Τη Νίκη Μαραγκού και τις πολλαπλές πτυχές στη γραφή και στη ζωγραφική της θυμηθήκαμε πριν από μερικές ημέρες στην Κύπρο. Με τα γραπτά της, με την ποίησή της χάραξε έναν δρόμο στον κυπριακό μοντερνισμό. Από την Ανατολή που αγαπούσε μέχρι το βίωμά της στη Δύση, έτσι όπως το έζησε είτε στο Βερολίνο με το Τείχος είτε στη Λευκωσία με την Πράσινη Γραμμή, η τέχνη της ακούμπησε το τραύμα των πολλαπλών διχασμών. Μέσα από τη συνεχή «Αυτοβιογραφία» της ανέτρεπε κάθε φορά με τόνους χαμηλούς το αυτονόητο. Στη σημαντική αυτή προσωπικότητα, που έφυγε ξαφνικά από τη ζωή το 2013, ήταν αφιερωμένο το συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε στις 9 και 10 Φεβρουαρίου στη Λεβέντειο Πινακοθήκη της Λευκωσίας με τίτλο «Η τροχιά της Νίκης Μαραγκού στα Γράμματα και τις Τέχνες», σε συνδιοργάνωση του Ιδρύματος Λεβέντη και του King’s College του Λονδίνου.
Ηταν ένα συνέδριο με μια πολύπλευρη αναφορά-ανάλυση στο έργο της, που μοιάζει να απλώνεται από διαφορετικές οπτικές, αλλά και με ιδιαίτερη συγκίνηση όταν η αδελφή της Άννα Μαραγκού και η κόρη της Κατερίνα Ατταλίδου έκλεισαν το συμπόσιο κουβεντιάζοντας με τον Γιάννη Τουμαζή για τη Νίκη. Γιατί πάντα οι οικογενειακές αναφορές είναι τόσο κοντά αλλά και τόσο διαφορετικές από όλες τις άλλες. Η ανάμνηση της κουβέντας αλλά και του βλέμματος στην παιδική ηλικία, ο οικογενειακός περίγυρος που βιώνεται διαφορετικά ακόμα και στις αδελφές, και περισσότερο το πώς αυτές οι αναμνήσεις μεταφέρονται στη νεότερη γενιά.
Ηταν μια αφήγηση που κανείς άλλος δεν μπορεί να κάνει - η συγκίνηση γενική. Η έναρξη το πρώτο απόγευμα έγινε υπό το βλέμμα της ελληνίστριας Gonda Van Steen, που μας παρουσίασε ως διευθύντρια του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών το πρόγραμμα «Τhe Niki Marangou Project at King’s College London», και αμέσως μετά ο Παναγιώτης Αγαπητός, καθηγητής Βυζαντινής Φιλολογίας, που με εντυπωσιακό τρόπο μας μίλησε «Σαν να χρησιμοποιούσε τη λογική»: Ζώα και άνθρωποι στη βυζαντινή λογοτεχνία.
Η Νίκη θα το χαιρότανε
Ετσι κύλησε η πρώτη μέρα. Ο νυχτερινός περίπατος στην όλο ζωντάνια πόλη. Κι ένα πραγματικό ξάφνιασμα! Περπατήσαμε στην Πλατεία Ελευθερίας, που η Zaha Hadid ολοκλήρωσε με τον δικό της τρόπο, το δημόσιο πάρκο που βρίσκεται μέσα στα ιστορικά Ενετικά Τείχη. Ένα πραγματικό ξάφνιασμα πριν πάρουμε την οδό Λήδρας.
Η δεύτερη μέρα ξεκίνησε με τον χαιρετισμό της Λουκίας Λοΐζου Χατζηγαβριήλ, διευθύντριας του Ιδρύματος Αναστάσιος Γ. Λεβέντης και Λεβεντείου Πινακοθήκης, για να προχωρήσει με δύο οπτικές αναφορές, που πάντα αλλάζουν την ατμόσφαιρα. Στην παρουσίαση και προβολή του δικού μου video «Επιφάνειες Νερού» και του Στέφανου Στεφανίδη, συγγραφέα, ποιητή και σκηνοθέτη του video «Μιλώντας για τη Νίκη». Περάσαμε ύστερα στη Συζήτηση Στρογγυλής Τραπέζης. Συντονίστρια η Τζούλια Τσιακίρη, η γνωστή μας Τζούλια, εκδόσεις Το Ροδακιό, που από τα χέρια της πέρασαν οι τελευταίες εκδόσεις των βιβλίων της Νίκης, και συνεχίζει.
Στη συζήτηση όλοι κατέθεσαν την προσωπική τους ματιά, ολοκληρώνοντας έτσι το πορτρέτο της Νίκης. Και ήταν πολλά και ενδιαφέροντα όλα όσα ειπώθηκαν από τη Φλώρα Μανακίδου, φυσικά από την Πολίνα Ταμπακάκη, ενώ την εικόνα της Νίκης συμπλήρωσαν και πάλι ο Στέφανος Στεφανίδης, η Λουΐζα Παπαλοΐζου και ο Αντώνης Γεωργίου. Το συμπόσιο τελείωσε, όχι όμως και οι κουβέντες μας για τη Νίκη, την Κύπρο, τα τρέχοντα γεγονότα, τη Γάζα, το μέλλον της περιοχής... Έτσι, έστω και για λίγο, ένα περπάτημα στην άμμο της Αμμοχώστου, ανάμεσα στα γοτθικά εντυπωσιακά κτήρια, με αναφορές σε όλους που πέρασαν από εκεί... Και όπως λέει η Νίκη στο ποίημα της «Οι τριανταφυλλιές»:
Παρέα με τον γεωμέτρη και τον κηροπλάστη
φύτεψα φέτος τριανταφυλλιές στον κήπο
αντί να γράφω ποιήματα
[...]
θα μοιραστούμε φύλλα, πέταλα, ουρανό,
στον αφάνταστο αυτό κήπο
κι αυτοί κι εγώ περαστικοί.
* Η Βουβούλα Σκούρα είναι εικαστικός-σκηνοθέτρια
