Live τώρα    
18°C Αθήνα
ΑΘΗΝΑ
Ελαφρές νεφώσεις
18 °C
15.1°C19.8°C
3 BF 56%
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ
Σποραδικές νεφώσεις
16 °C
14.7°C17.0°C
1 BF 75%
ΠΑΤΡΑ
Αίθριος καιρός
16 °C
14.8°C17.1°C
3 BF 66%
ΗΡΑΚΛΕΙΟ
Ελαφρές νεφώσεις
15 °C
14.8°C17.5°C
1 BF 58%
ΛΑΡΙΣΑ
Αίθριος καιρός
14 °C
13.9°C16.9°C
0 BF 62%
Thelonious Monk / Η σφραγίδα μιας αυθεντίας
  • Μείωση μεγέθους γραμματοσειράς
  • Αύξηση μεγέθους γραμματοσειράς
Εκτύπωση

Thelonious Monk / Η σφραγίδα μιας αυθεντίας

ΜΟΝΚ

Τον συναπάντησα αργά ένα βράδυ, μέσα απ’ το μικρό πλαστικό ραδιοφωνάκι μου, στο φοιτητικό μου δωμάτιο. Στην αρχή νόμισα πως ο τύπος αυτός έχανε τα πλήκτρα, πως έπαιζε λάθος νότες. Αλλά έμεινα καρφωμένος ακούγοντας το “Round midnight”. Και τότε κατάλαβα. Και μαγεύτηκα.

Ο μάγκας αυτός, που ούτε τ’ όνομά του δεν ήξερα, λάτρευε την παραφωνία, φορούσε αυτά τα τρελά καπέλα, σηκωνόταν απ’ το πιάνο και χόρευε στη μέση ενός κομματιού. Να ήταν η συμπεριφορά μιας αυθεντίας - και η μουσική του, καθρέφτης του τρόπου ζωής του;

Ήταν πράος, ρεαλιστής, πλακατζής, αντικοινωνικός και μονόχνωτος. Ζούσε για τη μουσική του, που ήταν γι’ αυτόν το παν. Αυτός ο παράξενος διπολικός νέγρος πλησίαζε το πιάνο του απερίσκεπτα και αυτοσχεδίαζε ελεύθερα, τόσο που πλέον ήταν δύσκολο στον ίδιο τον Thelonious Monk να παίξει «Monk».

Tα κομμάτια του είχαν τη σφραγίδα του: μελωδικές μπαλάντες σαν το “Round midnight” ή το “Ugly beauty” και ρυθμικά θέματα σαν το “Trinkle tinkle”. «Είναι δυο λογιών: τα δύσκολα στην εκτέλεση ή, ακόμα, τα αδύνατα! Είναι γεμάτα με ανορθόδοξα αρμονικά, ρυθμικά και ιδιωματικά στοιχεία, με ισχυρή δομή και περιεκτικότητα. Μια απλή ομορφιά που αντέχει στον χρόνο», έγραφε γι' αυτόν ο πιανίστας της τζαζ Παντελής Καραγιώργης, που, ζώντας μόνιμα από καιρό στην Αμερική, έχει αφιερώσει χρόνια της ζωής του μελετώντας τη μουσική του.

Ο Thelonious Monk γεννήθηκε τον μήνα και τον χρόνο της μεγάλης Σοβιετικής Επανάστασης -Οκτώβριος του 1917 ήταν- στη Βόρεια Καρολίνα. Από τα δέκα του χρόνια έμαθε να παίζει τρομπέτα, εκκλησιαστικό όργανο και πιάνο, ενώ, στα 14, ήταν ήδη ένας καλός επαγγελματίας πιανίστας που έπαιζε και έβγαζε με την αξία του το μεροκάματο.

Στις αρχές της δεκαετίας του ’40 έπαιζε πλέον στα πιο φημισμένα τζαζ κλαμπ του Manhattan, δίπλα στους άλλους μεγάλους του bebop. Τον Charlie “Bird” Parker και τον συνομήλικό του star της αφροκουβανικής τζαζ Dizzy Gillespie. Το 1947 ηχογραφεί για τη Blue Note Records κομμάτια που, με το πέρασμα του χρόνου, εδραίωσαν τη φήμη του. “Ruby my dear”, “Ask me now”, “Straight no chaser”, “Epistrophy”, “Misterioso”, “In walked bud”.

Κατοχή και χρήση

Σ’ ένα παρκαρισμένο αυτοκίνητο στη Νέα Υόρκη, το 1951, μαζί με έναν φίλο του, τον πιανίστα του bebop Bud Powell, τον πιάνουν και τον φυλακίζουν για κατοχή και χρήση μαριχουάνας. Το «πράμα» ήταν μάλλον του Powell, όμως ο Thelonious προστάτεψε τον φίλο του. Του παίρνουν την άδεια εργασίας του, δεν βρίσκει πια δουλειά και χάνεται από την πιάτσα της τζαζ ώς τα μέσα της δεκαετίας του ’50. Συνεχίζει όμως να συνθέτει και να παίζει αριά και πού σε μπαράκια στα περίχωρα της Νέας Υόρκης.

Το 1954 γνωρίζει, στο Παρίσι, τη βαρόνη Pannonica Koenigswarter - της οικογένειας των Rothschild, «προστάτη άγγελό» του μέχρι το τέλος της ζωής του. Και αυτός θα της το ανταποδώσει, θα της χαρίσει το «Pannonica». Μέχρι και το 1961 ηχογραφεί ιστορικά άλμπουμ σαν το «Brilliant corners» και συνεργάζεται με τους Sonny Rollins, Max Roach, John Coltrane, Art Blakey. Τα χρόνια ανάμεσα στο 1962 και το 1970 ηχογραφεί για την Columbia μια μουσική προκλητικά όμορφη. Το «Monk’s dream» του πουλάει όσο κανένας άλλος του δίσκος, η φάτσα του φιγουράρει στο εξώφυλλο του Time magazine.

Στο Five Spot

Γύρω στα μεσάνυχτα, μια βραδιά του 1957, μετά από ένα πολύ κακό πρώτο set στο Five Spot Café, στη γειτονιά του Bowery, στη Νέα Υόρκη, ο Monk έκοβε βόλτες ταραγμένος ανάμεσα στη κουζίνα και το σκοτεινό πίσω δρομάκι, κάτι που έκανε συχνά. Εκείνο το βράδυ όμως δεν εμφανίστηκε για το δεύτερο. Ανήσυχοι οι συνεργάτες του, άρχισαν να τον αναζητούν. Τον βρήκανε, πολλά τετράγωνα μακριά, να κοιτάει ψηλά το φεγγάρι. «Χάθηκες;» τον ρωτούν. «Δεν χάθηκα εγώ» τους απαντάει, «εγώ είμαι ακόμα εδώ. Το Five Spot χάθηκε».

Στις αρχές της δεκαετίας του ’70 o Monk κάνει τις τελευταίες ηχογραφήσεις για το άλμπουμ «Something in blue» στο Λονδίνο. Ήταν Νοέμβριος του 1971. Και μετά, ήρθε η σιωπή. Σπάνιες οι εμφανίσεις του, ο Monk εξαφανίζεται από προσώπου γης, με εμφανώς διαταραγμένη την ψυχική του ισορροπία.

Ένας θρύλος καταρρέει, μακριά από το πιάνο του και τα φώτα της σκηνής, με τη βαρόνη Pannonica στο πλευρό του, στο διαμέρισμά της, στο New Jersey, μακριά από τη μουσική. Ο Thelonious Monk έφυγε στις 17 Φεβρουαρίου του 1982, στα 64 του χρόνια, ύστερα από ένα βαρύ εγκεφαλικό επεισόδιο.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΓΝΩΜΕΣ

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ

EDITORIAL

ΑΝΑΛΥΣΗ

SOCIAL