Βορά στα ιδιωτικά συμφέροντα ετοιμάζεται να ρίξει η κυβέρνηση της Ν.Δ. τους αιγιαλούς. Ως φαίνεται, η κυβέρνηση ετοιμάζει αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο που θεσμοθετήθηκε από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, στην κατεύθυνση της διευκόλυνσης της επιχειρηματικής δραστηριότητας -δηλαδή στη δημιουργία κερδών για λίγους ιδιώτες- εις βάρος της κοινοχρησίας της χρήσης του αιγιαλού. Με άλλα λόγια, οι παραλίες θα γεμίσουν με καρέκλες, ομπρέλες, ξενοδοχεία και τσιμέντο, με μόνο στόχο τη δημιουργία οφέλους για κάποιους επιχειρηματίες. Το θέμα ανέδειξε η εφημερίδα "Καθημερινή", αναδεικνύοντας ρυθμίσεις, οι οποίες εμπεριέχονται στο τέταρτο κεφάλαιο του «αναπτυξιακού» σχεδίου νόμου και αφορούν κυρίως τροποποιήσεις του τελευταίου νόμου (Ν. 4607/19). Ωστόσο, φαίνεται ότι λησμονείται το γεγονός πως η προστασία και η διατήρηση του κοινόχρηστου χαρακτήρα του αιγιαλού, της παραλίας και των λοιπών κοινόχρηστων αγαθών που προστατεύονται με τον νόμο 2971/2001, απολαμβάνουν συνταγματικής προστασίας, η οποία απορρέει από το άρθρο 24 παρ. 1 του συντάγματος, επιβάλλοντας στη Διοίκηση την υποχρέωση διασφαλίσεως και προστασίας των ευπαθών οικοσυστημάτων των ακτών και γενικότερα την προστασία του περιβάλλοντος και του αιγιαλού ειδικότερα, όπως άλλωστε έχει κρίνει επανειλημμένως το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Ελάχιστο πλάτος και ελεύθερη πρόσβαση
Ας δούμε όμως ποιες επί τα χείρω αλλαγές φέρνει το σχέδιο (δεν σημαίνει πως θα είναι το τελικό) που διέρρευσε στον Τύπο:
Ο νόμος της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ έφερε για πρώτη φορά το ελάχιστο πλάτος της παραλίας, ορίζοντας ότι δεν μπορεί να είναι μικρότερο από τα 30μ., ώστε να καθίσταται ευχερέστερη η πρόσβαση στον αιγιαλό και η απόλαυση της κοινοχρησίας του. Επίσης με αυτό τον τρόπο αποφεύγονται φαινόμενα υπέρμετρης δόμησης που εμφανίζουν οι ακτές σε άλλες χώρες της Μεσογείου (π.χ. Ισπανία). Σύμφωνα με το δημοσιεύματα, η Ν.Δ πρόκειται να καταργήσει τη ρύθμιση με την οποία το ελάχιστο πλάτος μιας παραλίας (πλην εξαιρέσεων) ορίζεται στα 30 μέτρα από τη γραμμή του αιγιαλού.
Επίσης, με τον Ν. 4607/2019 ελαχιστοποιήθηκε το εμβαδόν παραχώρησης της παραλίας, από 500 τ.μ. που ίσχυε στον Ν. 2971/2001, σε 300 τ.μ., υλοποιώντας μια βασική και πάγια θέση του ΣΥΡΙΖΑ και των κινημάτων για την ελεύθερη πρόσβαση στις παραλίες.
Επιπλέον, θεσπίστηκε ότι αν στην ίδια παραλία υφίστανται περισσότερες παραχωρήσεις, αυτές δεν δύνανται να υπερβαίνουν το 40% του συνολικού εμβαδού της παραλίας, ενώ το 60% ορίστηκε ότι παραμένει ελεύθερο για τους πολίτες. Μάλιστα, στον νόμο αναφέρεται ότι στο ποσοστό του 60% δεν συνυπολογίζεται η έκταση του αιγιαλού που είναι δυσπρόσιτη για τον κόσμο ή μη αξιοποιήσιμη (π.χ. βράχια).
Επίσης, η ανάπτυξη ομπρελών και ξαπλωστρών μπορεί να καλύπτει μέχρι το 60% του παραχωρούμενου χώρου, με τρόπο ώστε να εξασφαλίζεται η ελεύθερη πρόσβαση του κοινού κάθετα και παράλληλα προς τη θάλασσα και η ύπαρξη ελεύθερης ζώνης από την ακτογραμμή πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, η Ν.Δ. καταργεί τη ρύθμιση που περιορίζει στο 60% ενός αιγιαλού (μη συνυπολογιζόμενου τυχόν δυσπρόσιτου τμήματός του) τον χώρο που παραχωρείται σε ομπρελοκαθίσματα. Επανέρχεται αντ’ αυτού η ελάχιστη απόσταση των 100 μέτρων ανάμεσα στις διαδοχικές παραχωρήσεις, που μπορούν να καλύψουν την υπόλοιπη παραλία.
Για πρώτη φορά με τον Ν. 4607/2019 νομοθετήθηκε ότι ο παλαιός αιγιαλός παύει να ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και ανήκει στη δημόσια κτήση, είναι ανεπίδεκτος κτήσης ιδιωτικών δικαιωμάτων, καταγράφεται ως πράγματα κοινόχρηστο που ανήκει κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο το προστατεύει και το διαχειρίζεται κατά τις διατάξεις του παρόντος νόμου.
Η Ν.Δ. επιθυμεί να επαναφέρει το παλαιό καθεστώς και να χαρακτηρίσει ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου τον παλαιό αιγιαλό, με αποτέλεσμα αυτός να μπορεί να παραχωρηθεί και να οικοδομηθεί χωρίς πρόβλημα.
Μείωση εσόδων Δημοσίου
Με τον νόμο της προηγούμενης κυβέρνησης καθορίστηκε ενιαίος, αντικειμενικός, δίκαιος και αμερόληπτος τρόπος υπολογισμού του ανταλλάγματος. Αποτελούσε πάγιο αίτημα φορέων, ΝΠΔΔ, ΝΠΙΔ, ΟΤΑ, αλλά και όλων των επιχειρηματιών, οι οποίοι αιτούνται της παραχώρησης αιγιαλού, παραλίας και των λοιπών κοινόχρηστων χώρων, να υπάρχει ένας ενιαίος και αντικειμενικός τρόπος υπολογισμού του ανταλλάγματος για τις παραχωρήσεις.
Για τον υπολογισμό αυτό, λαμβάνονται υπόψη η τιμή βάσης, το είδος της δραστηριότητας και το εμβαδόν του χώρου. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, η Ν.Δ. προτείνει να υπολογίζεται το μίσθωμα με βάση την αντικειμενική και μισθωτική αξία όχι του πλησιέστερου ακινήτου, αλλά του πλησιέστερου εκτός σχεδίου ακινήτου. Η ρύθμιση αυτή είναι δεδομένο ότι θα μειώσει τα μισθώματα, άρα τα έσοδα του Δημοσίου, το οποίο θα παραχωρεί προς απλή χρήση έναν κοινόχρηστο χώρο αντί πινακίου φακής.
Μη προστασία παραλιών και λιμνών
Από εκεί και πέρα, στο προηγούμενο πλαίσιο υπήρξε πρόβλεψη για προστασία στα όμορα προς τον αιγιαλό, παραλία, λιμνοθάλασσα, λίμνη ή πλεύσιμο ποταμό κύρια ξενοδοχειακά καταλύματα, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), κέντρα αναψυχής, ναυταθλητικά σωματεία αναγνωρισμένα από τη Γενική Γραμματεία Αθλητισμού, καθώς και σε επιχειρήσεις θαλάσσιων μέσων αναψυχής, που δραστηριοποιούνται σε χώρο όμορο του κοινοχρήστου και λειτουργούν νόμιμα. Η Ν.Δ. προτείνει, στις περιπτώσεις στρατηγικών επενδύσεων, να δίνεται η δυνατότητα απευθείας παραχώρησης σε όμορη επένδυση, όχι μόνο του αιγιαλού και της παραλίας που είναι έμπροσθεν της επιχείρησης αλλά και σε παρακείμενο χώρο. Άκρως προβληματική η συγκεκριμένη ρύθμιση, αφού παραχωρώντας και τον έμπροσθεν αλλά και τον παρακείμενο της επιχείρησης χώρο, επί του αιγιαλού, καταστρατηγείται ο δημόσιος χαρακτήρας και η ελεύθερη πρόσβαση των πολιτών.
Υπέρ ξενοδοχείων και βιομηχανιών
Η παραχώρηση αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας (όχθης, πυθμένα κ.λπ.) απαγορεύεται, εκτός αν επιβάλλεται για λόγους υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος (εθνικής άμυνας, δημόσιας τάξης, ασφάλειας, υγείας ή προστασίας αρχαιοτήτων και περιβάλλοντος). Αυτό ίσχυε ανέκαθεν, λόγω της συνταγματικής προστασίας του αιγιαλού και της παραλίας. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, η Ν.Δ. πρόκειται να επεκτείνει το δικαίωμα αυτό και σε περιπτώσεις «ασφάλειας βιομηχανικών ή ξενοδοχειακών εγκαταστάσεων». Η επέκταση αυτή, πέραν του γεγονότος ότι είναι άκρως προβληματική συνταγματικά, επιδέχεται πολλών επικίνδυνων ερμηνειών. Πώς ερμηνεύεται ο όρος «ασφάλεια ξενοδοχειακών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων» και με ποιο τρόπο δικαιολογεί αυτή την αποκλειστικότητα σε κοινόχρηστο δημόσιο χώρο συνταγματικά προστατευμένο;
Χωρίς ποινή η παραβίαση όρων
Τέλος, σύμφωνα με τον προηγούμενο νόμο η παραβίαση των όρων της απλής παραχώρησης αιγιαλού, παραλίας (για ανάπτυξη ομπρελοξαπλωστρών κ.λπ.) επιφέρει την ανάκληση της παραχώρησης. Σκοπός της διάταξης είναι να δοθεί κίνητρο συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τους όρους και τις προϋποθέσεις του νόμου. Φαίνεται πως η Ν.Δ. επιθυμεί να καταργήσει τη συγκεκριμένη ρύθμιση και παρέχει άφεση αμαρτιών σε όσους παραβιάζουν τη νομοθεσία εις βάρος των πολιτών (αφού τους παραχωρείται κοινόχρηστο πράγμα προς χρήση).
