Η αυτοματοποίηση καταλαμβάνει ολοένα και περισσότερα πεδία της ανέπαφης ζωής μας. Ωθώντας μας σε μια ολοκληρωτική εξάρτηση από την τεχνολογία που την πραγματώνει, που εξαρθρώνει τις σχέσεις μας. «(…) Η μηχανοποιημένη μερική εργασία, η αντικειμενοποίηση της εργασιακής δύναμης σαν εμπορεύματος, μεταβάλλεται σε διαρκή και αξεπέραστη καθημερινή πραγματικότητα, έτσι που το πρόσωπο γίνεται σ΄αυτήν την περίπτωση θεατής, ανίκανος να επιδράσει πάνω σ΄ αυτό που συμβαίνει στην ύπαρξή του, σαν απομονωμένο μόριο μέσα σ΄ ένα ξένο σύστημα». Σε «έναν αφηρημένο χρόνο, επακριβώς μετρήσιμο», «που χάνει τον ποιοτικό, μεταβλητό, ρευστό του χαρακτήρα»… «γεμάτο από “πράγματα” ποσοτικά μετρήσιμα.» Όπου σπάνε «εκείνα τα δεσμά που στην περίπτωση της “οργανικής παραγωγής” επανασυνέδεαν σε μια κοινότητα τα μεμονωμένα υποκείμενα της εργασίας». Αυτά επισημαίνει προφητικά ήδη από το 1923 ο Ούγγρος μαρξιστής, φιλόσοφος και κριτικός λογοτεχνίας Γκέοργκ Λούκατς στο περίφημο δοκίμιό του για το φαινόμενο της «πραγμοποίησης» του υποκειμένου μέσα στην κατατεμαχισμένη, εξειδικευμένη, καπιταλιστική παραγωγή.
Πρόσωπα που αντιστέκονται στον χρόνο
Αυτήν ακριβώς τη διαδικασία της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου και της μετάλλαξής του σε μια μηχανή που δουλεύει ακατάπαυστα προβάλλει ο ζωγράφος και γλύπτης Βασίλης Κοκκώνης στην τελευταία του έκθεση στην γκαλερί «Art Prisma», στον Πειραιά. Πειραματιζόμενος με την εικαστική γλώσσα και το συντακτικό που έπλασαν στην ιστορία του μοντέρνου τα κινήματα του κυβισμού, του ντανταϊσμού, του φουτουρισμού, του σουρεαλισμού, εστιάζει τη ματιά του στο κατεξοχήν μέσο έκφρασης του ανθρώπου, στο πρόσωπο. Αποδομεί με τον χρωστήρα τις παρειές του ηλικιωμένου άνδρα στη «Μηχανή του χρόνου» σε όγκους έτοιμους να διαλυθούν. Τον περιβάλλει με φόρμες αυστηρά διαιρεμένες και δυναμικές που αλλοιώνουν τις προοπτικές και πυκνώνουν την κίνηση σε έναν χρόνο που τον δένει μέσα σε μεζούρες και μέτρα και μοιάζει να τον παρασέρνει με ιλιγγιώδεις, ανοίκειες ταχύτητες. Χωρίς τη θέλησή του που καταγράφεται στα θολωμένα ματογυάλια και στα πεισματικά σουφρωμένα, σαν ραμμένα χείλη. Βυθίζει τον « Άνθρωπο - κιθάρα», με το χαρακτηριστικό καπέλο του γελωτοποιού και το μεταλλαγμένο στο μουσικό όργανό του σώμα, στο κερματισμένο σύμπαν της πλασματικής, βαμμένης με ροζ και γαλάζιες τονικότητες διασκέδασης. Κι αποτυπώνει τη βαθιά θλίψη του στα τρομαγμένα μάτια του κυνηγημένου θηράματος και στις γραμμές της απογοήτευσης γύρω από το στόμα.
Γράφει το δέσιμο με την αποτυπωμένη προοπτικά ισορροπημένη φύση στο γαλήνιο «Βλέμμα» του γέροντα με τα μεγάλα, άλλων εποχών μουστάκια που αναδύεται κάτω από τα πυκνά φρύδια. Προβάλλει σε ένα φόντο ονειρικά γαλάζιο το ρεαλιστικό, γυναικείο κεφάλι της «Μηχανικής σκέψης» γυναίκας, το βαμμένο γκρίζο όπως το ενσωματωμένο μοτέρ στην κορυφή του με τα ασύμμετρα μάτια να εκφράζουν την αμηχανία τους. Ανοίγει έτσι τον δρόμο στις γλυπτικές του συνθέσεις με τα αψεγάδιαστα ή παγωμένα μέσα στον πόνο, πλασμένα με πολυουρεθάνη ή γύψο εκμαγεία προσώπων. Που εγκλωβίζει ασφυκτικά, όπως στον «Χρυσό άρχοντα του χτες», μέσα σε «έτοιμα αντικείμενα», πεταμένα μεταλλικά ή πλαστικά εξαρτήματα μηχανών ή τα αφήνει, όπως «στον Άνεργο χειροτέχνη», να τα παραμορφώσουν.
Ο Βασίλης Κοκκώνης διατυπώνει στο έργο του χρησιμοποιώντας τα εφόδια της τέχνης τού χτες, την πάλη του σημερινού ανθρώπου ενάντια στις μηχανές που τον αποσχίζουν από την ανθρώπινη οντότητά του, την κοινωνία των ανθρώπων. Σμιλεύοντας «πρόσωπα που αντιστέκονται στο χρόνο» της εμπορευματοποίησης και πραγμοποίησης της ζωής του με την αέναη δύναμη του ονείρου και της «ανιδιοτελούς σκέψης».
Info:
Βασίλης Κοκκώνης, «Πρόσωπα που αντιστέκονται στο χρόνο»
«Art-prisma» Gallery, Κουντουριώτου 187, Πειραιάς
Διάρκεια έκθεσης: 1-23 Μαρτίου 2024
Ώρες λειτουργίας: Τρ./Πεμ./Παρ. 10.30-15.00 & 17.30-21.00, Σαβ. 10.30-15.00
