Ως πρώτο βήμα για την αντιμετώπιση των καταχρηστικών αγωγών με στόχο τη φίμωση δημοσιογράφων και ΜΚΟ, χαρακτηρίζεται η συμφωνία που επιτεύχθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο σχετικά με τα SLAPPs.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε περιλαμβάνει ορισμό διασυνοριακών υποθέσεων, ταχεία αντιμετώπιση βασικών διαδικαστικών διασφαλίσεων όπως η πρόωρη απόλυση. Επιπλέον περιέχει διατάξεις για την οικονομική ασφάλεια, καθώς και συνοδευτικά μέτρα στήριξης για τη βοήθεια, συλλογή δεδομένων και την αποζημίωση του δικαστικού κόστους
«Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις, ολοκληρώσαμε μια συμφωνία σχετικά με την οδηγία Anti-SLAPPs - ένα βήμα προς τον τερματισμό της ευρείας πρακτικής καταχρηστικών αγωγών με στόχο τη φίμωση δημοσιογράφων, ΜΚΟ και κοινωνία των πολιτών» δήλωσε ο Γερμανός ευρωβουλευτής Τίμο Βέλκεν κάνοντας λόγο για «προσπάθειες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να αποδυναμώσει σημαντικά τις προτάσεις της Κομισιόν».
Σύμφωνα με την ανακοίνωση οι νέοι κανόνες «αποσκοπούν στη διασφάλιση της προστασίας σε επίπεδο ΕΕ δημοσιογράφων, οργανισμών μέσων ενημέρωσης, ακτιβιστών, ακαδημαϊκών, καλλιτεχνών και ερευνητών έναντι αβάσιμων και καταχρηστικών νομικών διαδικασιών».
Πλέον από τη στιγμή που θα εγκριθεί επίσημα από την ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου 20 ημέρες μετά η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ. Τα κράτη - μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να την ενσωματώσουν στο εθνικό δίκαιο.
Υπενθυμίζεται ότι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο καθώς αυξάνονται τα SLAPPs στην ΕΕ, έχει υιοθετήσει σειρά ψηφισμάτων από το 2018 ζητώντας τη δράση της ΕΕ κατά της νομικής παρενόχλησης δημοσιογράφων, μέσων ενημέρωσης και ακτιβιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της τον Απρίλιο του 2022.
Αναλυτικά, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση:
«Ο νέος νόμος θα εφαρμόζεται σε διασυνοριακές υποθέσεις και θα προστατεύει άτομα και οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σε τομείς όπως τα θεμελιώδη δικαιώματα, το περιβάλλον, η καταπολέμηση της παραπληροφόρησης και οι έρευνες διαφθοράς κατά καταχρηστικών δικαστικών διαδικασιών που αποσκοπούν στον εκφοβισμό και την παρενόχληση. Οι ευρωβουλευτές εξασφάλισαν ότι οι υποθέσεις θα θεωρούνται διασυνοριακές, εκτός εάν και τα δύο μέρη έχουν την κατοικία τους στην ίδια χώρα με το δικαστήριο και η υπόθεση αφορά μόνο ένα κράτος μέλος.
Οι εμπνευστές του SLAPP για να αποδείξουν την υπόθεσή τους
Οι κατηγορούμενοι θα μπορούν να υποβάλουν αίτηση για την πρόωρη απόρριψη προδήλως αβάσιμων αξιώσεων και σε τέτοιες περιπτώσεις οι υποστηρικτές του SLAPP θα πρέπει να αποδείξουν ότι η υπόθεσή τους είναι βάσιμη. Τα δικαστήρια θα πρέπει να εξετάζουν γρήγορα τέτοιες αιτήσεις. Για την αποτροπή καταχρηστικών αγωγών, τα δικαστήρια θα μπορούν να επιβάλλουν αποτρεπτικές ποινές στους ενάγοντες, που συνήθως εκπροσωπούνται από ομάδες λόμπι, εταιρείες ή πολιτικούς. Τα δικαστήρια μπορούν να υποχρεώσουν τον ενάγοντα να πληρώσει όλα τα έξοδα της διαδικασίας, συμπεριλαμβανομένης της νομικής εκπροσώπησης του εναγόμενου. Όταν η εθνική νομοθεσία δεν επιτρέπει την πλήρη πληρωμή αυτών των δαπανών από τον αιτούντα, οι κυβερνήσεις της ΕΕ θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι καλύπτονται, εκτός εάν είναι υπερβολικές.
Μέτρα για την υποστήριξη των θυμάτων SLAPP
Οι ευρωβουλευτές κατάφεραν να συμπεριλάβουν στους κανόνες ότι όσοι στοχοποιούνται από SLAPP ενδέχεται να αποζημιωθούν για ζημίες που προκλήθηκαν. Εξασφάλισαν επίσης ότι τα θύματα SLAPP θα έχουν πρόσβαση σε ολοκληρωμένες πληροφορίες σχετικά με μέτρα υποστήριξης, συμπεριλαμβανομένης της οικονομικής βοήθειας, της νομικής βοήθειας και της ψυχολογικής υποστήριξης μέσω ενός κατάλληλου καναλιού, όπως ένα κέντρο πληροφοριών. Τα κράτη - μέλη θα πρέπει επίσης να παρέχουν νομική συνδρομή σε διασυνοριακές αστικές διαδικασίες, να διασφαλίζουν ότι οι οριστικές αποφάσεις που σχετίζονται με το SLAPP δημοσιεύονται σε εύκολα προσβάσιμη και ηλεκτρονική μορφή και να συλλέγουν δεδομένα για υποθέσεις SLAPP.
Προστασία της ΕΕ από SLAPP εκτός ΕΕ
Οι χώρες της ΕΕ θα διασφαλίσουν ότι οι αποφάσεις τρίτων χωρών σε αβάσιμες ή καταχρηστικές διαδικασίες κατά ατόμων ιδρυμάτων που εδρεύουν στην επικράτειά τους δεν θα αναγνωρίζονται. Όσοι στοχοποιούνται από το SLAPP θα μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση για τα σχετικά έξοδα και ζημιές στο εθνικό τους δικαστήριο.
«Βήμα προς τον τερματισμό της ευρείας πρακτικής των SLAPPs»
Μετά τις διαπραγματεύσεις, ο επικεφαλής ευρωβουλευτής Τίμο Βέλκεν (S&D, Γερμανία) δήλωσε: «Μετά από έντονες διαπραγματεύσεις, ολοκληρώσαμε μια συμφωνία σχετικά με την οδηγία Anti-SLAPPs - ένα βήμα προς τον τερματισμό της ευρείας πρακτικής καταχρηστικών αγωγών με στόχο τη φίμωση δημοσιογράφων, ΜΚΟ και κοινωνία των πολιτών. Παρά τις προσπάθειες του Συμβουλίου να αποδυναμώσει σημαντικά τις προτάσεις της Κομισιόν, το Κοινοβούλιο εξασφάλισε μια συμφωνία που περιλαμβάνει ορισμό διασυνοριακών υποθέσεων, ταχεία αντιμετώπιση βασικών διαδικαστικών διασφαλίσεων όπως η πρόωρη απόλυση και διατάξεις για την οικονομική ασφάλεια, καθώς και συνοδευτικά μέτρα στήριξης για τη βοήθεια. συλλογή δεδομένων και την αποζημίωση του κόστους.»
Επόμενα βήματα
Μόλις εγκριθεί επίσημα από την ολομέλεια και τα κράτη μέλη, η νομοθεσία θα τεθεί σε ισχύ 20 ημέρες μετά τη δημοσίευσή της στην Επίσημη Εφημερίδα. Τα κράτη μέλη θα έχουν στη διάθεσή τους δύο χρόνια για να μεταφέρουν τη νομοθεσία στο εθνικό τους δίκαιο.
Ιστορικό
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό την ενίσχυση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης και τη βελτιωμένη προστασία όσων στοχοποιούνται από SLAPP. Υπό το φως του αυξανόμενου αριθμού SLAPPs στην ΕΕ, οι ευρωβουλευτές έχουν υιοθετήσει μια σειρά ψηφισμάτων από το 2018 που ζητούν τη δράση της ΕΕ κατά της νομικής παρενόχλησης δημοσιογράφων, μέσων ενημέρωσης και ακτιβιστών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε την πρότασή της τον Απρίλιο του 2022, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τα μέτρα που πίεζαν οι ευρωβουλευτές σε ψήφισμα του 2021».
