Ηθοποιός, σκηνοθέτης, στιχουργός, ποιητής, καλλιτεχνικός διευθυντής του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας και του Φεστιβάλ Φιλίππων (ακόμη ακούγονται οι στίχοι του Διονύσιου Σολωμού στα σοκάκια της πόλης από τη συνολική «ανάγνωσή» του, το περασμένο καλοκαίρι, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ), ένας πολυσχιδής ολοκληρωμένος καλλιτέχνης με άλλα λόγια, ο Θοδωρής Γκόνης, με τη νέα του συλλογή διηγημάτων που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα με τον θαυμάσιο τίτλο «Το μαύρο φόρεμα του κόρακα» αποδεικνύει, για ακόμα μία φορά, πως ξέρει να υπηρετεί με πείσμα, προσήλωση, μαεστρία και μια δική του, εντελώς αναγνωρίσιμη και ιδιοσυγκρασιακή ματιά, την απαιτητική μικρή φόρμα. Τη μικρή φόρμα που δεν συγχωρεί και δεν καλύπτει αστοχίες και λάθη.
Με μιαν ανάσα διαβάζονται τα εφτά διηγήματα της συλλογής. Με μιαν ανάσα μοιάζει να έχουν γραφτεί κιόλας, μιας και ο συγγραφικός κόπος, «μεταμφιεσμένος» σε ρυθμό, δεν αφήνει να φανεί καμία ραφή και κανένας δισταγμός. Γιατί τα κείμενα του Γκόνη είναι ρυθμός. Είναι μουσικότητα. Σε παρασέρνουν μαζί τους, όπως σε παρασέρνει μια προφορική αφήγηση η οποία ξέρει πότε και πώς να «ανασάνει», δίχως να σταματήσει στιγμή, γιατί μέσα σε αυτήν την αδιάκοπη ροή του λόγου, των εικόνων, των συναισθημάτων εντέλει, κατοικοεδρεύει η μαγεία της. Μακροβούτι σε βαθιά νερά ο λόγος του, όπου με μία και μόνο ανάσα προσπαθείς να διανύσεις τη μεγαλύτερη δυνατή απόσταση, βγαίνοντας στην επιφάνεια μόνο για μια στιγμή για να ξαναβουτήξεις αμέσως μετά για ακόμη μεγαλύτερη διαδρομή.
Όλα ρέουν
Η μνήμη είναι συνεχής μέσα στην ασυνέχεια της, δεν μπαίνει τελεία στη ζωή, όλα ρέουν, όλα μεταβάλλονται, όλα φωτίζονται διαφορετικά υπό το πρίσμα ενός παρόντος που επηρεάζεται και αλληλεπιδρά με το παρελθόν, αναδημιουργώντας το μέσω της αποσπασματικότητας, του φευγαλέου βλέμματος, του βλέμματος που είναι υποχείριο του χρόνου, ο οποίος είναι αλώβητος, αήττητος, ο οποίος αλλοιώνει, διογκώνει ή εξασθενεί κατά το δοκούν.
Ο Γκόνης ξαναθυμάται όσα δεν ξέχασε ποτέ. Επιχειρεί την επιστροφή όντας προσηλωμένος στο παρόν. Αναδιαμορφώνει ένα παρελθόν τόσο καθοριστικό για τη συγγραφική του ιδιοσυγκρασία, από το οποίο αντλεί τόσο πλούσιο υλικό και γνωρίζοντας καλά πως, για να δρέψει τους καρπούς του, πρέπει αυτό να παραμείνει εσαεί παρελθόν. Ο παροντικός εαυτός συμπλέει με τον εφηβικό σε έναν τόπο που είναι αμάλγαμα ονείρου, φαντασίας και πραγματικότητας, σ’ έναν τόπο υπαρκτό και μαζί εφευρεμένο εκ νέου με τα αλάνθαστα συστατικά της μνήμης. Σ’ έναν τόπο προσωποποιημένο καθώς «και οι τόποι άνθρωποι είναι και έρχονται και περιφέρονται στα όνειρά μας, στον ύπνο και στον ξύπνιο μας και μας καλούν και μας φωνάζουν και μας ζητούν νεράκι και ψωμί και το λευκό πουκάμισο με ανοιγμένα χέρια...».
Ο λόγος του Γκόνη είναι συγκινημένος, εξού και καταφέρνει να συγκινεί. Είναι τρυφερή και πικρή η ματιά του πάνω στη ζωή και, διά της συγκίνησης, παλεύει να μιλήσει για τo φευγαλέο, για το ανείπωτο, παλεύει να κατανοήσει τα ανθρώπινα. Η παρατηρητικότητά του, αυτό το βλέμμα το εύθραυστο που τίποτε δεν του ξεφεύγει και τίποτε δεν παραχωρεί, λειτουργεί ως χειρονομία τρυφερότητας. Όπως ο νεαρός βοηθός σερβιτόρου -μια προέκταση του συγγραφικού εαυτού του- στο διήγημα «Ένα ποτήρι του νερού κρασί», το εκτενέστερο κι ένα από τα ωραιότερα κείμενα του βιβλίου, ο οποίος παρατηρεί και καταγράφει τα πάντα γύρω του. «Όλα αυτά τα παραπάνω για τη θητεία της κυρίας Χρυσούλας στη λάντζα δεν τα λέω εγώ, είναι λόγια που έγραψε πολύ αργότερα αυτός ο μικρός βοηθός που έχει το μάτι του παντού και το μολυβάκι του στην τσέπη και στη γλώσσα, ακούω να λένε πως έφτιαξε τραγούδια, πως περνάμε κι εμείς από εκεί μέσα σε αυτούς τους δρόμους τους σπαρμένους με καπάκια μπίρας, αναψυκτικών Σάριζας, Ταμ Ταμ, λάδια μηχανής, σκουριά και μουτζούρα...».
Ασήμαντη ζωή
Στον κόσμο του Γκόνη η πραγματικότητα είναι μια μίξη φαντασίας, ονείρου και μνήμης. Τα πρόσωπα, υπαρκτά ή επινοημένα, απλοϊκά συνήθως και σχεδόν μονόχορδα, αποπνέουν τρυφερότητα. Η θλίψη που κρύβεται πίσω από κάθε αράδα του δεν θρηνεί -άλλωστε πουθενά δεν υπάρχει θρήνος, μόνο καημός- για όλα τα οριστικά χαμένα, αλλά για την ίδια την πικρή, ασήμαντη ζωή. Τη ζωή ενός παρελθόντος το οποίο ανασυνθέτει, επινοώντας το εκ νέου, έτσι ώστε να μην ξεχωρίζει από το παρόν σε αυτή την αδιάκοπη ροή του χρόνου που σαρώνει δίχως να κοιτάζει πίσω, δίχως να ρίχνει δεύτερη ματιά. Και όλα αυτά με μια άψογα δομημένη, ανάλαφρη γλώσσα, που υπακούει στους δικούς της απαράβατους νόμους: απαράμιλλο εσωτερικό ρυθμό, όπου η κάθε ανάσα έχει θέση και σημασία, και μουσικότητα. Η κληρονομιά της ποίησης είναι παρούσα και από αυτήν δρέπει καρπούς η πεζογραφία.
Info
Θοδωρής Γκόνης, «Το μαύρο φόρεμα του κόρακα»
Εκδ. Άγρα
80 σελ.
Τιμή: 9,90 ευρώ
