Οχι εγώ. Εμείς. Ο Μπέρνι βασίζεται σε όλους σας για να συνεχίσουμε να αγωνιζόμαστε για την προοδευτική ατζέντα μας. Υπάρχει μόνο ένας τρόπος να μεταμορφώσουμε αυτή τη χώρα, και αυτός είναι “μαζί”. Γράψτε εδώ το όνομά σας για να πείτε στον Μπέρνι ότι είστε μέσα»...
Η πολιτική υπογραφή του Μπέρνι Σάντερς στο σάιτ του είναι και αυτή χειμαρρώδης και άμεση. Ο βετεράνος γερουσιαστής του Βερμόντ, επίσημα κομματικά ανεξάρτητος αλλά ντε φάκτο εκφραστής της αριστερής πτέρυγας του Δημοκρατικού Κόμματος, έχει πάρει… τους δρόμους τελευταία. Την προπερασμένη εβδομάδα έκανε μια εμφάνιση-έκπληξη στο κορυφαίο μουσικό και καλλιτεχνικό Φεστιβάλ της Κοατσέλα, που γίνεται κάθε χρόνο από το 1999 στην ομώνυμη πόλη στην έρημο του Κολοράντο, στη Νότια Καλιφόρνια, μιλώντας και ξεσηκώνοντας ένα μεγάλο νεανικό κοινό. Αν και κάπως μικρότερο στην έκτασή του από το Φεστιβάλ του Γκλάστονμπερι στη Βρετανία, το Φεστιβάλ της Κοατσέλα είναι ιδιαίτερα «θορυβώδες» και μαζικό, αποτελώντας πόλο έλξης για τη νεότερη γενιά και για μουσικά είδη πέρα από την «παραδοσιακή» ποπ, όπως hip hop και indie rock. Ο Μπέρνι ήταν πράγματι η έκπληξη της βραδιάς. Εκεί που όλοι περίμεναν ανυπόμονοι να βγει στη σκηνή η Clairo, μια από τις καινούργιες φωνές της αμερικανικής ποπ, τραγουδίστρια και τραγουδοποιός της γενιάς Ζ, βγήκε ο Μπέρνι με το μικρόφωνο στο ένα χέρι και το χαρτί με τον λόγο του στο άλλο. «Αυτή η χώρα έχει μπροστά της μερικές πολύ δύσκολες προκλήσεις και το μέλλον αυτού που θα συμβεί στην Αμερική εξαρτάται από τη γενιά σας» είπε στο νεανικό πλήθος που τον επευφημούσε, ενώ στην πρώτη αναφορά του στ’ όνομα Τραμπ τα γιουχαΐσματα δεν τον άφησαν να συνεχίσει. «Συμφωνώ μαζί σας» ανταποκρίθηκε ο 83χρονος γερουσιαστής. Έκανε αναφορές στην κλιματική κρίση, στις ανισότητες, στον πόλεμο στη Γάζα, στο σύστημα Υγείας. «Πρέπει να αντισταθείτε στις ασφαλιστικές και στις φαρμακευτικές εταιρείες και να καταλάβετε ότι η υγειονομική περίθαλψη είναι ανθρώπινο δικαίωμα» είπε ο Σάντερς.
Ο γερουσιαστής μαζί με την «εκπρόσωπο» της νέας γενιάς του κινήματος, και πιθανόν μελλοντική υποψήφια του Δημοκρατικού Κόμματος αν αυτό τελικά «γείρει» προς τ’ αριστερά, τη δημοφιλή 37χρονη βουλευτή της Νέας Υόρκης Αλεξάντρια Οκάσιο Κόρτεζ, οργώνει εδώ και μερικές εβδομάδες τις δυτικές αμερικανικές πολιτείες σε μια μεγάλη καμπάνια αφύπνισης και ελπίδας με σύνθημα «Πολεμώντας την ολιγαρχία: Πού βαδίζουμε από δω και πέρα».
Μεγάλες συγκεντρώσεις σε κατάμεστα στάδια και μεγάλες πλατείες με ενθουσιώδες πλήθος και παλμό έγιναν στο Τουσόν της Αριζόνα, στο Ντένβερ του Κολοράντο, στο Σολτ Λέικ Σίτι της Γιούτα και στο Λος Άντζελες. Στην τελευταία ανέβηκαν στη σκηνή για να την πλαισιώσουν μουσικά ο Νιλ Γιανγκ και η Τζόαν Μπαέζ από την παλιά γενιά και η τραγουδοποιός Μάγκι Ρότζερς από τη νεότερη.
Κίνημα ελπίδας
Το κίνημα φαίνεται ότι επανέρχεται σταδιακά, ή καλύτερα «ανασταίνεται». Το σοκ της επανεκλογής Τραμπ και της επέλασης των δισεκατομμυριούχων συμβούλων του στον Λευκό Οίκο ήταν δυνατό, αλλά όχι μοιραίο. Ο γερουσιαστής του Βερμόντ και η βουλευτής συγκεντρώνουν πλήθη στις περιοδείες τους. Μπορεί κάποιος να διακρίνει εύκολα τον ενθουσιασμό, την ελπίδα, την αισιοδοξία. Οι συγκεντρώσεις στέλνουν ένα δυνατό και ξεκάθαρο μήνυμα στο Δημοκρατικό Κόμμα: Ακούστε τον κόσμο!
Ο ηγετικός πυρήνας καλείται να ατενίσει πέρα από την πλάτη του, πέρα από σκοπιμότητες, στρατηγικές διαχείρισης, τακτικισμούς. Προφανώς ο Μπέρνι Σάντερς δεν «πάει» για πρόεδρος, όμως το γεγονός ότι συγκεντρώνει τώρα περισσότερο κόσμο στις ομιλίες του απ’ ό,τι όταν ήταν υποψήφιος για το χρίσμα δείχνει πως η ελπίδα για ρήξη και η δυναμική του μαζικού κινήματος παραμένουν ζωντανές. Το μήνυμα δεν έχει αλλάξει από την τελευταία φορά. Αυτό που είναι διαφορετικό τώρα είναι η συνειδητοποίηση του κόσμου ότι το διακύβευμα της ιδεολογικής και πολιτικής σύγκρουσης με τη νέα κατάσταση πραγμάτων στην Ουάσιγκτον είναι πολύ μεγάλο για να αφεθεί στην «τύχη» του και το αναλάβουν στρατηγιστές και κομματικοί καριερίστες.
Μόλις μερικούς μήνες μετά την επανεγκατάσταση Τραμπ στον Λευκό Οίκο το κίνημα αμφισβήτησής του γίνεται όλο και πιο δυνατό, όλο και πιο απαιτητικό. Τρίτος δρόμος, αλλαγή σελίδας, αναζήτηση εναλλακτικής, όλα είναι στο τραπέζι. Όλα εκτός της κεντρώας διαχειριστικής ατζέντας. Όπως η φύση απεχθάνεται το κενό, ο βετεράνος γερουσιαστής έρχεται με τη σειρά του να καλύψει το κενό ηγεσίας στο Δημοκρατικό Κόμμα. Και πιο πολύ, το κενό οράματος. Ο στόχος του είναι ευρύτερος. Δεν θέλει μόνο να αναβιώσει το κίνημα αντίστασης κατά του Τραμπ, θέλει μια «αναδόμηση» από κάτω προς τα πάνω του αμερικανικού πολιτικού συστήματος…
«Δεν είναι μόνο η ολιγαρχία που πρέπει να πολεμήσουμε. Δεν είναι μόνο ο αυταρχισμός που θα πολεμήσουμε» είχε πει πριν από λίγο καιρό σε μια άλλη κατάμεστη αίθουσα στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα. «Δεν θα δεχτούμε σήμερα μια κοινωνία στην οποία έχουμε τεράστια εισοδήματα και ανισότητα πλούτου, όπου οι πολύ πλούσιοι τα πηγαίνουν καλύτερα από οποιαδήποτε άλλη φορά, ενώ οι οικογένειες των εργαζομένων αγωνίζονται να βάλουν φαγητό στο τραπέζι τους». Ο Μπέρνι δεν μασάει τα λόγια του. Κατονομάζει μεγαλοστελέχη των πετρελαϊκών, των ασφαλιστικών, των φαρμακευτικών εταιρειών ως υπεύθυνους για τις τεράστιες ανισότητες πλούτου στις ΗΠΑ, προκαλώντας τις αποδοκιμασίες του πλήθους. Κάνει, επίσης, αναφορά σε μια επιστημονική έκθεση της επιτροπής Υγείας της Γερουσίας, σύμφωνα με την οποία οι πλουσιότεροι Αμερικανοί ζουν κατά μέσο όρο επτά χρόνια περισσότερο από τους φτωχότερους. «Μ’ άλλα λόγια, το να ανήκεις στην εργατική τάξη στην Αμερική είναι θανατική ποινή» λέει χαρακτηριστικά.
Οι ομιλίες της Οκάσιο Κόρτεζ είναι εξίσου έξω απ’ τα δόντια. Κατηγορεί τον Τραμπ και τον Μασκ ότι «κατεδαφίζουν τη χώρα μας», πως καταστρέφουν τους εργαζόμενους. Δεν παραλείπει να δίνει την κατάλληλη απάντηση σ’ όσους τη διασύρουν ως «εξτρεμίστρια». «Πιστεύω στην υγειονομική περίθαλψη, στο δικαίωμα στην εργασία και στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια όχι επειδή είμαι εξτρεμίστρια. Πιστεύω σ’ αυτά τα πράγματα γιατί ήμουν σερβιτόρα» λέει.
Ορισμένοι που παρακολουθούν από κοντά αυτό το αυθόρμητο κίνημα να επαναφέρει στο προσκήνιο την προοδευτική ατζέντα ισχυρίζονται ότι δεν είναι παρά ένα ξέσπασμα οργής για τα επιθετικά μέτρα του Τραμπ, ειδικά για τις μαζικές απολύσεις εργαζομένων στις δημόσιες υπηρεσίες της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Από κάθε άποψη, αυτό ήταν ένα ισχυρό σοκ για τους προοδευτικούς πολίτες, και όχι μόνο. Ωστόσο η οργή δεν στρέφεται μόνο κατά του Τραμπ ή του Μασκ. Στρέφεται και κατά της ηγεσίας των Δημοκρατικών, καθώς στη διάρκεια ολόκληρης της προεκλογικής περιόδου το κόμμα αναλώθηκε στο να προειδοποιεί για την «απειλή» του Τραμπ και τώρα δείχνει είτε ανίκανο είτε απρόθυμο να του αντισταθεί.
Ριζοσπαστικοποίηση
Η τελευταία περιοδεία του Μπ. Σάντερς στις δυτικές πολιτείες δεν είναι ακόμη ένα αμερικανικό πολιτικό σόου. Δεν είναι άλλωστε αυτό το στιλ του, ούτε ήταν ποτέ. Η αμεσότητα και η ευθύτητα είναι τα χαρακτηριστικά που τον διακρίνουν. Είναι μια σταυροφορία πολιτικής αφύπνισης που έρχεται ως αντανακλαστική αντίδραση στην περσινή εκλογική συντριβή των Δημοκρατικών και στην τραγική έλλειψη στρατηγικής μπροστά στον «προσηλυτισμό» της εργατικής τάξης από τους Ρεπουμπλικάνους του Τραμπ. Ο Μπέρνι και η νέα γενιά του κόμματος είχαν διακρίνει αυτή την ποιοτική μετάλλαξη του ακροατηρίου των Δημοκρατικών ήδη από την εκλογή Μπάιντεν, που ήταν ίσως και το τελευταίο «φλος» του κατεστημένου του κομματικού πυρήνα. Ο Σάντερς, μάλιστα, είχε προειδοποιήσει τότε ξεκάθαρα μ’ ένα άρθρο του στον Guardian, την επομένη κιόλας της ορκωμοσίας Μπάιντεν, ότι αν ο νέος Πρόεδρος αποτύχει να αφουγκραστεί τις αγωνίες της εργατικής τάξης, ο Τραμπ θα επανέλθει, αν όχι ο ίδιος, σίγουρα κάποιος που θα μοιράζεται τις ιδέες του. Κατά τα φαινόμενα, η πρόβλεψή του αποδείχθηκε προφητεία. «Χρειαζόμαστε ένα Δημοκρατικό Κόμμα που θα παλεύει σκληρότερα για μας. Θέλουμε υποψήφιους που θα έχουν το θάρρος να δώσουν μάχη για την εργατική τάξη» είπε χαρακτηριστικά η Οκάσιο Κορτέζ στην Αριζόνα, αποσπώντας μερικά από τα πιο δυνατά, πιο ενθουσιώδη χειροκροτήματα της συγκέντρωσης.
Οι οργανωτές θεωρούν ότι η επιτυχία της περιοδείας Σάντερς, που ξεκίνησε τον Φεβρουάριο από την Ομάχα της Νεμπράσκα, αποτελεί ένα σαφές σημάδι ότι οι Δημοκρατικοί θέλουν το κόμμα τους να πολεμήσει επιθετικά εναντίον αυτού που θεωρούν ως «καταπατητικό αυταρχισμό» του Τραμπ. Δεν υιοθετούν επ’ ουδενί διαχειριστικές τακτικές που δείχνουν τον δρόμο προς την πολιτική υποχώρηση, όπως πρότεινε πρόσφατα σ’ ένα άρθρο του ο βετεράνος στρατηγιστής Τζέιμς Κάρβιλ, γράφοντας χαρακτηριστικά ότι οι τρέχουσες συνθήκες απαιτούν το Δημοκρατικό Κόμμα «να πέσει μπρούμυτα και να το παίξει πεθαμένος»…
Ο ενθουσιασμός που προκαλεί ο «κήρυκας της αφύπνισης» Σάντερς μετά την επάνοδο Τραμπ στον Λευκό Οίκο μαρτυρά αν μη τι άλλο την πλατιά αποδοχή της πολιτικής ατζέντας του. Όλο και περισσότεροι συμφωνούν πως είναι ό,τι χρειάζεται αυτή τη στιγμή η χώρα -όσο παράξενο κι αν ακούγεται αυτό για την Αμερική- στην ταραχώδη πολιτική συγκυρία της εποχής απέναντι στον Τραμπ και στη «σαγήνη» που ασκεί στα πλήθη. Σύμφωνα με ένα σημείωμα του επί μακρόν συμβούλου του Σάντερς Φαΐζ Σακίρ, που επικαλείται ο Guardian, ο γερουσιαστής έχει συγκεντρώσει από τον Φεβρουάριο περισσότερα από 7 εκατ. δολάρια από περισσότερους από 200.000 δωρητές και προσελκύει σήμερα στις πολιτικές συγκεντρώσεις του 25% έως και 100% περισσότερο κόσμο από ό,τι στο αποκορύφωμα των εκστρατειών του για το προεδρικό χρίσμα το 2016 και το 2020. Τον περασμένο μήνα πάνω από 30.000 άτομα συμμετείχαν στη συγκέντρωσή του στο Ντένβερ. Ως εκείνη τη στιγμή ήταν η πιο πολυπληθής δημόσια εκδήλωση που είχε πραγματοποιήσει ποτέ. Το ρεκόρ αυτό καταρρίφθηκε από τη συγκέντρωση της προπερασμένης εβδομάδας στο Γκραντ Παρκ του Λος Άντζελες, όπου ο Μπέρνι μάζεψε πάνω από 36.000 ανθρώπους. «Είναι μια λαϊκή εξέγερση, ανόητε!» έγραψε ο Σακίρ σε ένα meme του στα κοινωνικά δίκτυα.
Κόντρα τέμπο…
Ομως δεν είναι όλα… τέλεια. Η επανάκαμψη Σάντερς στον στίβο του πολιτικού αγώνα δρόμου, καλύπτοντας το κενό ηγεσίας στο Δημοκρατικό Κόμμα και δείχνοντάς του την οδό που θα πρέπει να ακολουθήσει από δω και πέρα, πάει κατά κάποιον τρόπο «ασορτί» με τους «φυσικούς» περιορισμούς της... Στο μεγάλο και ισχυρό προπύργιο των Δημοκρατικών, στην Καλιφόρνια, η επιρροή του προοδευτικού λόγου στην εποχή του Τραμπ έχει εξασθενίσει. Οι προοδευτικές θέσεις αμφισβητούνται όχι μόνο από τους συντηρητικούς, αλλά και από τους κεντρώους που θεωρούν ότι η Αριστερά συμβάλλει με τη ρητορική της στη διαιώνιση προβλημάτων, όπως, π.χ., η εγκληματικότητα. Οι Δημοκρατικοί στην Καλιφόρνια έχουν υιοθετήσει αμυντική στάση, ουσιαστικά πολιτικής αδρανοποίησης, εν μέρει και λόγω των επίμονων απειλών του Τραμπ ότι θα κλείσει τη στρόφιγγα της ομοσπονδιακής χρηματοδότησης αν η κυβέρνηση της πολιτείας δεν αντιμετωπίσει το έγκλημα και τη μετανάστευση. «Ο Μπέρνι Σάντερς ήρθε εδώ φέρνοντας το όραμα και την αυτοπεποίθησή του, αλλά αυτό δεν έχει μεταφραστεί ακόμη σε τοπικό ή πολιτειακό επίπεδο. Θα χρειαστεί να κερδίσουν περισσότεροι άνθρωποι σε επίπεδο Κογκρέσου, σε επίπεδο πολιτειακής Συνέλευσης, σε επίπεδο κυβερνήτη. Μόνο που αυτό αποδείχθηκε εξαιρετικά δύσκολο για τους προοδευτικούς Δημοκρατικούς στην Καλιφόρνια» επισημαίνει ο βουλευτής Ρο Κχάνα, πρώην συμπρόεδρος του προεκλογικού επιτελείου του Σάντερς και για πολλούς ένας από τους πιθανότερους πολιτικούς κληρονόμους του γερουσιαστή του Βερμόντ.
Από την άλλη, παραμένει πάντα ενεργός ο εσωτερικός συντηρητικός πυρήνας. «Στη φόρμουλα, που ακόμη αναζητούμε, πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας ότι μπορεί στην Καλιφόρνια οι αξίες μας να είναι προοδευτικές, αλλά έχουμε και το πολύ χρήμα εδώ» λέει με νόημα στο Politico η Φατίμα Ικμπάλ-Ζουμπάιρ, που ηγείται της προοδευτικής πτέρυγας των Δημοκρατικών στην Καλιφόρνια και η οποία στιγματίζει συχνά την επιρροή που ασκούν στο κόμμα ομάδες συμφερόντων με φουσκωμένα πορτοφόλια. Όμως και το ρεύμα της ρήξης είναι πια πολύ ισχυρό, ίσως ασυγκράτητο, σαρωτικό. «Εδώ είναι το μέλλον» λέει ενθουσιασμένος ο 25χρονος Σεμπάστιαν Σανταμαρία, δείχνοντας την εξέδρα σε μια συγκέντρωση του Μπέρνι όπου δεσπόζει η αφίσα με το σύνθημα «Πολεμήστε την ολιγαρχία». «Ως ψηφοφόρος που έχει υποστηρίξει τους Δημοκρατικούς στο παρελθόν, δεν θα συνεχίσω να το κάνω αν το μέλλον τους δεν κοιτάζει προς αυτό το σύνθημα»...
