Από την άτυχη γυναίκα τού Μενούση στα χρόνια της Τουρκοκρατίας μέχρι την Ελένη Τοπαλούδη, τη Γαρουφαλιά, την Καρολάιν, που το νήμα της ζωής τους επίσης κόπηκε βίαια από συζύγους, εραστές, άντρες - κακοποιητές έχει κυλήσει μπόλικο νερό στο αυλάκι του χρόνου. Δυστυχώς, η συνθήκη παραμένει ίδια και απαράλλαχτη. Η δημοτική παράδοση μετράει πολλές αντίστοιχες περιπτώσεις, που η νεαρή μουσικός και ερμηνεύτρια Ναταλία Λαμπαδάκη αποφάσισε να τις καταγράψει, να τις σχολιάσει επαρκώς αλλά και να τις ερμηνεύσει, διασκευασμένες από τον Σταύρο Ρουμελιώτη, στο φρεσκοτυπωμένο βιβλίο - cd "Τα τραγούδια της ντροπής" (εκδ. ΚΨΜ), που παρουσιάζεται την επόμενη Δευτέρα στο Ίλιον Plus, στη συμβολή Πατησίων και Κοδριγκτώνος (8 μ.μ.), από τους Παντελή Μπουκάλα, Κυριακή Αιλιανού και Μάρθα Φριτζήλα και θα ερμηνεύσει ζωντανά η ίδια μαζί με τους Βασίλη Μαντζούκη, Λάμπρο Παπανικολάου, Σ. Ρουμελιώτη και Fausto Sierakowski.
"Τα τραγούδια της ντροπής είναι τραγούδια που εξιστορούν αιματοβαμμένες ιστορίες από την παράδοση" λέει η Ναταλία Λαμπράκη εξηγώντας ότι "πολλά απ' αυτά είναι τραγούδια με πρωταγωνίστρια - θύμα μια γυναίκα που 'ντρόπιασε' την οικογένεια, όπως η γυναίκα του Μενούση. Αφορούν δηλαδή τραγικές ιστορίες γυναικών, οι οποίες σε μια αμιγώς ανδροκρατούμενη κοινωνία δεν είχαν προσωπικές ελευθερίες".
Γυναικοκτονίες
Έχοντας σπουδάσει δημοτικό τραγούδι στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, διδάσκοντάς το στο ίδιο Πανεπιστήμιο και σε ωδεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, μέλος του γυναικείου πολυφωνικού συγκροτήματος "Πλειάδες" και μετρώντας ήδη γόνιμη δραστηριότητα γύρω από την παραδοσιακή μουσική, στο βιβλίο της πιάνει το νήμα των γυναικοκτονιών και άλλων τραγικών περιστατικών που έχουν συμβεί στον τόπο μας και το συνδέει με την τραγική συνθήκη που εξακολουθεί να ματώνει την εποχή μας. Γι' αυτό η ίδια μαζί με τους υπόλοιπους συντελεστές της έκδοσης αφιερώνουν "Τα τραγούδια της ντροπής" στις Βασιλική, Κωνσταντίνα, Καρολάιν, Ελένη, Γαρυφαλλιά, Αννίσα, Μαρία, Σταυρούλα, Ελένη, Μόνικα, Δώρα, Νεκταρία, Ελόνα, Τζεβριέ, Αθηνά, Ταμάρα και Αλεξάνδρα, "στις αδικοχαμένες γυναίκες, θύματα γυναικοκτονιών που έγιναν στην Ελλάδα το 2021, στη διάρκεια του οποίου γράφτηκε - ηχογραφήθηκε το βιβλίο - cd".
"Δεν μπορούσαμε να μείνουμε απαθείς" λέει η Ναταλία Δραγούμη. "Δυστυχώς, απέχουμε πολύ ακόμα μέχρι να φτάσουμε να μιλάμε για πραγματική ισότητα και σεβασμό απέναντι και στα δύο φύλα. Σε μια φαινομενικά προοδευτικήη κοινωνία του σήμερα, υπάρχουν κατάλοιπα της πατριαρχίας που στέρησαν και στερούν την ελευθερία αλλά και τη ζωή πολλών γυναικών οι οποίες τολμούν να ξεφύγουν από τα προκαθορισμένα και πολλές φορές κακοποιητικά πλαίσια" υπογραμμίζει. Και εκφράζει την ελπίδα "να αλλάξει αυτή η κατάσταση και γρήγορα". "Θα είμαι ευτυχής", λέει, "αν έστω και ένας άνθρωπος επηρεαστεί βαθιά από αυτό το βιβλίο - cd. Η δική μου επιδίωξη ήταν να ξαναπώ ότι γυναικοκτονίες γίνονταν και στο παρελθόν και να καταγράψω πώς αυτά τα εγκλήματα έχουν αποτυπωθεί στη δημοτική ποίηση, στο δημοτικό τραγούδι. Μακάρι να έρθει σύντομα ο καιρός που δεν θα είναι τόσο σκληρά επίκαιρη μια τέτοια θεματική".
Το... μακρινό 2018
Η διαδρομή των "Τραγουδιών της ντροπής" ξεκίνησε το "μακρινό" 2018, λίγο πριν χτυπήσει η πανδημία. Παρουσιάστηκαν ως τραγούδια στην ομώνυμη παράσταση του Κέντρου Ελέγχου Τηλεοράσεων. "Όταν έκανα την παράσταση, δεν είχα στο μυαλό μου να γράψω ένα βιβλίο. Προέκυψε όμως μια μεγάλη ανάγκη να πω μερικά πράγματα παραπάνω γι' αυτά τα τραγούδια, να κάνω μερικά ερμηνευτικά σχόλια σε σχέση με το περιεχόμενο των στίχων" λέει η Ναταλία Λαμπαδάκη και παραπέμπει στο τραγούδι που συναντούμε στην έκδοση, "Μια κόρη ρόδα μάζευε", από την Κέρκυρα. "Περιγράφει τη δολοφονία μιας κοπέλας από την ίδια την οικογένειά της επειδή τόλμησε να δώσει δυο ζευγάρια τριαντάφυλλα σε έναν άντρα. Τα τραγούδια αυτά εξέφρασαν κοινωνίες κλειστές, συντηρητικές" εξηγεί.
Άλλωστε τα τραγούδια της έκδοσης "περιγράφουν σκληρά συμβάντα που έχουν συμβεί στον τόπο μας και εκτός από γυναικοκτονίες καταγράφουν επίσης παιδοκτονίες, φόνους, ακόμα και κανιβαλισμό, αλλά και θρήνο. Εμφανίζουν, ας πούμε, τη μάνα ως φόνισσα αλλά και τη μάνα ως μοιρολογήτρα του παιδιού της" λέει εξηγώντας ότι "η παραλλαγή της Λέσβου, 'Μια μάνα που 'χε ένα γιο', που σε άλλες περιοχές της Ελλάδας τη συναντούμε ως 'Μάνα φόνισσα', μιλάει για μια μάνα που είναι έτοιμη να πνίξει το παιδι της, πιθανότατα γιατί είναι προϊόν παράνομου έρωτα. Από την άλλη, το βιβλίο τελειώνει με το 'Μοιρολόι', ένα τραγούδι εν πολλοίς άγνωστο, που δισκογραφήθηκε πρώτη φορά το 2011 από τη Μαρία Αναματερού, στον δίσκο 'Όπου αγαπάς και όπου γης', και είναι ένας σπαρακτικός θρήνος της μάνας για το αγόρι της".
Μπορεί ο Μενούσης στις πολλές παραλλαγές του να τραγουδιέται σε διάφορες περιοχές της χώρας και η δημοφιλία του να έχει περάσει τα σύνορά της, ωστόσο δεν συμβαίνει το ιδιο με τα υπόλοιπα τραγούδια της έκδοσης. "Προκαλεί όμως εντύπωση το γεγονός ότι είναι πάρα πολλά όσα έχουν φτάσει στις μέρες μας μεσω της προφορικής παράδοσης. Σίγουρα στο διάβα του χρόνου έχουν χαθεί πολλά, όπως πολλά σώζονται ως ποιήματα ενώ έχει χαθεί η μελωδία τους" λέει η Ναταλία Λαμπαδάκη υπογραμμίζοντας ότι "εξιστορούν πραγματικά γεγονότα". Και εξηγεί μια ακόμα διάσταση του δημοτικού τραγουδιού, αυτή του αναμεταδότη της κοινωνικής συγκυρίας. "Το δημοτικό τραγούδι λειτουργούσε όπως μια εφημερίδα, ήταν ο πομπός αναμετάδοσης των γεγονότων της εποχής. Δεν είναι τυχαία η φράση που λέγανε στα παιδιά για να τα συνετίσουν, 'κάτσε καλά γιατί θα γίνεις τραγούδι'".
INFO
"Τα τραγούδια της ντροπής" (εκδ. ΚΨΜ)
To φρεσκοτυπωμένο βιβλίο - cd παρουσιάζεται την επόμενη Δευτέρα στο Ίλιον Plus, στη συμβολή Πατησίων και Κοδριγκτώνος (8μ.μ.)
