Πρωτομαγιά. Μια επέτειος που από το 1886 και το Σικάγο ανήκει στο παγκόσμιο συμβολικό κεφάλαιο των αγώνων για έναν δίκαιο κόσμο, ενσαρκώνοντας τη θεμελιώδη αντίρρηση σε κάθε καταπίεση, σε κάθε θηριωδία. Μια αγαθή σύμπτωση φέρνει φέτος την Πρωτομαγιά στην Κυριακή του Θωμά. Στην ημέρα δηλαδή που γιορτάζεται το ηθικό χρέος της αμφιβολίας, της ανάγκης για γνώση όσα εμπόδια κι αν παρουσιαστούν. Στην ημέρα, επομένως, που γιορτάζεται η βασική προϋπόθεση όλων των αντιρρήσεων. Και που τιμώνται όλες οι θυσίες και όλοι οι θυσιασμένοι αυτής της παγκόσμιας Καισαριανής.
Αυτή τη μέρα δεν με στοιχειώνει μονάχα ο σπαραγμός τού «γιε μου, σπλάχνο των σπλάχνων μου». Μαζί με στοιχειώνει η απέραντη στρατιά των ανώνυμων υπερασπιστών της αντίρρησης που διέθεταν την ευφυΐα της υπόστασης. Την ευφυΐα που δεν αποβλέπει σε ίδιο κέρδος, αλλά παράγει το Είναι της ανθρώπινης κατάστασης. Θα μιλήσουμε σήμερα γι’ αυτούς ξέροντας ότι, πάλι και πάντα, λίγα θα είναι τα λόγια μας μπροστά στις οφειλές μας.
Στη μνήμη τους λοιπόν και με την ουλή του χρέους, σαν βέλος, να δείχνει προς το αύριο, ας μου επιτραπεί σήμερα να μιλήσω για τους άλλους: τους αβαθείς ανθρώπους μιας πρόθυμης, για κατάφαση, ευφυΐας, που διαχέουν το αβαθές στην κοινωνία.
Δεν είναι μετριότητες. Δεν πρόκειται ποτέ να γίνουν γραφικοί, γνωρίζουν τον κίνδυνο. Αλλά όμως είναι άνθρωποι αφανώς επιβλαβείς. Επειδή είναι πρόθυμοι στην κατάφαση, πρόθυμοι να προστρέξουν στο νεύμα της ισχύος, χωρίς πρόσημο, ελπίζοντας να μετέχουν σ’ αυτήν. Και ακριβώς γι’ αυτό, λόγω της πρόθυμης κατάφασης δηλαδή, γίνονται αμείλικτοι με τους «άλλους». Τους απρόθυμους να στέρξουν σε άνωθεν θεάσεις του όλου βίου, που, χάριν διαχειρίσεως, τεμαχίζεται και επιμερίζεται σε τρέχοντα και καθ’ έκαστα.
Οι απρόθυμοι σ’ αυτού του είδους τη διαχείριση είναι πάντοτε εξοβελιστέοι. Και είναι τρομερό το πώς ο χαλύβδινος ιστός της εξουσίας μπορεί να εξαχνώσει την αντίρρηση και να εμφανίσει το ψυχικό έλλογο, το συναισθηματικό άλγος, ως ύποπτη αδικοπραξία. Αυτό συμβαίνει σε όλα τα συστήματα συλλογικών οργανώσεων, άλλως αποκαλούμενων και κοινωνικών μορφωμάτων.
Εχθρός τους ποτέ δεν είναι η ομαδοποίηση γύρω από την ισχύ, εχθρός πάντοτε είναι η απομάκρυνση από τη δράκα ισχύος. Και ο ιμάντας εχθρότητας είναι ακριβώς οι πρόθυμοι της κατάφασης. Οι απολύτως πιστοί στο στρεβλό βέβαια σχήμα ενός τελεσίδικου παρόντος. Ενός παρόντος που προέρχεται από το παρόν, είναι παρόν και βαδίζει προς το παρόν. Ένα συμπαγές παράλογο με άλλα λόγια.
Ενα παράλογο που αυτοματικά βρίσκει «λογικές» λύσεις σε όλα τα επίδικα των λογικών νοημάτων, των ηθικών αιτημάτων και των αισθητικών επιδιώξεων. Και τις βρίσκει με απίστευτη ευκολία, γιατί απίστευτη είναι και η ευκολία κατάφασης σε οποιαδήποτε σκηνογραφική κατασκευή παρουσιάσει η εξουσιαστική ισχύς προκειμένου να αναπαραχθεί. Έτσι κι αλλιώς η ισχύς είναι αμοιβάδα. Δεν πολλαπλασιάζεται παρά μόνο με τον εαυτό της. Ακριβώς γι’ αυτό χρειάζεται τους πρόθυμους κουβαλητές που «τρέχουν» τον «εαυτό» της προκειμένου να συμβεί ο πολλαπλασιασμός.
Η κατάφαση ώστε. Μεγάλο πράγμα η κατάφαση. Άλλωστε, με την αντίρρηση, σου λένε, δεν θα είχαν εξελιχθεί οι αμοιβάδες. Και σου το λένε αυτό… οι αμοιβάδες τής προθυμίας. Που βέβαια μαζεύουν γύρω τους κατώτερα είδη αμοιβαδοποίησης σε ένα φριχτό πλέγμα εξουσιαστικής επώασης των αμοιβάδων. Ουδεμία κοινωνία ή κοινωνικό μόρφωμα (όλων των πολιτικών μη εξαιρουμένων) γλίτωσε απ’ αυτό. Αλλά και ουδεμία κοινωνία υπήρξε που να μην θυσιάστηκε προκειμένου να γλιτώσει από τις αμοιβάδες της κατάφασης, από τις αμοιβάδες ενός άρρητου εκφασισμού που καταστρέφει τους καθρέφτες για να μην μπορείς να αντικρίσεις τον μέγα εχθρό: τον εαυτό σου, ατομικό ή συλλογικό, αντικρίζοντάς τον πάντα ως πεπρωμένο όλων.
Ακριβώς σ’ αυτή την κατάφαση εναντιώθηκαν εκείνοι που ονειρευτήκαν ν’ αλλάξουν τον κόσμο. Εναντιώθηκαν στην προθυμία της υποταγής που φωλιάζει μέσα στην αβαθή κατάφαση. Και φωλιάζει όπως το φίδι μέσα στο αυγό του. Όπως φωλιάζει ο κάθε πρόθυμος της εξουσίας μέσα στον εαυτό του και γύρω ο κόσμος να σφάζεται. Κι εσύ να φοβάσαι να πεις «σκιάς όναρ άνθρωπος» γιατί παραμονεύει ο αβαθής άνθρωπος της κατάφασης.
