Ο κλάδος για τον οποίο δεν μιλάει κανείς ζει στην ανεργία εδώ και ενάμιση χρόνο, με τις κρατικές επιδοτήσεις να αντιστοιχούν για όλο αυτό το διάστημα στο πενιχρό ποσό των 1.868 ευρώ. Την ίδια ώρα στην Ευρώπη οι κρατικές ενισχύσεις προσεγγίζουν κατά μέσο όρο τις 7.000 ευρώ ετησίως, ενώ κάποιες χώρες στήριξαν τους πρεσβευτές του πολιτισμού τους με επιδοτήσεις ακόμη και των 19.000 ευρώ ετησίως
Είναι οι άνθρωποι που μας μαθαίνουν την ιστορία που κρύβεται πίσω από τα μνημεία που βρίσκονται δίπλα μας. Είναι οι άνθρωποι που μαθαίνουν τα μυστικά του πολιτισμού μας σε κόσμο που καταφθάνει στη χώρα από κάθε άκρη της Γης. Εκείνοι που φιλοτεχνούν την εικόνα της χώρας και πείθουν κάθε χρόνο όλο και περισσότερους να την επισκέπτονται. Ένας μικρός σε μέγεθος κρίκος, αλλά τόσο απαραίτητος για να λειτουργεί με αποτέλεσμα η μεγάλη αλυσίδα του τουρισμού, γνωστότερη ως βαριά βιομηχανία της χώρας.
Ο λόγος για τους ξεναγούς. Τους ανθρώπους που μέσα στην πανδημία το κράτος τους ξέχασε. Κανείς υπουργός δεν αναρωτήθηκε, βλέποντας κλειδαμπαρωμένη την Ακρόπολη και τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου άδεια, τι απέγιναν οι άνθρωποι με τα μαντίλια. Οι άνθρωποι με τα καπέλα που τα φορούν για να αντέχουν τις πολύωρες περιηγήσεις μέσα στον καύσωνα και κάτω από τον ήλιο μιλώντας ακατάπαυστα.
Τελευταία δουλειά τον Οκτώβριο του 2019
Για την πλειονότητα των ξεναγών τα τελευταία τους μεροκάματα έγιναν τον Οκτώβριο του 2019, όταν τελείωσε η τουριστική σεζόν στην Ελλάδα. «Από το 2017 και μετά ο τουρισμός ανέκαμψε πολύ. Τα πράγματα πήγαιναν τόσο καλά, που είχαμε κρατήσεις από τον χειμώνα (τον τελευταίο πριν τον κορωνοϊό) και φαινόταν ότι θα ήταν μια σούπερ χρονιά. Αισθανόμουν τόση ασφάλεια, που αποφασίσαμε με την οικογένειά μου να κάνουμε και κάποια έξοδα για εμάς. Να πάμε ένα ταξίδι, να αγοράσουμε μια καινούργια τηλεόραση. Μέσα σε ελάχιστους μήνες τα πάντα ανατράπηκαν» λέει στην ΑΥΓΗ η Μαρία Μαρκάκη, που κάνει τη δουλειά εδώ και 25 χρόνια, αλλά τώρα σκέφτεται να στραφεί αλλού.
Σε αντίστοιχη θέση βρίσκονται πολλοί ακόμη συνάδελφοί της. Το κράτος, αντί να τους παρέχει σταθερότητα και ασφάλεια, κάποιους μήνες τους θεωρεί «πληττόμενους» δίνοντας χρήματα και κάποιους άλλους όχι. «Από την αρχή της πανδημίας μέχρι σήμερα έχουμε πάρει όλα κι όλα 1.868 ευρώ. Μας έδωσαν 800 ευρώ για τον Μάρτιο και τον μισό Απρίλιο. Μας άφησαν χωρίς ενίσχυση το διάστημα που ακολούθησε μέχρι τον Σεπτέμβριο και μας έδωσαν 534 ευρώ μία φορά για τον Σεπτέμβριο και μία για τον Οκτώβριο. Σημειώνεται ότι τους καλοκαιρινούς μήνες, οπότε ξανάνοιξαν λίγο τα πράγματα, δούλεψε λιγότερο από το 10% των συναδέλφων και μόνο όσοι βρίσκονταν στην περιφέρεια, σε περιοχές όπως η Ρόδος και η Κρήτη» μας λέει ο πρόεδρος της πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξεναγών Νίκος Ξυλουράς.
Τους έκοψαν και το επίδομα ανεργίας
Σαν να μην έφτανε αυτό, σε όσους ξεναγούς θέλουν να πάρουν το επίδομα ειδικού σκοπού που προβλέπεται για τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2021 (άνοιξε μόλις πριν από λίγες ημέρες η πλατφόρμα) απαγορεύεται να πάρουν και την επιδότηση ανεργίας που δικαιούνται κάθε χρόνο για το διάστημα των τριών μηνών του χειμώνα. «Λένε ότι δεν μπορούν να δοθούν και τα δύο ποσά ταυτόχρονα. Θα μπορούσαν όμως να δώσουν τα χρήματα του ειδικού σκοπού νωρίτερα, τους μήνες που αποδεδειγμένα δεν δουλεύαμε και δεν παίρναμε τίποτα» σημειώνει ο Ν. Ξυλουράς.
Ζήτημα όμως φαίνεται να προκύπτει και για τον χειμώνα του 2021, καθώς «τα επιδόματα ανεργίας δίνονται με βάση τον αριθμό των ενσήμων του προηγούμενου χρόνου. Ο αριθμός των ενσήμων που δόθηκαν το 2020 στο πλαίσιο της κρατικής ενίσχυσης είναι πολύ μικρότερος από τον απαιτούμενο».
Η ομοσπονδία των ξεναγών έχει ζητήσει επανειλημμένα συνάντηση από τον υπουργό Εργασίας Κωστή Χατζηδάκη, χωρίς ωστόσο να έχει βρει μέχρι σήμερα ανταπόκριση. Ίσως να φταίει ότι ο αριθμός των ξεναγών είναι μικρός και η κυβέρνηση δεν αισθάνεται την ανάγκη να σπεύσει να λύσει το πρόβλημα. Ίσως να φταίει πάλι η αντίληψη ότι οι ξεναγοί δεν έχουν κάποιο παραγωγικό εκτόπισμα στην οικονομία.
«Δεν μπορείς να μεταφράσεις τη δική μας προσφορά σε χρήμα. Δεν παράγουμε προϊόν. Η αξία αυτού που κάνουμε φαίνεται μακροπρόθεσμα. Αν ένας τουρίστας φύγει με θετική εικόνα για την Ελλάδα, θα το μεταδώσει και σε άλλους και θα ξαναγυρίσουν στη χώρα περισσότεροι» λέει στην ΑΥΓΗ ο Νίκος Λάνσερ, ξεναγός και ο ίδιος για πολλά χρόνια. Το επάγγελμά του δεν ήταν πάντα το ίδιο. Αποφάσισε να αφήσει την Ολλανδία, χώρα από την οποία είναι ο πατέρας του, και να έρθει στην Ελλάδα, χώρα από την οποία είναι η μητέρα του, το 2002. Αγαπώντας την Ιστορία από μικρός, σκέφτηκε ότι δεν υπήρχε κάτι καλύτερο από το να κάνει ξένο κόσμο να βλέπει με θετικό τρόπο τη χώρα που λατρεύει.
Άλλος κόσμος οι υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.
Σε άλλες χώρες η κατάσταση είναι διαφορετική. Όπως προκύπτει από πρόσφατη έρευνα της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Σωματείων Ξεναγών (FEG) με ερωτηματολόγια που απάντησαν ξεναγοί από τις 27 χώρες της Ε.Ε., οι κρατικές ενισχύσεις για το 2020 φτάνουν ακόμη και στα 19.000 ευρώ.
Ειδικότερα στην Ιταλία, οι ξεναγοί πήραν για όλο το 2020 από 11.000 έως 16.000 ευρώ. Στη Γερμανία πήραν 12.000 ευρώ, σε Βρετανία και Ιρλανδία από 15.000 έως 19.000 ευρώ, στην Αυστρία 15.000 ευρώ, στην Πορτογαλία 9.000 ευρώ, στη Δανία 14.000 ευρώ, ενώ στις υπόλοιπες χώρες, σύμφωνα με την έρευνα, οι ξεναγοί έχουν πάρει από 7.000 ευρώ κατά μέσο όρο.
«Δεν ζητάμε να μας δίνουν μισθούς Ελβετίας. Ας έδιναν 500 ευρώ τον μήνα (σε έναν χρόνο το ποσό συνολικά θα ανερχόταν σε 6.000 ευρώ, αντί για 1.868 που είναι σήμερα). Δεν κάνουν όμως ούτε αυτό. Εμείς σ’ αυτή τη φάση ζητάμε δύο πράγματα: α) να δοθεί με κάποιον τρόπο αποζημίωση ειδικού σκοπού αναδρομικά για Νοέμβριο και Δεκέμβριο και β) να συνεχιστεί η ενίσχυσή μας τουλάχιστον μέχρι τον Μάιο. Αν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ενίσχυσης, ο κλάδος θα φυλλορροήσει πλήρως» είναι το μήνυμα του Ν. Ξυλουρά.
Ενάμισης χρόνος ακινησίας
Οι συνέπειες από την πολύμηνη ανεργία είναι τόσο οικονομικές όσο και ψυχολογικές. «Βλέπω ταξιδιωτικό πούλμαν και θέλω να μπω μέσα. Λέω να μπω σε πούλμαν κι ας πεθάνω» μας λέει η Μαρία Μαρκάκη, η οποία είναι ξεναγός περιηγητικού τουρισμού σε όλη την Ελλάδα.
Η παλιά της ζωή της λείπει πάρα πολύ. «Έχει πολλές πλευρές η δουλειά τού ξεναγού. Είναι το γνωστικό. Η πρόκληση να προετοιμαστείς για άγνωστους αρχαιολογικούς χώρους. Είναι η επαφή με τη φύση. Κάνοντας τη δουλειά μας, βρισκόμαστε συχνά έξω στη φύση. Για να αντισταθμίσω την έλλειψη πηγαίνω πλέον με τα πόδια από το Περιστέρι που μένω στο Ποικίλο Όρος. Μετά είναι η επαφή με τον κόσμο. Η απόλαυση της διδαχής και το αίσθημα της ευθύνης».
«Μετράμε τα ευρώ ένα προς ένα»
Στην αρχή δεν είδε με αρνητικό μάτι την κατάσταση που διαμορφώθηκε. «Είπα θα ξεκουραστώ λιγάκι. Έκανα κολύμπι, διάβαζα ισπανικά, περπατούσα. Όταν τέλειωσε όμως το καλοκαίρι και δεν είχα δει έναν τουρίστα, προβληματίστηκα. Η δουλειά είναι από τους τρίποδες της ζωής μας. Χάρη σ’ αυτή ισορροπούμε και μου λείπει αφάνταστα».
Τα χρήματα που μπαίνουν στο σπίτι είναι ελάχιστα. Ο άντρας της εργάζεται ως μισθωτός, ωστόσο το συνολικό τους εισόδημα δεν επαρκεί ώστε να καλύψουν το σύνολο των αναγκών. «Έχουμε ένα παιδάκι 12 ετών. Δεν γίνεται να κόψουμε ούτε τον ορθοδοντικό, ούτε τη μαθησιακή υποστήριξη, ούτε τα αγγλικά. Ξοδεύοντας από τις λίγες αποταμιεύσεις που είχαμε για τις σπουδές της στο μέλλον, προσπαθούμε να αντεπεξέλθουμε στο παρόν. Μετράμε τα ευρώ κανονικά. Αν δεν αλλάξει κάτι το καλοκαίρι, θα πρέπει να αλλάξω δουλειά. Μου φαίνεται απίστευτο!» περιγράφει λέγοντας ακόμη ότι ενώ είναι ένας φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, πλέον νιώθει ότι της έχουν τσακίσει τα φτερά.
Σε ανάλογα δεινή θέση βρίσκεται και ο Νίκος Λάνσερ. Η γυναίκα του είναι κι αυτή ξεναγός, γεγονός που κάνει το αδιέξοδο μεγαλύτερο. «Για μια οικογένεια τεσσάρων ατόμων -έχω δύο κόρες στο Γυμνάσιο- μπήκαν συνολικά 3.600 ευρώ για όλο το 2020. Ζούμε δηλαδή με 300 ευρώ τον μήνα». Ο μοναδικός τρόπος για να τα βγάλουν πέρα είναι να «φάνε», όπως λέει, χρήματα από τα έτοιμα. Από αυτά που μάζευαν δουλεύοντας για χρόνια. «Εμείς τουλάχιστον δεν έχουμε να πληρώσουμε ενοίκιο. Δεν έχουμε να πληρώσουμε δάνειο. Άλλοι συνάδελφοι βρίσκονται σε άθλια κατάσταση γιατί δεν έχουν τίποτα. Είναι κυριολεκτικά στον άσο».
Μένει με τη μητέρα του μετά από τριάντα χρόνια
Αντίστοιχα παραδείγματα έχει ακούσει από τον περίγυρό του και ο πρόεδρος της ομοσπονδίας Νίκος Ξυλουράς. «Μία συνάδελφος δουλεύει σε εταιρεία σεκιούριτι. Άλλη πήγε σε κουζίνα το καλοκαίρι κι έφτιαχνε σαλάτες. Άλλος συνάδελφος αναγκάστηκε να επιστρέψει στο σπίτι της μητέρας του από τη Ρόδο στη Θεσσαλονίκη γιατί δεν έχει να πληρώσει το νοίκι μετά από τριάντα χρόνια και ζει πλέον από τη σύνταξή της».
Το ψυχολογικό κομμάτι είναι εξίσου σημαντικό με το οικονομικό υπογραμμίζει ο Ν. Λάνσερ. «Δεν σου κρύβω ότι βαριέμαι αφάνταστα. Εντάξει, θα διαβάσω, θα τακτοποιήσω τα αρχεία μου, θα επισκευάσω κάτι στο σπίτι. Αλλά έχω την ανάγκη να κινηθώ. Έχουμε καταλήξει να βλέπουμε για πάρα πολλές ώρες τηλεόραση». Μετά είναι η δυσκολία να προσαρμοστούν τόσο ο ίδιος όσο και η σύντροφός του σε ένα εντελώς διαφορετικό μοντέλο καθημερινότητας. «Στη δική μας περίπτωση εγώ έκανα περιηγητικό τουρισμό και έλειπα ταξίδια συνέχεια και η γυναίκα μου δούλευε κυρίως σε τοποθεσίες στην Αθήνα. Μένοντας ολόκληρους μήνες στο σπίτι, οι εντάσεις είναι ένα επόμενο».
«Οι τέσσερις τοίχοι είναι δύσκολοι» λέει ο Ν. Λάνσερ. «Από τη μια μέρα στην άλλη έχασα τη μισή μου ζωή» λέει η Μ. Μαρκάκη. «Είμαστε ενάμιση χρόνο σε ακινησία» δηλώνουν με απόγνωση αμφότεροι πριν κλείσουμε το τηλέφωνο. Μιλούν με ήρεμη φωνή, αλλά νιώθεις πως ακούς την κραυγή τους.
