώροι (και προσωπικό) στις δομές υγείας ώστε να παρακολουθούνται οι ασθενείς.
Επιπλέον τα mAbs είναι πολύ επιρρεπή στις μεταλλάξεις. Ένα φάρμακο που αρχικά είχε αδειοδοτηθεί από τον FDA αποσύρθηκε επειδή τα νέα στελέχη του SARS-CoV-2 παρουσιάζουν μεγάλη ανθεκτικότητα.
«Καλύτερο το προλαμβάνειν παρά το θεραπεύειν»
«Τα μονοκλωνικά δεν αποτελούν λύση, πόσο μάλιστα όταν έχουμε έναν πιο φθηνό και ασφαλή τρόπο για να φτιάξουμε αντισώματα πριν μας χτυπήσει ο κορωνοϊός: τα εμβόλια» υποστηρίζει ο Νίκος Καπραβέλος θυμίζοντας ότι η μόνη αντιμετώπιση στις ιογενείς λοιμώξεις είναι η πρόληψη, θεμελιώδης αρχή της ιατρικής.
Δεδομένου ότι απέχουμε ακόμα αρκετό καιρό από κάποιο φάρμακο που θα διατίθεται στα φαρμακεία και θα χορηγείται ευκολότερα από τα mAbs (εισπνεόμενο ή χάπι) οι επιστήμονες κάνουν ακόμα μία έκκληση σε όλους/ες, ειδικά στις ευάλωτες ομάδες, να σπεύσουν να εμβολιαστούν ξεπερνώντας τον φόβο και την παραπληροφόρηση.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο κορωνοϊός θα εξαφανιστεί και οι κυβερνήσεις θα απαλλαχθούν από τις ευθύνες τους για ενίσχυση της δημόσιας Υγείας και της επιστημονικής έρευνας, δικαιότερη πρόσβαση σε εμβόλια και φάρμακα (άρση των πατεντών) και οχύρωση των αδύναμων κοινωνικά στρωμάτων απέναντι σε νέες υγειονομικές κρίσεις.
