Live τώρα    
15°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
11.8°C16.2°C
1 BF 80%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Αυξημένες νεφώσεις
12 °C
9.9°C14.1°C
1 BF 65%
ΠΑΤΡΑ
Ασθενείς βροχοπτώσεις
15 °C
11.0°C14.9°C
2 BF 78%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
16 °C
12.1°C17.5°C
2 BF 61%
ΛΑΡΙΣΑ
Σποραδικές νεφώσεις
9 °C
8.9°C11.9°C
0 BF 100%
Δικαιώματα / Οι αμβλώσεις και η διχασμένη Αμερική
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Δικαιώματα / Οι αμβλώσεις και η διχασμένη Αμερική

 αμβλώσεις

Για άλλη μια φορά η Αμερική είναι διχασμένη. Το νέο μέτωπο αντιπαράθεσης είναι οι αμβλώσεις. Πολέμιοι και υπερασπιστές τής τελευταίας απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου, που ανατρέπει το συνταγματικό δικαίωμα των γυναικών στον έλεγχο των σωμάτων τους, μάχονται στα χαρακώματα. Η πόλωση έχει χτυπήσει κόκκινο.

Κι ενώ πολλοί πιστεύουν ότι τα -κυρίως ιδεολογικά ή και ιδεοληπτικά- επιχειρήματα υπέρ και κατά των αμβλώσεων έχουν να κάνουν σε μεγάλο βαθμό με την άγρια πολιτική κόντρα της μετά Τραμπ εποχής, μελετητές των εξελίξεων στη γυναικεία χειραφέτηση και των προόδων στην Ιατρική και τη Νομική επιστήμη υπενθυμίζουν ότι η κόντρα για τις αμβλώσεις έχει μακρά ιστορία στις ΗΠΑ. Οι απαρχές της ανάγονται πολύ περισσότερο από έναν αιώνα πριν η περιβόητη υπόθεση “Ρόου εναντίον Γουέιντ» φτάσει στο Ανώτατο Δικαστήριο.

Σύμφωνα με την Εθνική Ιατρική Βιβλιοθήκη των ΗΠΑ, η πρακτική των αμβλώσεων ήταν συνηθισμένη σε όλη τη Βόρεια Αμερική για περισσότερο από τριακόσια χρόνια, από το 1600 έως το 1900. Πολλές φυλετικές, παραδοσιακές κοινωνίες της αμερικανικής ηπείρου γνώριζαν πρακτικές μεθόδους για τη διακοπή της κύησης χρησιμοποιώντας φυσικά ή άλλα σκευάσματα, όπως, π.χ., ρίζα κέδρου.

Κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας, η νομιμότητα των αμβλώσεων διέφερε από αποικία σε αποικία και γενικά ήταν συνυφασμένη με τη στάση της ευρωπαϊκής χώρας που έλεγχε τη συγκεκριμένη αποικία. Στις βρετανικές αποικίες, για παράδειγμα, οι αμβλώσεις ήταν νόμιμες εάν πραγματοποιούνταν πριν τη φάση που το έμβρυο άρχιζε να κινείται. Στις γαλλικές οι αμβλώσεις θεωρούνταν παράνομες, παρ’ όλα αυτά η πρακτική ασκούνταν συχνά. Στις αποικίες της Ισπανίας και της Πορτογαλίας, η άμβλωση ήταν κατά κανόνα παράνομη. Στις ΗΠΑ, από το 1776 έως τα μέσα του 1800, η άμβλωση θεωρούνταν κοινωνικά απαράδεκτη, ωστόσο δεν ήταν παράνομη στις περισσότερες πολιτείες.

Μόνο από τη δεκαετία του 1860 ορισμένες πολιτείες άρχισαν να ψηφίζουν νόμους που απαγόρευαν την πρακτική. Οι περισσότεροι ήταν διφορούμενοι και ως εκ τούτου δύσκολο να εφαρμοστούν. Μετά το 1860, όμως, έγιναν πιο συγκεκριμένοι και, το κυριότερο, άρχισαν να εφαρμόζονται αυστηρά. Ως αποτέλεσμα, πολλές γυναίκες δεν είχαν άλλη επιλογή από το να καταφεύγουν σε παράνομες πρακτικές για να τερματίσουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες. Φυσικά, σε όλη την περίοδο της αποικιοκρατίας και κατά την πρώτη φάση της αμερικανικής ανεξαρτησίας, οι συνθήκες ήταν εντελώς διαφορετικές για τις γυναίκες σκλάβες. Οι σκλάβες υπόκεινταν στους κανόνες των ιδιοκτητών τους, που αρνούνταν κατηγορηματικά να επιτρέψουν τερματισμό της κύησης, όχι βέβαια για ηθικούς ή θρησκευτικούς λόγους. Οι ιδιοκτήτες ήθελαν όσο το δυνατόν περισσότερα παιδιά από τις σκλάβες τους, αφού αυτά θα περιέρχονταν στη συνέχεια στην ιδιοκτησία τους. Η κατάσταση αυτή συνεχίστηκε μέχρι και το τέλος της δουλείας, το 1865.

Υπήρχε βέβαια και η άλλη όψη των πραγμάτων. Οι μαύρες σκλάβες παρασκεύαζαν εκτρωτικά σκευάσματα και είχαν εμπειρία από πρακτικές αμβλώσεων προκειμένου να διακόψουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες έπειτα από βιασμούς ή σεξουαλικές επαφές δι’ εξαναγκασμού απ’ τους λευκούς άνδρες ιδιοκτήτες τους.

Η ιστορία πίσω από την αντιπαράθεση

Όπως γράφει στον ιστότοπο The Conversation η Τρέβα Λίντσεϊ, καθηγήτρια Σπουδών Φύλου και Σεξουαλικότητας στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Οχάιο, από τη σύσταση του αμερικανικού έθνους μέχρι και τις αρχές του 1800 οι αμβλώσεις πριν τη φάση της εμβρυϊκής κίνησης ήταν μια αρκετά διαδεδομένη πρακτική.

Ωστόσο, στα μέσα και έως τα τέλη του 1800 όλο και περισσότερες πολιτείες άρχισαν να ψηφίζουν νόμους που καθιστούσαν αδίκημα την άμβλωση, καθώς αυξάνονταν τόσο οι ηθικές ανησυχίες όσο και εκείνες που αφορούσαν στην ασφάλεια των γυναικών. Υποκινούμενοι κυρίως από τους φόβους τους για υψηλό κίνδυνο τραυματισμού ή θανάτους, οι γιατροί εκείνης της εποχής ηγήθηκαν της θέσπισης νομοθεσίας κατά των αμβλώσεων.

Μέχρι το 1860, η Αμερικανική Ιατρική  Ένωση είχε καταβάλει έντονες προσπάθειες να τερματιστεί το καθεστώς των νόμιμων αμβλώσεων στις ΗΠΑ. Ο νόμος Comstock του 1873 ποινικοποιούσε την απόκτηση, αναπαραγωγή ή δημοσίευση πληροφοριών σχετικών με την αντισύλληψη, τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες και τους τρόπους άμβλωσης! Παράλληλα, η έξαρση των φόβων για την άφιξη νέων μεταναστών και για τη χειραφέτηση των μαύρων, δύο κοινοτήτων που θεωρούνταν ότι αναπαράγονταν με υψηλότερα ποσοστά από τον λευκό πληθυσμό, προκάλεσε μεγαλύτερη αντίθεση απέναντι στις νόμιμες αμβλώσεις.

Μέχρι την αυγή του 20ού αιώνα σε όλες τις αμερικανικές πολιτείες η άμβλωση είχε χαρακτηριστεί «κακούργημα» και μόνο σε ορισμένες προβλέπονταν περιορισμένες εξαιρέσεις για επείγοντα ιατρικά περιστατικά ή περιπτώσεις βιασμού και αιμομιξίας. Παρά την ποινικοποίηση, μέχρι και τη δεκαετία του 1930 οι γιατροί στις ΗΠΑ έκαναν σχεδόν 1 εκατομμύριο αμβλώσεις κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός είναι υποτιμημένος, καθώς δεν περιλαμβάνει όλες εκείνες τις επεμβάσεις που πραγματοποιούνταν από μη επαγγελματίες της Υγείας ή μέσω μη τεκμηριωμένων καναλιών και μεθόδων.

Το 1964, ο θάνατος της Τζέρι Σαντόρο στη διάρκεια μιας παράνομης άμβλωσης στο Κονέκτικατ επανέφερε δυναμικά και επιτακτικά στο προσκήνιο το κοινωνικό αίτημα για νομιμοποίηση των αμβλώσεων. Ο θάνατός της μαζί με πολλούς άλλους θανάτους και τραυματισμούς γυναικών εκείνη την εποχή οδήγησαν στην ίδρυση υπόγειων δικτύων υποστήριξης και αρωγής όπως το The Jane Collective, που προσέφεραν ιατρικές υπηρεσίες σε όσες γυναίκες επιδίωκαν να τερματίσουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες.

Το 1967, το Κολοράντο έγινε η πρώτη πολιτεία που νομιμοποίησε τις αμβλώσεις σε περιπτώσεις βιασμού, αιμομιξίας ή για την περίπτωση που υπήρχε κίνδυνος η εγκυμοσύνη να προκαλέσει μόνιμη σωματική αναπηρία στη μητέρα.

Στις 22 Ιανουαρίου 1973, η απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στη διάσημη πλέον υπόθεση «Ρόου εναντίον Ουέιντ» ακύρωνε τους υπάρχοντες πολιτειακούς νόμους που απαγόρευαν τις αμβλώσεις παρέχοντας κατευθυντήριες γραμμές για τη διαθεσιμότητα των σχετικών ιατρικών υπηρεσιών με βάση τη διάρκεια της κύησης και την κατάσταση του εμβρύου. Αυτή η απόφαση παραμένει μέχρι σήμερα η πιο σημαντική νομική ετυμηγορία στην Ιστορία των ΗΠΑ που κατοχυρώνει την πρόσβαση των γυναικών σε ιατρικές υπηρεσίες για τη διακοπή της κύησης.

 αμβλώσεις

Το «στίγμα» της γυναικείας χειραφέτησης

Παρ’ όλα αυτά, υπογραμμίζει η Λίντσεϊ, το ζήτημα των αμβλώσεων δεν θα γίνει το έντονα διχαστικό πολιτικό ζήτημα που γνωρίζουμε σήμερα μέχρι την ανάδυση του κινήματος για την απελευθέρωση των γυναικών και τη σεξουαλική επανάσταση τις δεκαετίες του 1960 και 1970. Αυτά τα κινήματα δημιούργησαν ανανεωμένο ενδιαφέρον στις δημόσιες συζητήσεις για τα αναπαραγωγικά δικαιώματα, τον οικογενειακό προγραμματισμό και την πρόσβαση σε νόμιμες και ασφαλείς ιατρικές υπηρεσίες για την αναπαραγωγική υγεία των γυναικών και φυσικά ξανάδωσαν φωνή στους συντηρητικούς και υπερσυντηρητικούς.

Έτσι, σχεδόν πέντε δεκαετίες μετά την ιστορική απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου στην υπόθεση «Ρόου εναντίον Ουέιντ», πολέμιοι και οι υποστηρικτές του δικαιώματος στην άμβλωση εξακολουθούν να μάχονται στα δικαστήρια, στις κάλπες και στα νομοθετικά σώματα των πολιτειών, σε μια κόντρα που ενδεχομένως στον υπόλοιπο κόσμο φαντάζει εκτός πραγματικότητας. Αρκετές πολιτείες εισήγαγαν ή ενέκριναν νέους περιορισμούς στις αμβλώσεις το 2021 με στόχο να δοθεί στο Ανώτατο Δικαστήριο η ευκαιρία να ανατρέψει την προ πεντηκονταετίας ετυμηγορία του. Τα μέλη του συμφώνησαν τελικά τον Μάιο να επανεξετάσουν έναν νόμο του Μισισιπή που καθιστά παράνομες τις περισσότερες αμβλώσεις μετά τις πρώτες 15 εβδομάδες της κύησης.

Οι στατιστικές αποτυπώνουν έναν ιδιότυπο διχασμό, που έχει γίνει βαθύτερος τα τελευταία χρόνια, σε μια κατάσταση που μόνο άσχετη δεν είναι με τη γενικότερη πόλωση στην αμερικανική κοινωνία. Από τις πιο εμπεριστατωμένες και αναλυτικές σφυγμομετρήσεις, μια πανεθνική έρευνα του Ινστιτούτου Pew που έγινε φέτος την άνοιξη, πριν την τελευταία απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου, αποτυπώνει με τον πιο παραστατικό τρόπο τον «χάρτη» των τάσεων που επικρατούν στην αμερικανική κοινωνία.

Περίπου 6 στους 10 ενήλικες (59%) υποστηρίζουν ότι η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις. Αντίθετα, το 39% δηλώνει ότι θα πρέπει να είναι παράνομη. Εδώ όμως υπάρχει ένα σημαντικό στοιχείο: μολονότι το ζήτημα έχει ιδεολογικοποιηθεί και παραμένει άκρως διχαστικό, περίπου οι 6 στους 10 αποφεύγουν να υιοθετήσουν απόλυτη θέση.  Έτσι, το 34% λέει ότι η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη στις περισσότερες -αλλά όχι σε όλες- τις περιπτώσεις, ενώ το 26% λέει ότι πρέπει να είναι παράνομη στις περισσότερες, όχι όμως σε όλες τις περιπτώσεις. Τα μικρότερα ποσοστά συγκεντρώνει η άποψη ότι η άμβλωση πρέπει να είναι είτε νόμιμη (25%) είτε παράνομη (13%) σε όλες τις περιπτώσεις. Σημειωτέον ότι, ενώ η υποστήριξη των Αμερικανών στη νομιμότητα των αμβλώσεων παρουσίασε διακυμάνσεις τις τελευταίες δεκαετίες, παρέμεινε σχετικά σταθερή τα τελευταία πέντε χρόνια.

Πόλωση και χάσμα

Το άλλο, ιδιαίτερα ανησυχητικό στοιχείο που αποτυπώνουν οι σφυγμομετρήσεις είναι ότι, ενώ το ζήτημα διχάζει εδώ και καιρό τα πολιτικά και κομματικά στρατόπεδα, το χάσμα σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερο απ’ ό,τι στο παρελθόν. Οι Δημοκρατικοί και οι ανεξάρτητοι ψηφοφόροι που κλίνουν προς τους Δημοκρατικούς είναι πολύ πιο πιθανό από εκείνους των Ρεπουμπλικανών να υποστηρίξουν σήμερα ότι η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις (80% έναντι 35%). Αυτή η διαφορά των 45 ποσοστιαίων μονάδων είναι σημαντικά αυξημένη συγκριτικά με τις 33 μονάδες που ήταν το 2016, όταν το 72% των Δημοκρατικών και το 39% των Ρεπουμπλικανών υποστήριζαν τη νομιμότητα των αμβλώσεων σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις.

Η θέση σχετικά με το αν η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη ποικίλλει επίσης σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις των ερωτηθέντων. Περίπου τα τρία τέταρτα των λευκών ευαγγελικών προτεσταντών (77%) λένε ότι θα πρέπει να είναι παράνομη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ το 21% λέει ότι θα πρέπει να είναι νόμιμη τουλάχιστον στις περισσότερες περιπτώσεις. Συγκριτικά, το 63% των λευκών προτεσταντών που δεν είναι ευαγγελικοί λένε ότι η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις. Οι απόψεις των καθολικών είναι ακόμη πιο διχασμένες: το 55% υποστηρίζει τη νόμιμη άμβλωση σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις, ενώ το 43% λέει ότι θα πρέπει να είναι παράνομη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις. Οι θρησκευτικά αμέτοχοι Αμερικανοί υποστηρίζουν συντριπτικά τη νόμιμη άμβλωση: το 82% λέει ότι πρέπει να είναι νόμιμη σε όλες ή τις περισσότερες περιπτώσεις.

Σε μια έρευνα του Δεκεμβρίου 2017 περίπου οι μισοί Αμερικανοί (48%) είπαν ότι η άμβλωση είναι ηθικά απαράδεκτη και μόλις το 20% δήλωσε ότι είναι ηθικά αποδεκτή. Ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο στη συγκεκριμένη έρευνα είναι ότι το 31% των ερωτηθέντων είπε ότι δεν πρόκειται για ηθικό ζήτημα.  Όπως συμβαίνει με τις απόψεις σχετικά με το αν η άμβλωση πρέπει να είναι νόμιμη, οι απόψεις διέφεραν ανάλογα με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις. Περίπου τα τρία τέταρτα των ευαγγελικών προτεσταντών (77%) δήλωσαν ότι η άμβλωση είναι ηθικά απαράδεκτη και μαζί τους συμφώνησε μόλις το 24% των θρησκευτικά αμέτοχων.

Όσον αφορά την απόφαση-ορόσημο του Ανώτατου Δικαστηρίου του 1973, σε μια άλλη σφυγμομέτρηση του Pew το 2019, 7 στους 10 Αμερικανούς δήλωσαν ότι δεν θα ήθελαν να δουν το Δικαστήριο να αναιρεί πλήρως την απόφασή του στην υπόθεση «Ρόου εναντίον Ουέιντ». Και πάλι, οι Δημοκρατικοί ήταν πολύ πιο πιθανό από τους Ρεπουμπλικανούς να έχουν αυτή την άποψη, ενώ οι Ρεπουμπλικανοί ήταν περίπου ισομερώς διχασμένοι, με το 50% να λέει ότι δεν θα ήθελε να δει την απόφαση να ανατρέπεται πλήρως και το 48% να δηλώνει το αντίθετο. Συνολικά, παρόμοιες πλειοψηφίες γυναικών (70%) και ανδρών (69%) δήλωσαν ότι δεν θα ήθελαν να ανατραπεί πλήρως η ιστορική απόφαση του 1973.

Πόλεμος κατά των γυναικών

Για ορισμένους αναλυτές και ακαδημαϊκούς, η οπισθοδρόμηση που σηματοδοτούν οι δυσοίωνες εξελίξεις στην Αμερική για το δικαίωμα στην άμβλωση δεν έχουν να κάνουν ουσιαστικά μ’ αυτό, εντάσσονται στη γενικότερη επίθεση που δέχονται παγκοσμίως τα δικαιώματα των γυναικών. Οι αμβλώσεις αντιπροσωπεύουν απλώς το αμερικανικό μέτωπο σ’ αυτή την επίθεση.

«Στοιχεία από όλον τον κόσμο δείχνουν μια ολοένα πιο ευρεία επίθεση στην ελευθερία των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των περήφανων δημοκρατιών μας» γράφει δηκτικά στο Project Syndicate η Ngaire Woods, κοσμήτορας της Σχολής Διακυβέρνησης Blavatnik του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Στο άρθρο της με τίτλο «Το μέτωπο των ΗΠΑ στον παγκόσμιο πόλεμο κατά των γυναικών» παραθέτει μια σειρά τρομακτικών στατιστικών:

«Στην πραγματικότητα, μια σεξουαλική επίθεση συμβαίνει κάθε 68 δευτερόλεπτα κατά μέσο όρο στις ΗΠΑ. 1 στις 6 Αμερικανίδες έχει πέσει θύμα απόπειρας ή ολοκληρωμένου βιασμού. Την περίοδο 2009-2013 οι υπηρεσίες παιδικής προστασίας των ΗΠΑ τεκμηρίωσαν ή βρήκαν ισχυρά στοιχεία που δείχνουν ότι 63.000 παιδιά ετησίως πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, τα αδικήματα βιασμού βρίσκονται στο υψηλότερο καταγεγραμμένο ετήσιο επίπεδο όλων των εποχών, με την αστυνομία στην Αγγλία και την Ουαλία να καταγράφει 67.125 σχετικές υποθέσεις το 2021. Ωστόσο, υπήρξαν μόλις 1.557 διώξεις το 2021, από 2.102 το 2020. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια οι διώξεις για βιασμούς στην Αγγλία και την Ουαλία έχουν μειωθεί κατά 70%. Με απλά λόγια, το δικαίωμα μιας γυναίκας να μην βιάζεται δεν προστατεύεται…»

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL