Με το χρόνο να περνά, ο Μανώλης Κουτσουνάνος νιώθει όλο και πιο όμορφα, καθώς απολαμβάνει την αγάπη από ανθρώπους που εκτιμούν την παρουσία του και τη δουλειά του αλλά και την οικογένειά του. Την κόρη του Αίγλη, που ζει στη Σουηδία με μια υπέροχη φαμελιά, και τον Σώτο, που ακολούθησε τα βήματά του, όντας σήμερα ένας εξαιρετικός ντράμερ και κρουστός.
Τα περισσότερα, όμως, ο Μανώλης τα οφείλει στη σύντροφο της ζωής του, την Ειρήνη, που τον υποστήριξε και τον... ανέχτηκε και στις πιο δύσκολες στιγμές τους. Τις πιο ευχάριστες στιγμές τού τις χαρίζει η μουσική, ως συμπλήρωμα στη χαρά που του προκάλεσε η γέννηση των δύο παιδιών και των -ήδη τριών- εγγονιών του.
Ο Μανώλης έμαθε μουσική στη Φιλαρμονική της πόλης, την «Πανδώρα», όπου τον ανέλαβε ο δάσκαλός του Λευτέρης Καραχάλιος. Του έκανε μαθήματα στο σπίτι για να εμπλουτίσει τις γνώσεις του και το -από τότε φανερό- ταλέντο του. Στην μπάντα, ο μικρός Μανώλης έπαιζε τρομπέτα, το όργανο που ο ήχος τού άρεσε πολύ. Αργότερα, στο Σύγχρονο Ωδείο Θεσσαλονίκης παρακολούθησε μαθήματα τζαζ στα τύμπανα, το όργανο που πιο πολύ αγαπούσε.
Από την παιδική του ηλικία θυμάται το έθιμο που συνεχίζεται έως και σήμερα, την Αποκριά. Όταν άνοιγε την πόρτα του σπιτιού του κι άκουγε από παντού μουσικές και ολόκληρη η πόλη αντηχούσε από τα χάλκινα. Αυτό πάντα τον συγκινούσε και τον γέμιζε με όμορφα συναισθήματα. Αργότερα άκουσε rock, jazz, Frank Zappa, Κυριάκο Σφέτσα, Demetrio Stratos και επηρεάστηκε πολύ απ’ αυτούς.
Επαιξε με τις ροκ μπάντες της εποχής και τζαζ, με αγαπημένους φίλους: τον Γιώτη Κιουρτσόγλου στο μπάσο, τον πιανίστα Γιώργο Τζούκα και τη σπουδαία των νυκτών χορδών Βάσω Δημητρίου - όταν αυτή επέστρεψε από την Αμερική. Ο Μανώλης και η Βάσω απολαμβάνουν μαζί τη μουσική όποτε οι συνθήκες και η απόσταση το επιτρέπουν.
Η αμερικανική εμπειρία
Καθοριστική στιγμή στη ζωή του Μανώλη Κουτσουνάνου υπήρξε το ταξίδι του με τον γιο του στην Αμερική. Στη Νέα Υόρκη -όπου έμεινε για καιρό- βρέθηκε στην «πηγή», και εντυπωσιάστηκε. Ένιωσε πως βρήκε το «σπίτι» του. Συνδέθηκε με τη ζωή της «Μέκκας της τζαζ», της μεγάλης παγκόσμιας μητρόπολης.
Εκεί συνάντησε μουσικούς όπως ο Felix -ο γιος του Jaco Pastorius- ή οι Chris Dave, Obed Calvaire, Kenny Barron, Ludwig Afonso, Marvin Bugalu Smith, ο Χρήστος Ραφαηλίδης κι άλλοι πολλοί. Με κάποιους απ’ αυτούς είχε την τύχη να παρακολουθήσει μαθήματα. Σύχναζε σε jam sessions που γίνονταν σε υnderground χώρους της Νέας Υόρκης, όπως τα Creole, Nublu, Fatcat κ.ά. Εκεί τζάμαραν κορυφαίοι μουσικοί: ο ντράμερ Justin Brown, o πιανίστας Eric Lewis, ο Steve Turre -τρομπονίστας του Dizzy Gillespie- και πολλοί άλλοι.
«Αυτά συμβαίνουν εκεί, γι’ αυτό πολλοί μουσικοί επιδιώκουν να ζήσουν το όνειρο. Αυτό που ζήσαμε κι εμείς» αναθυμάται με νοσταλγία. Η απόφαση να βρεθεί εκεί, δίπλα στους master drummers, μαζί με τον Σώτο, πάρθηκε για να αφοσιωθούν αποκλειστικά στο όνειρό τους, τη βαθιά αγάπη τους για την τζαζ μουσική. Εκεί όμως γνώρισαν και κάποιους σπουδαίους μουσικούς που δεν είχαν ούτε τη δυνατότητα να επιβιώσουν...
«Ταξίδι-From Tradition to Jazz»
Η αμερικανική του εμπειρία τού έδωσε την ώθηση να δημιουργήσει μελωδίες και ρυθμούς διασκευάζοντας τα παραδοσιακά κομμάτια που αποτέλεσαν τον πυρήνα του δίσκου «Ταξίδι-From Tradition to Jazz». Κυκλοφόρησε, σε δική του παραγωγή, το 2016.
«Τα παραδοσιακά ακούσματα των παιδικών μου χρονών στην Κοζάνη, όπου γεννήθηκα, μεγάλωσα και ζω, τα βιώματα, οι παραστάσεις που τα συνοδεύουν πάντα με συγκινούσαν και με συνάρπαζαν. Ήθελα λοιπόν να παντρέψω αυτή την υπέροχη μουσική που προέρχεται από τα χάλκινα της πόλης μου με την τζαζ δημιουργώντας ένα απεριόριστο πεδίο έκφρασης» λέει ο Μανώλης. Και συνεχίζει: «Η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα έκφρασης και συναισθημάτων. Είναι εύκολο να “μπλέξεις” οποιαδήποτε παράδοση κάποιας χώρας με την τζαζ. Η διαφορά με το “Ταξίδι” είναι ότι οι παραδοσιακοί μουσικοί παίζουν αυτούσια το είδος τους, όπως και οι τζαζίστες. Έτσι δημιουργείται ένα ιδιαίτερο κράμα. Απ’ όταν η τζαζ συνάντησε τη μακεδονίτικη παράδοση, εναρμονίστηκε, χωρίς ενδοιασμούς, παράγοντας ένα ενιαίο μουσικό ηχόχρωμα. Η μουσική από μόνη της βοηθάει τον δημιουργό να την οδηγήσει σε νέα τολμηρά μονοπάτια».
Από το Μέγαρο στα καμένα της Βόρειας Εύβοιας
Τον Οκτώβριο του 2016, έχοντας κλεισμένο στα συρτάρια του τον δίσκο του «Ταξιδιού», ο Μανώλης Κουτσουνάνος τον παρουσίασε για πρώτη φορά στην Αίθουσα Τέχνης της Κοζάνης με την υποστήριξη των χάλκινων πνευστών του Φώτη Τσιοτίκα στο κλαρινέτο, του Νίκου Καρδογιάννη στο τρομπόνι και του Μιχάλη Γκατζιούρα στην τρομπέτα.
Το γεγονός αυτό, που ένωσε τους «χάλκινους» παραδοσιακούς μουσικούς της Δυτικής Μακεδονίας με τους κορυφαίους τζαζ μουσικούς που συμμετείχαν -όπως και στον δίσκο του- βιντεοσκοπήθηκε και στάλθηκε σαν πρόταση πρώτα στην ΕΡΤ για τον εορτασμό των 80 χρόνων της, υπό την αιγίδα της Ελληνικής Εθνικής Επιτροπής για την UNESCO στο Ζάππειο και μετά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Τη δέχτηκαν με ανυπόκριτη χαρά και του προσέφεραν όλα τα απαιτούμενα μέσα για πάρει μορφή η παραγωγή των τριών συναυλιών του. Ο Μανώλης, με τα μέλη της πολυμελούς ορχήστρας του, εισέπραξαν μεγάλη αποδοχή από το κοινό, που γέμισε τις αίθουσες στις sold out παραστάσεις.
Η επαφή με το Μέγαρο συνεχίστηκε μέχρι το καλοκαίρι του 2022, όταν αυτή η συναυλία παρουσιάστηκε στο τριήμερο «Οι μουσικές του κόσμου» - με τον υπότιτλο «Αναγέννηση της παράδοσης και της φύσης». Το Μέγαρο της Αθήνας ταξίδεψε μέχρι την κατακαμένη Βόρεια Εύβοια, ερχόμενο πιο κοντά με τους πυρόπληκτους κατοίκους της, σε μια προσπάθεια να συμβάλει στη φυσική και την πολιτιστική αναζωογόνησή της μέσα από το πρόγραμμα «Το Μέγαρο στη Βόρεια Εύβοια - Οι γέφυρες της μουσικής».
Και αυτή τη φορά ο Μανώλης Κουτσουνάνος, με μια πλειάδα καταξιωμένων μουσικών που κινούνται στον εκτεταμένο και γόνιμο χώρο μεταξύ παράδοσης και τζαζ, έκαναν ένα μουσικό πέρασμα από διαφορετικά στιλ, που, ωστόσο, συνδέονται και εναρμονίζονται μεταξύ τους. Οι μελωδίες των παραδόσεων της Μακεδονίας ξαναγεννήθηκαν σκορπώντας ελπίδα και αισιοδοξία για την αναγέννηση του καμένου δάσους και της ζωής.
Στη συναυλία αυτή συμετείχαν ο Γιώτης Κιουρτσόγλου στο μπάσο, ο Γιώργος Τζούκας στο πιάνο, ο Θοδωρης Κότσιφας στην κιθάρα, ο Γιάννης Οικονομίδης με την τρομπέτα του και οι Φώτης Τσιοτίκας (κλαρίνο), Μιχάλης Γκατζιούρας (τρομπέτα), Νίκος Καρδογιάννης (τρομπόνι), Σώτος Κουτσουνάνος (τύμπανα), ενώ επικεφαλής τους ήταν ο Μανώλης Κουτσουνάνος - νταούλι και τύμπανα.
«Θύμησες» από τη Μακεδονία
Από την Κοζάνη έως τη Νέα Υόρκη, τα χάλκινα πνευστά της Δυτικής Μακεδονίας συναντούν ένα σύνολο εγχόρδων της κλασικής μουσικής που μας ταξιδεύουν έως τη μεγάλη παράδοση της τζαζ. O Μανώλης Κουτσουνάνος συνεχίζει το συναρπαστικό του ταξίδι, που δεν ξέρουμε πού θα μας οδηγήσει!
Στη διάρκεια της πανδημίας, ο Μανώλης Κουτσουνάνος άρχισε να γράφει τις δικές του μουσικές αδράχνοντας την ευκαιρία να βρίσκει «διαθέσιμους», στο σπίτι, τους αγαπημένους φίλους του μουσικούς που είχαν μείνει άνεργοι και αδρανείς. Έτσι γεννήθηκαν οι «Θύμησες». Το νέο του άλμπουμ περιλαμβάνει επτά νεογέννητες συνθέσεις του -σε δικές του ενορχηστρώσεις- και το «Paintings», γραμμένο ειδικά γι’ αυτόν τον δίσκο απ’ τον σπουδαίο συνθέτη Κυριάκο Σφέτσα.
Οι «Θύμησες» είναι αφιερωμένες σε όλους όσους τον αγάπησαν, τον φρόντισαν και τον τίμησαν, αφήνοντάς του υπέροχες αναμνήσεις απ’ όσα γίνονταν τα χρόνια εκείνα στην Κοζάνη. Στο εξώφυλλο του δίσκου, μία φωτογραφία απ’ το 1966 απεικονίζει τον αγωγιάτη θείο του Μηνά πάνω στο κάρο του, με το άλογο μπροστά. Δίπλα στον επτάχρονο τότε Μανώλη, ο Τασούλης, ο μικρός αδελφός του, που έφυγε νωρίς.
Στη «Νοσταλγία», που ανοίγει τον δίσκο με έγχορδα και πνευστάν συμμετέχει μια πλειάδα μουσικών. Στη φωτογραφία δεξιά είναι η Αγλαΐα, η γυναίκα που τον μεγάλωσε όταν στα 3 του χρόνια βρέθηκε ορφανός. Καθιστή, η γιαγιά του η Βαγγελή και αριστερά της, μια αγαπημένη του θεία. Δίπλα στον «Κοζανίτικο», η φωτογραφία απεικονίζει τον πατέρα του Σωτήρη, που τον υποστήριζε σε όλες του τις επιλογές.
Ο δίσκος αυτός περιγράφει τα συναισθήματα του Μανώλη για την οικογένεια, τις παρέες των συγγενών που μαζεύονταν στο σπίτι και τραγουδούσαν όμορφες παλιές καντάδες - εικόνες που σήμερα χάθηκαν. Με το άρωμα της Κοζάνης μιας άλλης εποχής δημιούργησε τις νέες συνθέσεις που το άλμπουμ περιέχει.
Συμμετείχαν συνολικά 31 μουσικοί, ο καθένας τους διαλεγμένος γι’ αυτό που κάνει καλύτερα. Στη διάρκεια των ηχογραφήσεων, αμέσως μετά τα παιξίματα, στηνόταν ένα μικρό γλέντι για τα «παιδιά» που αφιέρωσαν τον καλύτερό τους εαυτό, την αγάπη τους προς αυτόν και, βέβαια, την τέχνη τους. Σημαντικός για την ηχοληψία, τη μείξη και το mastering, ο φίλος του Σάκης Στεφανίδης, που ολοκλήρωνε την κάθε σύνθεση του δίσκου με υπομονή και αφοσίωση δίνοντας το καλύτερο αποτέλεσμα.
«Η μπάντα του ντράμερ Μανώλη Κουτσουνάνου από την Κοζάνη συνδυάζει τους ρυθμούς και τα χρώματα μιας κλασικής παραδοσιακής μακεδονικής μπάντας χάλκινων -από την Ήπειρο έως την καρδιά των Βαλκανίων- με την ηχορρυθμία που απαιτεί ένα σύγχρονο τζαζ σύνολο. Έτσι, η εννεαμελής αυτή ορχήστρα αποτυπώνει ένα ιδιαίτερο εθνικό πολιτισμικό στίγμα που μπορεί να γίνεται διεθνικό, όπως συμβαίνει με πολλά σχήματα στη σύγχρονη μουσική Ιστορία. Με την ορχήστρα τού Κουτσουνάνου βιώνουμε όλη τη χαρά και την απόλαυση ενός πραγματικού πανηγυριού» έγραφε πρόσφατα ο Γ. Χαρωνίτης.
Επιμέλεια: Μαρώ Καβαλιέρου
